¹ عیسی باز هم برای مردم مَثَلی آورده گفت:

¹And Jesus answering spoke to them again in parables, saying,

² «پادشاهی آسمان مانند پادشاهی است كه برای عروسی پسر خود، جشنی ترتیب داد.

²The kingdom of the heavens has become like a king who made a wedding feast for his son,

³ او نوكران خود را فرستاد تا به دعوت شدگان بگویند که در جشن حاضر شوند، امّا آنها نخواستند بیایند.

³and sent his bondmen to call the persons invited to the wedding feast, and they would not come.

⁴ پادشاه بار دیگر عدّه‌ای را فرستاده به آنها فرمود كه به دعوت شدگان بگویند: 'به جشن عروسی بیایید، چون ضیافتی كه ترتیب داده‌ام آماده است، گاوها و پرواریهای خود را سر بریده و همه‌چیز را آماده کرده‌ام.'

⁴Again he sent other bondmen, saying, Say to the persons invited, Behold, I have prepared my dinner; my oxen and my fatted beasts are killed, and all things ready; come to the wedding feast.

⁵ امّا دعوت شدگان به دعوت او اعتنایی نكردند و مشغول كار خود شدند. یكی به مزرعهٔ خود رفت و دیگری به كسب و كار خود پرداخت

⁵But they made light of it, and went, one to his own land, and another to his commerce.

⁶ درحالی‌که دیگران، نوكران پادشاه را گرفته، زدند و آنها را كشتند.

⁶And the rest, laying hold of his bondmen, ill-treated and slew [them].

⁷ وقتی پادشاه این را شنید، غضبناک شد و سربازان خود را فرستاد و آنها قاتلان را كشتند و شهرشان را آتش زدند.

⁷And [when] the king [heard of it he] was wroth, and having sent his forces, destroyed those murderers and burned their city.

⁸ آنگاه پادشاه به نوكران خود گفت: 'جشن عروسی آماده است، امّا کسانی‌که دعوت كرده بودم، لایق نبودند.

⁸Then he says to his bondmen, The wedding feast is ready, but those invited were not worthy;

⁹ پس به کوچه‌ها و خیابانها بروید و هرکه را یافتید به عروسی دعوت كنید.'

⁹go therefore into the thoroughfares of the highways, and as many as ye shall find invite to the wedding feast.

¹⁰ آنان رفته و هرکه را پیدا كردند -‌چه نیک و چه بد- با خود آوردند و به این ترتیب تالار از مهمانان پر شد.

¹⁰And those bondmen went out into the highways, and brought together all as many as they found, both evil and good; and the wedding feast was furnished with guests.

¹¹ «هنگامی‌که پادشاه وارد شد تا مهمانان را ببیند مردی را دید كه لباس عروسی بر تن نداشت.

¹¹And the king, having gone in to see the guests, beheld there a man not clothed with a wedding garment.

¹² پادشاه از او پرسید: 'ای دوست، چطور بدون لباس عروسی به اینجا آمده‌ای؟' او ساكت ماند.

¹²And he says to him, [My] friend, how camest thou in here not having on a wedding garment? But he was speechless.

¹³ پس پادشاه به ملازمان خود گفت: 'دست و پای او را ببندید و او را بیرون در تاریكی بیندازید در جایی‌که گریه و دندان بر دندان ساییدن وجود دارد.'

¹³Then said the king to the servants, Bind him feet and hands, and take him away, and cast him out into the outer darkness: there shall be the weeping and the gnashing of teeth.

¹⁴ «زیرا دعوت شدگان بسیارند امّا برگزیدگان كم هستند.»

¹⁴For many are called ones, but few chosen ones.

¹⁵ آنگاه فریسیان نقشه كشیدند كه چطور عیسی را با سخنان خودش به دام بیندازند.

¹⁵Then went the Pharisees and held a council how they might ensnare him in speaking.

¹⁶ آنها چند نفر از پیروان خود را به اتّفاق عدّه‌ای از هواداران هیرودیس به نزد عیسی فرستاده گفتند: «ای استاد، ما می‌دانیم كه تو مرد راستگویی هستی. چون به ظاهر انسان توجّهی نداری و راه خدا را بدون بیم و هراس از انسان، با راستی تعلیم می‌دهی،

¹⁶And they send out to him their disciples with the Herodians, saying, Teacher, we know that thou art true and teachest the way of God in truth, and carest not for any one, for thou regardest not men's person;

¹⁷ پس به ما بگو عقیدهٔ تو در این باره چیست؟ آیا دادن مالیات به امپراتور روم جایز است یا نه؟»

¹⁷tell us therefore what thou thinkest: Is it lawful to give tribute to Caesar, or not?

¹⁸ عیسی به نیرنگ آنان پی برد و به آنان فرمود: «ای ریاكاران، چرا می‌خواهید مرا امتحان كنید؟

¹⁸But Jesus, knowing their wickedness, said, Why tempt ye me, hypocrites?

¹⁹ سکّه‌ای را كه با آن مالیات خود را می‌پردازید به من نشان دهید.» آنها یک سکّهٔ نقره به او دادند.

¹⁹Shew me the money of the tribute. And they presented to him a denarius.

²⁰ عیسی پرسید: «این تصویر و عنوان مال كیست؟»

²⁰And he says to them, Whose [is] this image and superscription?

²¹ آنها جواب دادند: «مال قیصر.» عیسی به آنان فرمود: «پس آنچه را كه مال قیصر است به قیصر و آنچه را كه مال خداست به خدا بدهید.»

²¹They say to him, Caesar's. Then he says to them, Pay then what is Caesar's to Caesar, and what is God's to God.

²² آنها كه از این پاسخ مات و مبهوت مانده بودند، از آنجا بلند شده رفتند و عیسی را تنها گذاشتند.

²²And when they heard [him], they wondered, and left him, and went away.

²³ همان روز صدوقیان كه منكر رستاخیز مردگان هستند پیش او آمدند و از او سؤال نمودند:

²³On that day came to him Sadducees, who say there is no resurrection; and they demanded of him,

²⁴ «ای استاد، موسی گفته است كه هرگاه شخصی بدون فرزند بمیرد برادرش باید با زن او ازدواج كند و برای او فرزندانی به وجود آورد.

²⁴saying, Teacher, Moses said, If any one die, not having children, his brother shall marry his wife and shall raise up seed to his brother.

²⁵ باری، در بین ما هفت برادر بودند، اولی ازدواج كرد و قبل از آنكه دارای فرزندی شود، مُرد و همسر او به برادرش واگذار شد.

²⁵Now there were with us seven brethren; and the first having married died, and not having seed, left his wife to his brother.

²⁶ همین‌طور دومی و سومی تا هفتمی با آن زن ازدواج كردند و بدون فرزند مُردند.

²⁶In like manner also the second and the third, unto the seven.

²⁷ آن زن هم بعد از همه مرد.

²⁷And last of all the woman also died.

²⁸ پس در روز قیامت آن زن همسر کدام‌یک از آنها خواهد بود زیرا همهٔ آنان با او ازدواج كرده بودند؟»

²⁸In the resurrection therefore of which of the seven shall she be wife, for all had her?

²⁹ عیسی جواب داد: «شما در اشتباهید! نه از كلام خدا چیزی می‌دانید و نه از قدرت او!

²⁹And Jesus answering said to them, Ye err, not knowing the scriptures nor the power of God.

³⁰ در روز رستاخیز کسی نه زن می‌گیرد و نه شوهر می‌کند، بلكه همه در آن عالم مانند فرشتگان آسمانی هستند.

³⁰For in the resurrection they neither marry nor are given in marriage, but are as angels of God in heaven.

³¹ امّا در خصوص رستاخیز مردگان، آیا نخوانده‌اید كه خود خدا به شما چه فرموده است؟

³¹But concerning the resurrection of the dead, have ye not read what was spoken to you by God, saying,

³² او فرموده است: 'من خدای ابراهیم، خدای اسحاق و خدای یعقوب هستم.' خدا خدای مردگان نیست، بلكه خدای زندگان است.»

³²*I* am the God of Abraham, and the God of Isaac, and the God of Jacob? God is not God of [the] dead, but of [the] living.

³³ مردم كه این را شنیدند، از تعالیم او مات و مبهوت شدند.

³³And when the crowds heard [it] they were astonished at his doctrine.

³⁴ وقتی فریسیان شنیدند كه عیسی صدوقیان را مُجاب كرده است، دور او را گرفتند

³⁴But the Pharisees, having heard that he had put the Sadducees to silence, were gathered together.

³⁵ و یک نفر از آنها كه معلّم شریعت بود از روی امتحان از عیسی سؤالی نموده گفت:

³⁵And one of them, a lawyer, demanded, tempting him, and saying,

³⁶ «ای استاد، کدام‌یک از احكام شریعت از همه بزرگتر است؟»

³⁶Teacher, which is the great commandment in the law?

³⁷ عیسی جواب داد: «خداوند، خدای خود را با تمام دل و تمام جان و تمام عقل خود دوست بدار.

³⁷And he said to him, Thou shalt love [the] Lord thy God with all thy heart, and with all thy soul, and with all thy understanding.

³⁸ این اولین و بزرگترین حكم شریعت است.

³⁸This is [the] great and first commandment.

³⁹ دومین حكمی كه به همان اندازه مهم است شبیه اولی است، یعنی همسایه‌ات را مانند جان خود دوست بدار.

³⁹And [the] second is like it, Thou shalt love thy neighbour as thyself.

⁴⁰ در این دو حكم تمام تورات و نوشته‌های انبیا‌ خلاصه شده است.»

⁴⁰On these two commandments the whole law and the prophets hang.

⁴¹ عیسی از آن فریسیانی كه اطراف او ایستاده بودند پرسید:

⁴¹And the Pharisees being gathered together, Jesus demanded of them,

⁴² «عقیدهٔ شما دربارهٔ مسیح چیست؟ او فرزند كیست؟» آنها جواب دادند: «او فرزند داوود است.»

⁴²saying, What think ye concerning the Christ? whose son is he? They say to him, David's.

⁴³ عیسی از آنها پرسید: «پس چطور است كه داوود با الهام از جانب خدا او را خداوند می‌خواند؟ زیرا داوود می‌گوید:

⁴³He says to them, How then does David in Spirit call him Lord, saying,

⁴⁴ 'خداوند به خداوند من گفت: بر دست راست من بنشین تا دشمنانت را زیر پای تو اندازم.'

⁴⁴The Lord said to my Lord, Sit on my right hand until I put thine enemies under thy feet?

⁴⁵ او چطور می‌تواند فرزند داوود باشد درصورتی كه خود داوود او را خداوند می‌خواند؟» هیچ‌کس نتوانست در جواب او سخنی بگوید و از آن روز به بعد دیگر کسی جرأت نكرد از او سؤالی بپرسد.

⁴⁵If therefore David call him Lord, how is he his son?

⁴⁶ هیچ‌کس نتوانست در جواب او سخنی بگوید و از آن روز به بعد دیگر کسی جرأت نكرد از او سؤالی بپرسد.

⁴⁶And no one was able to answer him a word, nor did any one dare from that day to question him any more.