1Quando te assentares a comer com um governador, atenta bem para aquele que está diante de ti;
1Li xcuak li naßleb, aßan aßin: Nak tatbokekß chi cuaßac riqßuin junak cuînk nim xcuanquil, tâcßoxla chi us ani aj iqßuin yôcat chi cuaßac.
2e põe uma faca � tua garganta, se fores homem de grande apetite.
2Matcuaßac chi nabal usta kßaxal tattzßocâk.
3Não cobices os seus manjares gostosos, porque é comida enganadora.
3Mâra ru li châbil tzacaêmk cuan saß lix mêx, xban nak mâre re âbalakßinquil nak xqßue.
4Não te fatigues para seres rico; dá de mão � tua própria sabedoria:
4Li xcuuk li naßleb, aßan aßin: Mêtacuasi êrib chixsicßbal lê biomal chi moco chi xic êchßôl chirix li cßaßru cuan êre.
5Fitando tu os olhos nas riquezas, elas se vão; pois fazem para si asas, como a águia, voam para o céu.
5Lâex têqßue retal nak li biomal mâcßaß na-oc cuiß. Saß junpât na-osoß. Chanchan nak narupupic li cßuch.
6Não comas o pão do avarento, nem cobices os seus manjares gostosos.
6Li xcuakxak li naßleb, aßan aßin: Incßaß texxic chi cuaßac riqßuineb li pixeb, chi moco têra ru lix châbil tzacaêmk.
7Porque, como ele pensa consigo mesmo, assim é; ele te diz: Come e bebe; mas o seu coração não está contigo.
7Eb aßan nequeßxbok chi cuaßac ut nequeßxye êre “Ocankex, cuaßinkex”. Abanan moco yâl ta li nequeßxye. Incßaß nequenau cßaßru cuan saß xchßôleb.
8Vomitarás o bocado que comeste, e perderás as tuas suaves palavras.
8Têxaßcua li cßaßru xetzaca ut mâcßaß aj e nak xeye châbil âtin reheb.
9Não fales aos ouvidos do tolo; porque desprezará a sabedoria das tuas palavras.
9Li xbele li naßleb, aßan aßin: Incßaß têqßue xnaßleb li incßaß nequeßxtau xyâlal, xban nak teßxseße li châbil naßleb li tâqßuehekß reheb.
10Não removas os limites antigos; nem entres nos campos dos órfãos,
10Li xlaje li naßleb, aßan aßin: Incßaß têjal xnaßaj li nubâl li ac qßuebil najter, chi moco têchap xchßochßeb li mâcßaßeb xnaß xyucuaß,
11porque o seu redentor é forte; ele lhes pleiteará a causa contra ti.
11xban nak eb aßan cuan Jun cau rib nacoloc reheb. Ut Aßan târakok âtin saß êbên.
12Aplica o teu coração � instrução, e os teus ouvidos �s palavras do conhecimento.
12Li xjunlaju li naßleb, aßan aßin: Qßuehomak êchßôl chixqßuebal retal lê tijbal ut têrabi li naßleb li tâqßuehekß êre.
13Não retires da criança a disciplina; porque, fustigando-a tu com a vara, nem por isso morrerá.
13Li xcablaju li naßleb, aßan aßin: Junelic têkßus li sâj al. Cui têqßue cuib oxibak lix tzßûm, aßan incßaß tâcâmk xban.
14Tu a fustigarás com a vara e livrarás a sua alma do Seol.
14Têqßue chi tzßûm. Chi joßcan yôkex chixcolbal chiru li sachc.
15Filho meu, se o teu coração for sábio, alegrar-se-á o meu coração, sim, ó, meu próprio;
15Ex cualal incßajol, nak têtau lê naßleb, kßaxal cuißchic tâsahokß inchßôl lâin.
16e exultará o meu coração, quando os teus lábios falarem coisas retas.
16Cßajoß nak tâsahokß saß inchßôl nak tincuabi nak yôkex chi âtinac saß tîquilal.
17Não tenhas inveja dos pecadores; antes conserva-te no temor do Senhor todo o dia.
17Mêra ru li mâusilal li nequeßxbânu eb laj mâc. Junelic ban chexucua ru li Dios.
18Porque deveras terás uma recompensa; não será malograda a tua esperança.
18Cui têbânu aßan, us tex-êlk riqßuin li cßaßru têbânu ut têcßul li cßaßru yôquex chiroybeninquil.
19Ouve tu, filho meu, e sê sábio; e dirige no caminho o teu coração.
19Abihomak, ex cualal incßajol. Chicuânk ênaßleb ut qßuehomak êchßôl chi cuânc saß tîquilal.
20Não estejas entre os beberrões de vinho, nem entre os comilões de carne.
20Incßaß têcßam êrib riqßuineb li nequeßcala. Ut mêbânu êre joß nequeßxbânu li nequeßnum-ucßac ut nequeßnumcuaßac.
21Porque o beberrão e o comilão caem em pobreza; e a sonolência cobrirá de trapos o homem.
21Eb li nequeßcala ut eb li nequeßnum-ucßac nequeßnumcuaßac teßcanâk chi mâcßaß cuanqueb re. Ut eb li incßaß nequeßraj cßanjelac, teßcanâk chi mâcßaß rakßeb.
22Ouve a teu pai, que te gerou; e não desprezes a tua mãe, quando ela envelhecer.
22Chex-abînk chiru lê yucuaß xban nak cui ta mâcßaß aßan, mâcßaßex ajcuiß raj lâex. Mêtzßektâna lê naß nak ac xchecoß. Cheqßue ban xlokßal.
23Compra a verdade, e não a vendas; sim, a sabedoria, a disciplina, e o entendimento.
23Li naßleb ut lix yâlal ut li kßusecß kßaxal terto xtzßak. Mêcanab chi numecß yal chi joßcan.
24Grandemente se regozijará o pai do justo; e quem gerar um filho sábio, nele se alegrará.
24Cßajoß nak tâsahokß saß xchßôl junak yucuaßbej nak cuânk junak ralal châbil ut cuânk xnaßleb. Cuan cßaßut nak sahak saß xchßôl riqßuin.
25Alegrem-se teu pai e tua mãe, e regozije-se aquela que te deu � luz.
25Cheqßuehak biß chi sahocß saß xchßôleb lê naß êyucuaß. Junelic cheßsahokß saß xchßôleb êriqßuin.
26Filho meu, dá-me o teu coração; e deleitem-se os teus olhos nos meus caminhos.
26Ex cualal incßajol, cheqßuehak êchßôl chirabinquil li cßaßru tinye êre. Ut chebânuhak li us joß ninbânu lâin.
27Porque cova profunda é a prostituta; e poço estreito é a aventureira.
27Mêqßue êrib chixbalakßi li ixk li incßaß us xnaßleb. Ut mêqßue êrib chixbalakßi li ixk li naxcßayi rib xban nak eb li ixk aßan chanchaneb li chamal jul li naru textßanekß cuiß.
28Também ela, como o salteador, se põe a espreitar; e multiplica entre os homens os prevaricadores.
28Eb li ixk aßan chanchaneb laj êlkß yôqueb chixqßuebal retal jokße naru teßxqßue chi tßanecß li cuînk. Ut nabaleb li cuînk nequeßxqßue chi sachc.
29Para quem são os ais? para quem os pesares? para quem as pelejas, para quem as queixas? para quem as feridas sem causa? e para quem os olhos vermelhos?
29¿Aniheb li teßcßuluk re li raylal? ¿Aniheb li teßcßuluk re li chßaßajquilal? ¿Aniheb li nequeßpletic? Ut, ¿aniheb li nequeßyâbac? ¿Aniheb li nequeßtochßeß chi mâcßaß rajbal? Ut, ¿aniheb li cak cak nequeßiloc?
30Para os que se demoram perto do vinho, para os que andam buscando bebida misturada.
30Aßan eb li junelic yôqueb chi calâc, li incßaß nequeßxcanab ucßac vino. Junelic yôqueb chixsicßbal jalan chic haß re teßcalâk.
31Não olhes para o vinho quando se mostra vermelho, quando resplandece no copo e se escoa suavemente.
31Abanan lâex, ex cualal incßajol, mêqßue êrib chi âlêc xban li vino, usta cak cak ru nak na-oc saß li secß. Usta sa rucßbal, mêra ru.
32No seu fim morderá como a cobra, e como o basilisco picará.
32Cui têrucß li vino, aßan naqßuehoc raylal. Chanchan natißoc li cßantiß.
33Os teus olhos verão coisas estranhas, e tu falarás perversidades.
33Nak ac xerucß li vino, texqßue chi rilbal cßaßak re ru incßaß us ut tex-oc chi âtinac yibru aj âtin xban nak incßaß chic jultic êre.
34o serás como o que se deita no meio do mar, e como o que dorme no topo do mastro.
34Têrecßa nak chanchan nak yocyôquex saß junak jucub saß xbên li palau. Malaj ut têrecßa nak chanchan nak cuanquex chak saß rußuj junak li cheß najt xteram.Ut têye: —Xineßxsacß ut incßaß xcuecßa. Xineßxsacß ut incßaß xinqßue retal jokße xineßxsacß. Nak tâaj cuu, tinxic cuißchic chi ucßac, chaßkex.
35E dir�s: Espancaram-me, e não me doeu; bateram-me, e não o senti; quando virei a despertar? ainda tornarei a buscá-lo outra vez.
35Ut têye: —Xineßxsacß ut incßaß xcuecßa. Xineßxsacß ut incßaß xinqßue retal jokße xineßxsacß. Nak tâaj cuu, tinxic cuißchic chi ucßac, chaßkex.