1Miskiinka daacadnimadiisa ku socda ayaa ka wanaagsan Nacaska bushimihiisu qalloocan yihiin.
1
بهتر است انسان فقیر باشد و با صداقت زندگی کند، تا اینکه دروغگویی احمق باشد.
2Oo weliba in naftu aqoon la'aato ma wanaagsana, Oo kii cagihiisu degdegaanna wuu ambadaa.
2
داشتن دل و جرأت بدون حکمت بیفایده است و عجله باعث اشتباه میشود.
3Nin nacasnimadiisu jidkiisay qalloocisaa, Oo isagu qalbigiisa ayuu Rabbiga uga cadhoodaa.
3
انسان با حماقت خود زندگی خود را تباه میکند و بعد گناه را به گردن خداوند میاندازد.
4Maalku wuxuu badiyaa saaxiibbo, Laakiinse miskiinku saaxiibkiisa buu ka soocmaa.
4
شخص ثروتمند دوستان بسیار پیدا میکند، امّا دوستان آدم فقیر از او جدا میشوند.
5Markhaatigii been ahu ma taqsiir la'aan doono, Oo kii been ku hadlaana ma baxsan doono.
5
شاهد دروغگو بیسزا نمیماند و کسیکه همیشه دروغ میگوید، جان سالم به در نخواهد برد.
6Kuwa badan ayaa deeqsiga raallinimo ka baryi doona, Oo nin kastaaba waa u saaxiib kii hadiyado bixiya.
6
مردم دوست دارند که پیش بزرگان شیرین زبانی کنند و با کسانی دوست شوند که سخاوتمند هستند.
7Miskiinka walaalihiis oo dhammu way neceb yihiin, Haddaba saaxiibbadiisuna intee bay ka fogaan doonaan! Isagu hadal buu kala daba tagaa iyaga, laakiinse way tageen.
7
وقتی انسان فقیر شود، حتّی خویشاوندانش او را ترک میکنند، چه رسد به دوستانش، و کوشش او برای بازیافتن آنها به جایی نمیرسد.
8Kii xigmadda helaa naftiisuu jecel yahay, Oo kii waxgarashada xajistaana wax wanaagsan buu heli doonaa.
8
هر که در بدنبال حکمت است، جان خود را دوست دارد و کسیکه برای حکمت ارزش قایل شود، سعادتمند خواهد شد.
9Markhaatigii been ahu ma taqsiir la'aan doono, Oo kii been ku hadlaana wuu halligmi doonaa.
9
شاهد دروغگو بیسزا نمیماند و کسیکه همیشه دروغ میگوید، هلاک خواهد شد.
10Nacaska raaxo uma eka, Waxaana taas ka sii liita in addoon amiirro xukumo.
10
شایسته نیست که شخص احمق در ناز و نعمت به سر ببرد و یا یک غلام بر امیران حکومت کند.
11Nin miyirkiisu cadho buu ka celiyaa, Oo waxaa isaga ammaan u ah inuu xadgudub dhaafo.
11
کسیکه خشم خود را فرومینشاند، عاقل است و کسیکه از گناهان دیگران چشم میپوشد، سرفراز خواهد شد.
12Boqorka cadhadiisu waa sida libaaxa cidiisa, Laakiinse raallinimadiisu waa sida sayaxa cawska ku dega.
12
غضب پادشاه مانند غرّش شیر است، امّا خشنودی او مثل شبنمی است که بر سبزه مینشیند.
13Wiilkii nacas ahu waa u belaayo aabbihiis, Oo naag murammadeeduna waa sida dhibicyo aan kala go'in.
13
فرزند نادان، بلای جان والدین خود است و نق زدنهای زن بهانهگیر، مانند قطرههای آبی است که دایم در حال چکیدن میباشد.
14Hoy iyo hanti aabbayaashaa laga dhaxlaa, Laakiinse afo miyir leh xagga Rabbigaa laga helaa.
14
خانه و ثروت از اجداد به ارث میرسد، امّا زن عاقل هدیهٔ خداوند است.
15Caajisnimo waxay keentaa hurdo weyn, Oo qofkii caajis ahuna wuu gaajoon doonaa.
15
کسیکه تنبل است و زیاد میخوابد، گرسنه میماند.
16Kii amarka dhawraa naftiisuu dhawraa, Laakiinse kii jidadkiisa fudaydsadaa wuu dhiman doonaa.
16
از احکام خدا پیروی کن تا زنده بمانی، زیرا هرکسی که آنها را ناچیز شمارد، خواهد مرد.
17Kii miskiinka u naxaa Rabbiguu wax amaahiyaa, Oo wanaaggii uu sameeyeyna wuu u celin doonaa.
17
وقتی به یک فقیر کمک میکنی، مثل این است که به خداوند قرض میدهی و خداوند است که قرض تو را ادا میکند.
18Wiilkaaga edbi intay rajo jirto, Laakiinse naftaada ha ku qasbin si uu u dhinto.
18
فرزند خود را وقتی هنوز جوان است تربیت کن؛ اگر غفلت نمایی، زندگی او را تباه خواهی کرد.
19Ninkii cadho badan waa la taqsiiri doonaa, Waayo, haddaad mar isaga samatabbixiso, haddana waa inaad mar kale sidii oo kale ku samaysaa.
19
اگر کسی تندخویی کند، بگذار مجازاتش را ببیند. اگر او را کمک کنی، باید همیشه کار خود را تکرار نمایی.
20Talada maqal, oo edbinta qaado, Si aad ugu dambaystaada caqli u yeelatid.
20
اگر به پند و نصیحت گوش دهی تا آخر عمر از حکمت برخوردار خواهی بود.
21Nin qalbigiisa waxaa ku jira hindisooyin badan, Habase ahaatee waxaa taagnaan doonta talada Rabbiga.
21
انسان نقشههای زیادی در سر میپروراند، امّا نقشههایی که مطابق با خواست خداوند باشد، انجام خواهند شد.
22Nin waxaa loo doonayaa waa raxmaddiisa, Oo miskiinkuna waa ka wanaagsan yahay beenaalaha.
22
مهر و وفا زینت انسان است. بهتر است که انسان فقیر باشد نه دروغگو.
23Kii Rabbiga ka cabsada waxaa loo kaxeeyaa xagga nolosha, Wuuna sii dheregsanaan doonaa, Oo sharna loo keeni maayo.
23
خداترسی به انسان حیات میبخشد و او را کامیاب ساخته از هر بلایی محفوظ میدارد.
24Ninkii caajis ahu wuxuu gacanta geliyaa xeedhada, Oo mar dambe xagga afkiisa uma soo celiyo.
24
آدم تنبل دست خود را به سوی بشقاب دراز میکند، امّا از فرط تنبلی لقمه را به دهان خود نمیگذارد.
25Kan wax quudhsada garaac, oo garaadlaawaha ayaa miyir yeelan doona, Oo kii garasho leh canaano, oo isna aqoon buu sii korodhsan doonaa.
25
شخص مسخره کننده را سرزنش کن تا وسیلهٔ عبرت جاهلان گردد. اشتباهات شخص فهمیده را به او نشان بده تا فهمیدهتر گردد.
26Kii aabbihiis kharriba, hooyadiisna erya, Waa wiil ceeb keena oo cay soo jiida.
26
هر که با پدر خود بد رفتاری کند و مادر خود از خانه بیرون کند، ننگ و رسوایی به بار میآورد.
27Wiilkaygiiyow ka joogso in markaad edbinta maqashid Aad dabadeed hadalka aqoonta ka ambatid.
27
فرزندم، از تعلیمی که تو را از عقل دور سازد، خودداری کن.
28Markhaatigii waxmatare ahu gartuu quudhsadaa, Oo kan sharka leh afkiisuna wuxuu liqaa xumaan.Kuwa wax quudhsada waxaa loo diyaariyey xukunno, Oo dhabarka nacasyadana waxaa loo diyaariyey karbaash.
28
شاهد فرومایه عدالت را مسخره میکند و شریران از گناه کردن لذّت میبرند.
مسخره کنندگان و اشخاص احمق مجازات خواهند شد.
29Kuwa wax quudhsada waxaa loo diyaariyey xukunno, Oo dhabarka nacasyadana waxaa loo diyaariyey karbaash.
29
مسخره کنندگان و اشخاص احمق مجازات خواهند شد.