¹Y VIENDO las gentes, subió al monte; y sentándose, se llegaron á él sus discípulos.

¹Ug sa ginatan-aw niya ang mga panon sa mga katawohan mitungas siya sa bukid, ug sa nakalingkod siya, mingduol kaniya ang iyang mga tinon-an.

²Y abriendo su boca, les enseñaba, diciendo:

²Ug sa pagbuka niya sa iyang baba, iyang gitudloan sila nga nagaingon:

³Bienaventurados los pobres en espíritu: porque de ellos es el reino de los cielos.

³Bulahan ang mga kabus sa espiritu, kay ila ang gingharian sa mga langit.

⁴Bienaventurados los que lloran: porque ellos recibirán consolación.

⁴Bulahan ang mga nagmasulub-on, kay sila pagalipayon.

⁵Bienaventurados los mansos: porque ellos recibirán la tierra por heredad.

⁵Bulahan ang mga maaghop, kay sila magapanunod sa yuta.

⁶Bienaventurados los que tienen hambre y sed de justicia: porque ellos serán hartos.

⁶Bulahan ang mga gigutom ug giuhaw sa katarungan, kay sila pagabusgon.

⁷Bienaventurados los misericordiosos: porque ellos alcanzarán misericordia.

⁷Bulahan ang mga maloloy-on, kay sila makadawat ug kalooy.

⁸Bienaventurados los de limpio corazón: porque ellos verán á Dios.

⁸Bulahan ang mga maputli ug kasingkasing, kay sila makakita sa Dios.

⁹Bienaventurados los pacificadores: porque ellos serán llamados hijos de Dios.

⁹Bulahan ang mga makigdaiton, kay sila paganganlan mga anak sa Dios.

¹⁰Bienaventurados los que padecen persecución por causa de la justicia: porque de ellos es el reino de los cielos.

¹⁰Bulahan ang mga ginalutos tungod sa katarungan, kay ila ang gingharian sa langit.

¹¹Bienaventurados sois cuando os vituperaren y os persiguieren, y dijeren de vosotros todo mal por mi causa, mintiendo.

¹¹Bulahan kamo kong kamo pagapalabilabihan, ug pagalutoson, ug kong pagaingnon kamo sa lonlon kadautan ug pamakak batok kaninyo tungod kanako.

¹²Gozaos y alegraos; porque vuestra merced es grande en los cielos: que así persiguieron á los profetas que fueron antes de vosotros.

¹²Managmaya ug managlipay kamo, kay ang inyong balus daku didto sa mga langit; kay sa ingon niini ginalutos nila ang mga manalagna nga mga nanghiuna kaninyo.

¹³Vosotros sois la sal de la tierra: y si la sal se desvaneciere ¿con qué será salada? no vale más para nada, sino para ser echada fuera y hollada de los hombres.

¹³Kamo mao ang asin sa yuta, apan kong ang asin motab-ang, unsa pa may iasin? Dili na magapulos, kondili igasalibay sa gawas, ug pagatumban sa mga tawo.

¹⁴Vosotros sois la luz del mundo: una ciudad asentada sobre un monte no se puede esconder.

¹⁴Kamo mao ang suga sa kalibutan. Ang lungsod nga nahamutang sa ibabaw sa usa ka bukid, dili masalipdan.

¹⁵Ni se enciende una lámpara y se pone debajo de un almud, mas sobre el candelero, y alumbra á todos los que están en casa.

¹⁵Ang mga tawo magadagkut ug lamparahan, dili aron ibutang sa ilalum sa taksanan, kondili sa ibabaw sa tangkawan, ug kini magaiwag sa tanan nga anaa sa balay.

¹⁶Así alumbre vuestra luz delante de los hombres, para que vean vuestras obras buenas, y glorifiquen á vuestro Padre que está en los cielos.

¹⁶Sa ingon niana, iiwag ninyo ang inyong suga sa atubangan sa mga tawo, aron hikit-an nila ang inyong mga buhat nga maayo, ug pagahimayaon nila ang inyong Amahan nga atua sa langit.

¹⁷No penséis que he venido para abrogar la ley ó los profetas: no he venido para abrogar, sino á cumplir.

¹⁷Dili kamo maghunahuna nga ako mianhi sa pagbungkag sa Kasugoan, kun sa mga Manalagna; wala ako moanhi sa pagbungkag, kondili aron sa pagtuman.

¹⁸Porque de cierto os digo, que hasta que perezca el cielo y la tierra, ni una jota ni un tilde perecerá de la ley, hasta que todas las cosas sean hechas.

¹⁸Kay sa pagkamatuod nagaingon ako kaninyo, nga hangtud nga mahanaw ang langit ug yuta, walay pagasayloan sa Kasugoan bisan usa ka kudlit, bisan usa ka tulpok hangtud nga ang tanan matuman sa hingpit.

¹⁹De manera que cualquiera que infringiere uno de estos mandamientos muy pequeños, y así enseñare á los hombres, muy pequeño será llamado en el reino de los cielos: mas cualquiera que hiciere y enseñare, éste será llamado grande en el reino de los cielos.

¹⁹Tungod niini bisan kinsa nga magalapas sa usa niining mga sugo nga labing diyutay, ug magatudlo sa mga tawo sa ingon, paganganlan nga labing diyutay sa gingharian sa langit; apan bisan kinsa ang magatuman ug magapanudlo kanila, kini paganganlan nga daku sa gingharian sa langit.

²⁰Porque os digo, que si vuestra justicia no fuere mayor que la de los escribas y de los Fariseos, no entraréis en el reino de los cielos.

²⁰Kay nagaingon ako kaninyo, nga kong ang inyong pagkamatarung dili molabaw sa ila sa mga escriba ug mga Fariseo, dili gayud kamo makasulod sa gingharian sa langit.

²¹Oísteis que fué dicho á los antiguos: No matarás; mas cualquiera que matare, será culpado del juicio.

²¹Hingdunggan ninyo nga ginaingon sa mga karaan: Dili ka magpatay; ug bisan kinsa nga magapatay, mahiagum sa paghukom.

²²Mas yo os digo, que cualquiera que se enojare locamente con su hermano, será culpado del juicio; y cualquiera que dijere á su hermano, Raca, será culpado del concejo; y cualquiera que dijere, Fatuo, será culpado del infierno del fuego.

²²Apan ako magaingon kaninyo, nga ang tanang magapanuyo sa iyang igsoon sa walay hinungdan mahiagum sa paghukom; ug bisan kinsang mag-ingon sa iyang igsoon: Kwanggol; mahiagum sa Sanhedrin; ug bisan kinsang mag-ingon, Buang ka, mahiagum sa infierno sa kalayo.

²³Por tanto, si trajeres tu presente al altar, y allí te acordares de que tu hermano tiene algo contra ti,

²³Busa kong magdala ka sa imong halad sa halaran ug diha mahinumdum ikaw nga ang imong igsoon adunay diyutay nga butang batok kanimo,

²⁴Deja allí tu presente delante del altar, y vete, vuelve primero en amistad con tu hermano, y entonces ven y ofrece tu presente.

²⁴Biyai diha ang imong halad sa atubangan sa halaran, ug lumakaw ka, pagpakig-uli una sa imong igsoon, ug unya moduol ka ug ihalad ang imong halad.

²⁵Concíliate con tu adversario presto, entre tanto que estás con él en el camino; porque no acontezca que el adversario te entregue al juez, y el juez te entregue al alguacil, y seas echado en prisión.

²⁵Magpakig-uyon ka gilayon sa imong kaaway samtang ginakuyog mo pa siya sa dalan; tingali kong igatugyan ikaw sa imong kaaway sa maghuhukom, ug ang maghuhukom magatugyan kanimo ngadto sa iyang sulogoon, ug igasulod ikaw sa bilanggoan.

²⁶De cierto te digo, que no saldrás de allí, hasta que pagues el último cuadrante.

²⁶Sa pagkamatuod nagaingon ako kanimo, nga dili ka gayud makagula didto, hangtud nga imong mabayran ang katapusan nga diyut.

²⁷Oísteis que fué dicho: No adulterarás:

²⁷Hingdunggan ninyo nga ginaingon sa mga karaan: Dili ka manapaw.

²⁸Mas yo os digo, que cualquiera que mira á una mujer para codiciarla, ya adulteró con ella en su corazón.

²⁸Apan ako nagaingon kaninyo, nga tanan kadtong nagatan-aw sa usa ka babaye sa pagkaibog kaniya, nakapanapaw na kaniya sa iyang kasingkasing.

²⁹Por tanto, si tu ojo derecho te fuere ocasión de caer, sácalo, y échalo de ti: que mejor te es que se pierda uno de tus miembros, que no que todo tu cuerpo sea echado al infierno.

²⁹Ug kong ang imong mata nga too mao ang kahigayonan sa imong pagpakasala, luska ug ipahilayo kanimo; kay maayo pa kanimo nga ang usa ka bahin sa imong lawas mawala, ug dili nga ang tibook mong lawas igahulog sa infierno.

³⁰Y si tu mano derecha te fuere ocasión de caer, córtala, y échala de ti: que mejor te es que se pierda uno de tus miembros, que no que todo tu cuerpo sea echado al infierno.

³⁰Ug kong ang imong kamot nga too mao ang kahigayonan sa imong pagpakasala, putla ug ipahilayo kanimo; kay maayo pa kanimo nga usa ka bahin sa imong lawas mawagtang, ug dili ang tibook mong lawas igahulog sa infierno.

³¹También fué dicho: Cualquiera que repudiare á su mujer, déle carta de divorcio:

³¹Giingon usab: Bisan kinsa ang magabiya sa iyang asawa, magahatag kaniya ug sulat sa pakigbulag.

³²Mas yo os digo, que el que repudiare á su mujer, fuera de causa de fornicación, hace que ella adultere; y el que se casare con la repudiada, comete adulterio.

³²Apan ako nagaingon kaninyo, nga tanan kadtong magabiya sa iyang asawa, gawas kong maoy hinungdan ang pagpakighilawas, iyang ginapapanapaw siya, ug ang mangasawa sa usa ka biniyaan, nagapanapaw.

³³Además habéis oído que fué dicho á los antiguos: No te perjurarás; mas pagarás al Señor tus juramentos.

³³Hingdunggan usab ninyo nga ginaingon sa mga karaan: Dili ka manumpa sa bakak, kondili pagatumanon mo sa Ginoo ang imong mga panumpa.

³⁴Mas yo os digo: No juréis en ninguna manera: ni por el cielo, porque es el trono de Dios;

³⁴Apan ako nagaingon kaninyo, nga sa bisan unsa nga pagkaagi dili gayud kamo manumpa; bisan tungod sa langit, kay mao ang lingkoranan sa Dios;

³⁵Ni por la tierra, porque es el estrado de sus pies; ni por Jerusalem, porque es la ciudad del gran Rey.

³⁵Bisan tungod sa yuta, kay mao ang tungtunganan sa iyang mga tiil; bisan tungod sa Jerusalem, kay mao ang lungsod sa daku nga Hari;

³⁶Ni por tu cabeza jurarás, porque no puedes hacer un cabello blanco ó negro.

³⁶Bisan tungod sa imong ulo dili ka manumpa, kay dili ikaw arang makapaputi kun makapaitum sa bisan usa lamang ka buhok.

³⁷Mas sea vuestro hablar: Sí, sí; No, no; porque lo que es más de esto, de mal procede.

³⁷Apan ang inyong pagsulti ingnon niini: Oo, oo; dili, dili; kay bisan unsa nga lapas na niini, iya na sa dautan.

³⁸Oísteis que fué dicho á los antiguos: Ojo por ojo, y diente por diente.

³⁸Hingdunggan ninyo nga ginaingon sa mga karaan: Ang mata baslan ug mata, ug ang ngipon baslan ug ngipon;

³⁹Mas yo os digo: No resistáis al mal; antes á cualquiera que te hiriere en tu mejilla diestra, vuélvele también la otra;

³⁹Apan ako nagaingon kaninyo, nga dili kamo magbatok sa dautan; kondili hinoon bisan kinsa nga mosagpa kanimo sa aping nga too, itaon usab kaniya ang pikas.

⁴⁰Y al que quisiere ponerte á pleito y tomarte tu ropa, déjale también la capa;

⁴⁰Ug kong kinsa ang buot makigburuka kanimo, ug magakuha kanimo sa imong bisti, ihatag usab kaniya ang imong kupo.

⁴¹Y á cualquiera que te cargare por una milla, ve con él dos.

⁴¹Ug bisan kinsa ang magpugos kanimo sa pagpalakaw ug usa ka milla, ubani siya sa duha.

⁴²Al que te pidiere, dale; y al que quisiere tomar de ti prestado, no se lo rehuses.

⁴²Hatagi ang nagapangayo kanimo, ug ang buot maghulam kanimo ayaw pagtalikdi.

⁴³Oísteis que fué dicho: Amarás á tu prójimo, y aborrecerás á tu enemigo.

⁴³Hingdunggan ninyo nga ginaingon: Higugmaon mo ang imong isigkatawo, ug pagadumtan mo ang imong kaaway.

⁴⁴Mas yo os digo: Amad á vuestros enemigos, bendecid á los que os maldicen, haced bien á los que os aborrecen, y orad por los que os ultrajan y os persiguen;

⁴⁴Apan ako nagaingon kaninyo: Higugmaon ninyo ang inyong mga kaaway, panalanginan ninyo ang naga-panghimaraut kaninyo, buhata ang maayo sa mga nagadumot kaninyo, ug pag-ampo kamo alang sa mga nagabuhat kaninyo sa dautan ug nagalutos kaninyo.

⁴⁵Para que seáis hijos de vuestro Padre que está en los cielos: que hace que su sol salga sobre malos y buenos, y llueve sobre justos é injustos.

⁴⁵Aron mangahimo kamo nga mga anak sa inyong Amahan nga atua sa langit, kay ginapasubang niya ang iyang adlaw ibabaw sa mga dautan ug ibabaw sa mga maayo, nagapaulan siya sa mga matarung ug sa mga dili matarung.

⁴⁶Porque si amareis á los que os aman, ¿qué recompensa tendréis? ¿no hacen también lo mismo los publicanos?

⁴⁶Kay kong kamo mahigugma sa mga nahigugma kaninyo, unsa ang balus nga inyong pagadawaton? Wala ba magbuhat usab sa ingon niana ang mga maniningil sa buhis?

⁴⁷Y si abrazareis á vuestros hermanos solamente, ¿qué hacéis de más? ¿no hacen también así los Gentiles?

⁴⁷Ug kong kamo magpangomusta sa inyong mga igsoon lamang, unsa ang ginabuhat ninyo nga labaw kay sa ginabuhat sa uban? Wala ba magabuhat sa ingon usab ang mga Gentil?

⁴⁸Sed, pues, vosotros perfectos, como vuestro Padre que está en los cielos es perfecto.

⁴⁸Busa mamahingpit kamo, ingon nga hingpit ang inyong Amahan nga langitnon.