¹COMO la nieve en el verano, y la lluvia en la siega, Así conviene al necio la honra.

¹همانطوری که باریدن برف در تابستان یا باران در فصل درو خلاف قانون طبیعت است، احترام داشتن به اشخاص نادان هم جایز نیست.

²Como el gorrión en su vagar, y como la golondrina en su vuelo, Así la maldición sin causa nunca vendrá.

²نفرین، اگر مستحق آن نباشی، صدمه ای به تو نمی رساند و مانند پرنده ای است که به هر طرف پرواز می کند و در جائی نمی نشیند.

³El látigo para el caballo, y el cabestro para el asno, Y la vara para la espalda del necio.

³قمچین برای اسپ، قیزه برای الاغ و چوب برای تنبیه احمق ضرور است.

⁴Nunca respondas al necio en conformidad á su necedad, Para que no seas tú también como él.

⁴کسی که به سؤال احمقانه جواب بدهد، مثل سؤال کنندۀ آن احمق است.

⁵Responde al necio según su necedad, Porque no se estime sabio en su opinión.

⁵پس باید به سؤال احمقانه جواب احمقانه داد تا کسی که سؤال کرده فکر نکند که عاقل است.

⁶Como el que se corta los pies y bebe su daño, Así es el que envía algo por mano de un necio.

⁶کسی که به دست آدم احمق پیغام می فرستد، مثل شخصی است که پای خود را قطع می کند و یا زهر می خورد.

⁷Alzar las piernas del cojo. Así es el proverbio en la boca del necio.

⁷مَثَلی که از دهان شخص نادان بیرون می آید، مانند پای لنگ سست است.

⁸Como quien liga la piedra en la honda, Así hace el que al necio da honra.

⁸احترام داشتن به آدم احمق مانند بستن سنگ به فلاخن کار احمقانه است.

⁹Espinas hincadas en mano del embriagado, Tal es el proverbio en la boca de los necios.

⁹مَثَلی که از دهان آدم احمق بیرون می آید، همچون خاری که به دست شخص احمق فرو می رود و او حس نمی کند، بی اثر است.

¹⁰El grande cría todas las cosas; y da la paga al insensato, Y la da á los transgresores.

¹⁰کسی که آدم احمق را استخدام می کند، مانند تیراندازی است که هر رهگذری را مجروح می سازد.

¹¹Como perro que vuelve á su vómito, Así el necio que repite su necedad.

¹¹همانطوری که سگ به استفراغ خود بر می گردد، به همان ترتیب شخص احمق حماقت خود را تکرار می کند.

¹²¿Has visto hombre sabio en su opinión? Más esperanza hay del necio que de él.

¹²کسی که در نظر خودش عاقل است، از یک احمق هم نادان تر است.

¹³Dice el perezoso: El león está en el camino; El león está en las calles.

¹³آدم تنبل پای خود را از خانه بیرون نمی گذارد و می گوید: «شیرهای درنده در کوچه ها هستند!»

¹⁴Las puertas se revuelven en sus quicios: Así el perezoso en su cama.

¹⁴او مانند دروازه ای که بر پاشنۀ خود می چرخد، در رختخواب می غلتد و از آن جدا نمی شود.

¹⁵Esconde el perezoso su mano en el seno; Cánsase de tornarla á su boca.

¹⁵دست خود را بطرف بشقاب دراز می کند، اما از فرط تنبلی لقمه را به دهان خود نمی گذارد.

¹⁶A su ver es el perezoso más sabio Que siete que le den consejo.

¹⁶با اینهم او خود را داناتر از هفت مرد عاقل می داند.

¹⁷El que pasando se deja llevar de la ira en pleito ajeno, Es como el que toma al perro por las orejas.

¹⁷کسی که در دعوائی دخالت می کند که مربوط به او نیست، مانند شخصی است که از گوشهای سگی می گیرد.

¹⁸Como el que enloquece, y echa llamas Y saetas y muerte,

¹⁸شخصی که همسایۀ خود را فریب بدهد و بعد به او بگوید که شوخی کرده است، مثل دیوانه ای است که به هر طرف آتش و تیرهای مرگبار پرتاب می کند.

¹⁹Tal es el hombre que daña á su amigo, Y dice: Ciertamente me chanceaba.

¹⁹اگر هیزم نباشد، آتش خاموش می شود. اگر سخن چین نباشد، نزاع فرو می نشیند.

²⁰Sin leña se apaga el fuego: Y donde no hay chismoso, cesa la contienda.

²⁰همانطوری که زغال و هیزم آتش را مشتعل می سازد، مرد ستیزه جو هم جنگ و دعوا را برپا می کند.

²¹El carbón para brasas, y la leña para el fuego: Y el hombre rencilloso para encender contienda.

²¹حرف های آدم سخن چین مانند لقمه های لذیذی است که با لذت بلعیده می شوند.

²²Las palabras del chismoso parecen blandas; Mas ellas entran hasta lo secreto del vientre.

²²سخنان شیرین و فریبنده، شرارت دل را پنهان می کند، درست مثل لعابی که ظرف گِلی را می پوشاند.

²³Como escoria de plata echada sobre el tiesto, Son los labios enardecidos y el corazón malo.

²³شخص کینه توز با حرف های خود کینۀ دل خود را مخفی می کند،

²⁴Otro parece en los labios al que aborrece; Mas en su interior pone engaño.

²⁴اما تو فریب حرف های فریبندۀ او را نخور، زیرا دلش پُر از نفرت است.

²⁵Cuando hablare amigablemente, no le creas; Porque siete abominaciones hay en su corazón.

²⁵اگرچه نفرت خود را با حیله پنهان می کند، ولی سرانجام خوی پلید او بر همه کس آشکار می گردد.

²⁶Encúbrese el odio con disimulo; Mas su malicia será descubierta en la congregación.

²⁶هر کسی که برای دیگران چاه بکند، خودش در آن می افتد. هر که سنگی را بطرف دیگران بغلتاند، آن سنگ بر می گردد و بالای خود او می افتد.زبان درغگو از شنونده اش نفرت دارد و به او آسيب می رساند. سخن چاپلوس جز خرابی چیزی دیگری ببار نمی آورد.

²⁷El que cavare sima, caerá en ella: Y el que revuelva la piedra, á él volverá.

²⁷زبان درغگو از شنونده اش نفرت دارد و به او آسيب می رساند. سخن چاپلوس جز خرابی چیزی دیگری ببار نمی آورد.

²⁸La falsa lengua atormenta al que aborrece: Y la boca lisonjera hace resbaladero.