1MIRAD que no hagáis vuestra justicia delante de los hombres, para ser vistos de ellos: de otra manera no tendréis merced de vuestro Padre que está en los cielos.
1 Wa haggoy araŋ ma s'araŋ adilitaray te borey jine, zama i ma di se. Zama da yaadin no, kulu araŋ sinda alhakku fo araŋ Baabo kaŋ go beena ra do.
2Cuando pues haces limosna, no hagas tocar trompeta delante de ti, como hacen los hipócritas en las sinagogas y en las plazas, para ser estimados de los hombres: de cierto os digo, que ya tienen su recompensa.
2 Waati kaŋ ni ga sargay* sarga mo, ma s'a fe, sanda mate kaŋ cine munaficey ga te i diina marga fuwey ra, da fondey gaa, zama borey ma di ngey k'i beerandi. Haciika ay ga ci araŋ se, i alhakko mo nooya.
3Mas cuando tú haces limosna, no sepa tu izquierda lo que hace tu derecha;
3 Amma waati kaŋ ni ga sarga, ma si naŋ ni kambe wow ma bay haŋ kaŋ no ni kambe ŋwaaro goono ga te,
4Para que sea tu limosna en secreto: y tu Padre que ve en secreto, él te recompensará en público.
4 zama ni sarga ma ciya tuguyaŋ ra. Ni Baabo mo kaŋ goono ga di tuguyaŋ ra ga ni bana.
5Y cuando oras, no seas como los hipócritas; porque ellos aman el orar en las sinagogas, y en los cantones de las calles en pie, para ser vistos de los hombres: de cierto os digo, que ya tienen su pago.
5 Waati kaŋ araŋ ga adduwa te mo, araŋ ma si te sanda mate kaŋ cine munaficey ga te, zama i ga ba ngey ma kay ka adduwa te i diina marga fuwey ra da fondey boŋ, zama borey ma di ngey. Cimi no ay ga ci araŋ se, i alhakko mo nooya.
6Mas tú, cuando oras, éntrate en tu cámara, y cerrada tu puerta, ora á tu Padre que está en secreto; y tu Padre que ve en secreto, te recompensará en público.
6 Amma nin, waati kaŋ ni ga te adduwa, ma furo ni fu-izo ra ka meyo daabu. Ma ni adduwa te ni Baabo kaŋ go tugante gaa. Ni Baabo kaŋ go tugante mo ga ni bana.
7Y orando, no seáis prolijos, como los Gentiles; que piensan que por su parlería serán oídos.
7 Amma waati kaŋ araŋ ga adduwa te, wa s'a te da ci-ka-yaara boobo, danga mate kaŋ cine dumi cindey ga te. Zama i ga tammahã hala ngey sanni booba gaa no Irikoy ga maa ngey se.
8No os hagáis, pues, semejantes á ellos; porque vuestro Padre sabe de qué cosas tenéis necesidad, antes que vosotros le pidáis.
8 Araŋ ma si ciya sanda i cine bo. Zama araŋ Baabo ga bay hari kaŋ araŋ ga ba, za araŋ man'a ŋwaaray.
9Vosotros pues, oraréis así: Padre nuestro que estás en los cielos, santificado sea tu nombre.
9 Woodin se binde, d'araŋ ga te adduwa, araŋ ma ne: Ya iri Baabo kaŋ go beena ra, Ni maa ma ciya ihanna.
10Venga tu reino. Sea hecha tu voluntad, como en el cielo, así también en la tierra.
10 Ni koytara ma kaa. Mate kaŋ cine i ga ni miila te beena ra, I m'a te neewo mo ndunnya ra.
11Danos hoy nuestro pan cotidiano.
11 M'iri no hunkuna ŋwaari,
12Y perdónanos nuestras deudas, como también nosotros perdonamos á nuestros deudores.
12 M'iri garaw-garawey yaafa iri se, Sanda mate kaŋ cine iri mo g'iri garawkooney yaafa nd'a.
13Y no nos metas en tentación, mas líbranos del mal: porque tuyo es el reino, y el poder, y la gloria, por todos los siglos. Amén.
13 Ma si konda iri siyaŋ do, Amma m'iri faaba k'iri wa da Izefuto. Zama koytaray da dabari nda darza, Ni wane yaŋ no hal abada abadin. Amin.
14Porque si perdonareis á los hombres sus ofensas, os perdonará también á vosotros vuestro Padre celestial.
14 Zama d'araŋ ga borey yaafa nda ngey taaley, yaadin gaa no araŋ Baabo kaŋ go beena ra mo g'araŋ yaafa nd'araŋ taaley.
15Mas si no perdonareis á los hombres sus ofensas, tampoco vuestro Padre os perdonará vuestras ofensas.
15 Amma d'araŋ si borey taaley yaafa i se, araŋ Baabo kaŋ go beena ra mo si araŋ yaafa nd'araŋ taaley.
16Y cuando ayunáis, no seáis como los hipócritas, austeros; porque ellos demudan sus rostros para parecer á los hombres que ayunan: de cierto os digo, que ya tienen su pago.
16 Waati kaŋ araŋ ga mehaw mo, araŋ ma si mo-kura haw, sanda mate kaŋ cine munaficey ga te. Zama i ga ngey moydumey hasara no, zama borey ma di kaŋ ngey goono ga mehaw. Cimi no ay ga ci araŋ se: i alhakko mo nooya.
17Mas tú, cuando ayunas, unge tu cabeza y lava tu rostro;
17 Amma nin, waati kaŋ ni ga mehaw, ma ji tuusu ni boŋo gaa, ma ni moyduma nyun,
18Para no parecer á los hombres que ayunas, sino á tu Padre que está en secreto: y tu Padre que ve en secreto, te recompensará en público.
18 zama ni ma si bangay borey gaa kaŋ ni goono ga mehaw, kala ni Baabo se hinne kaŋ go tuguyaŋ ra. A ga di. Ni Baabo kaŋ go tuguyaŋ ra mo ga ni bana.
19No os hagáis tesoros en la tierra, donde la polilla y el orín corrompe, y donde ladronas minan y hurtan;
19 Araŋ ma si arzaka margu araŋ boŋ se ne ndunnya ra, naŋ kaŋ kollo nda haŋ kaŋ ga guuru hayandi ga ŋwa, naŋ kaŋ zay mo ga fun ka zay.
20Mas haceos tesoros en el cielo, donde ni polilla ni orín corrompe, y donde ladrones no minan ni hurtan:
20 Amma araŋ ma arzaka margu araŋ boŋ se beena ra, nangu kaŋ kollo nda haŋ kaŋ ga guuru hayandi s'a ŋwa, nangu kaŋ zay mo si hin ka fun ka zay.
21Porque donde estuviere vuestro tesoro, allí estará vuestro corazón.
21 Zama nango kaŋ ni arzaka go, noodin no ni bina mo ga bara.
22La lámpara del cuerpo es el ojo: así que, si tu ojo fuere sincero, todo tu cuerpo será luminoso:
22 Gaaham fitilla ga ti mo. Da ni mwa ga boori, ni gaahamo kulu mo ga to da kaari.
23Mas si tu ojo fuere malo, todo tu cuerpo será tenebroso. Así que, si la lumbre que en ti hay son tinieblas, ¿cuántas serán las mismas tinieblas?
23 Amma da ni mwa gonda laru, kala ni gaahamo kulu ma to da kubay. Da binde, kaaro kaŋ go ni do din ya kubay no, man gaa kuba din himandi!
24Ninguno puede servir á dos señores; porque ó aborrecerá al uno y amará al otro, ó se llegará al uno y menospreciará al otro: no podéis servir á Dios y á Mammón.
24 Boro kulu si hin ka may koy hinka se. Kal a ma wangu afa, ka ba afa, wala a ma mo ye afa gaa, ka donda afa. Araŋ si hin ka may Irikoy da arzaka se care banda.
25Por tanto os digo: No os congojéis por vuestra vida, qué habéis de comer, ó que habéis de beber; ni por vuestro cuerpo, qué habéis de vestir: ¿no es la vida más que el alimento, y el cuerpo que el vestido?
25 Woodin se no ay ga ne araŋ se: araŋ ma si karhã araŋ fundey se, haŋ kaŋ araŋ ga ŋwa, wala haŋ kaŋ araŋ ga haŋ, wala araŋ gaahamey se, haŋ kaŋ araŋ ga bankaaray d'a. Fundi mana bisa ŋwaari no, wala gaaham mana bisa bankaaray no?
26Mirad las aves del cielo, que no siembran, ni siegan, ni allegan en alfolíes; y vuestro Padre celestial las alimenta. ¿No sois vosotros mucho mejores que ellas?.
26 Wa guna beene curey. I siino ga duma, i siino ga wi, i siino ga margu barma ra mo. Amma araŋ Baabo kaŋ go beena ra no g'i ŋwaayandi. Araŋ mana bisa curey beeray gumo no?
27Mas ¿quién de vosotros podrá, congojándose, añadir á su estatura un codo?
27 Woodin banda, may no araŋ ra kaŋ nga boŋ karhã do ga hin ka baa kambe kar folloŋ tonton nga kuuyaŋo gaa?
28Y por el vestido ¿por qué os congojáis? Reparad los lirios del campo, cómo crecen; no trabajan ni hilan;
28 Bankaaray ciine ra mo, ifo se no araŋ ga karhã? Wa saajo ra waaliya bokey guna, beeray kaŋ cine i ga te. I si ga taabi, i siino ga silli bi.
29Mas os digo, que ni aun Salomón con toda su gloria fué vestido así como uno de ellos.
29 Kulu nda yaadin, ay ga ne araŋ se: baa Suleymanu nda nga darza kulu mana sutura ka to i afo cine.
30Y si la hierba del campo que hoy es, y mañana es echada en el horno, Dios la viste así, ¿no hará mucho más á vosotros, hombres de poca fe?
30 Amma da Irikoy ga saajo ra subu bankaara yaadin cine, kaŋ hunkuna a go no, amma suba i g'a catu danji ra, sanku fa araŋ, cimbeeri* kayna koyey?
31No os congojéis pues, diciendo: ¿Qué comeremos, ó qué beberemos, ó con qué nos cubriremos?
31 Araŋ ma si karhã ka ne: ‹Ifo no iri ga ŋwa?› wala: ‹Ifo no iri ga haŋ?› wala: ‹Ifo no iri ga bankaaray d'a?›
32Porque los Gentiles buscan todas estas cosas: que vuestro Padre celestial sabe que de todas estas cosas habéis menester.
32 Amma woone yaŋ kulu no dumi cindey goono ga ceeci. Araŋ Baabo kaŋ go beene ga bay araŋ ga laami nda hayey din kulu.
33Mas buscad primeramente el reino de Dios y su justicia, y todas estas cosas os serán añadidas.
33 Day wa jin ka Irikoy* koytara d'a adilitara ceeci jina, nga mo ga hayey din kulu tonton araŋ se.
34Así que, no os congojéis por el día de mañana; que el día de mañana traerá su fatiga: basta al día su afán.
34 Araŋ ma si karhã suba se mo, zama suba bumbo ga karhã nga boŋ se. Zaari fo taabi waas'a se.