1 Ay Bulos, ay ya Yesu Almasihu* bannya no. Irikoy n'ay ce ay ma ciya diya. A n'ay fay waani mo nga Baaru Hanna se.
1Kutoka kwangu mimi Paulo, mtumishi wa Kristo Yesu, na mtume niliyeteuliwa na kuitwa kwa ajili ya kuhubiri Habari Njema ya Mungu.
2 Baaro wo, Irikoy n'a alkawlo sambu za doŋ nga annabey* do, Tira Hanney ra.
2Hapo kale, Mungu aliwaahidia watu hii Habari Njema kwa njia ya manabii wake katika Maandiko Matakatifu.
3 Baaru Hanno wo Irikoy Izo boŋ no a ga salaŋ kaŋ ga ti iri Rabbi Yesu Almasihu. I n'a hay Dawda haama, gaaham do.
3Hii Habari Njema inamhusu Mwana wa Mungu, Bwana wetu Yesu Kristo, ambaye mintarafu ubinadamu wake, alikuwa mzawa wa Daudi;
4 I n'a daahirandi mo nda gaabi kaŋ Irikoy Izo no, hananyaŋ Biya do a tun ka fun buukoy game ra yaŋo do.
4mintarafu utakatifu wake wa kimungu, alithibitishwa kwa uwezo mkuu kwamba ni Mwana wa Mungu kwa kufufuliwa kutoka wafu.
5 A do d'a maa darza sabbay se mo no iri du gomni nda diyataray, hala ndunnya dumey kulu game ra iri ma borey candi ka kande ganayaŋ do kaŋ ga ti cimbeeri wane.
5Kwa njia yake, mimi nimepewa neema ya kuwa mtume, ili kwa ajili yake niwaongoze watu wa mataifa yote wapate kuamini na kutii.
6 Araŋ mo go i game ra, araŋ kaŋ yaŋ Yesu Almasihu ce.
6Ninyi ni miongoni mwa watu hao; mmeitwa muwe watu wake Yesu Kristo.
7 Ay go g'araŋ kulu kaŋ go Roma kwaara ra fo, kaŋ yaŋ Irikoy ga ba, kaŋ yaŋ a ce mo araŋ ma ciya hananteyaŋ. Gomni nda laakal kanay ma bara araŋ banda kaŋ yaŋ ga fun iri Baabo Irikoy da Rabbi Yesu Almasihu do.
7Basi, ninawaandikia ninyi nyote mlioko Roma ambao Mungu anawapenda, akawateua muwe watu wake. Nawatakieni neema na amani kutoka kwa Mungu Baba yetu na Bwana Yesu Kristo.
8 Sintina day, ay g'ay Irikoyo saabu araŋ kulu sabbay se, Yesu Almasihu maa ra, zama borey goono g'araŋ cimbeero ciine te ndunnya me-a-me ra.
8Awali ya yote, namshukuru Mungu wangu kwa njia ya Yesu Kristo kwa ajili yenu nyote, kwa sababu imani yenu inasikika duniani kote.
9 Zama Irikoy, kaŋ se ay ga may d'ay bina kulu a Izo Baaru Hanna ra, nga ga ti ay seeda, kaŋ alwaati kulu ay g'araŋ ciine te ay adduwey ra.
9Mungu, ambaye ninamtumikia kwa moyo wangu wote katika kuhubiri Habari Njema ya Mwanae, ni shahidi wangu kwamba ninawakumbukeni
10 Ay goono ga ŋwaaray waati kulu, da fondo go no, ay ma du ka kaa araŋ do sohõ baani samay Irikoy miila ra.
10daima katika sala zangu. Namwomba Mungu akipenda, anipatie nafasi nzuri ya kuja kwenu sasa.
11 Zama daahir ay ga ba ay ma di araŋ, hal ay ma du ka Biya Hanno nooyaŋ zaban araŋ se, k'araŋ sinji.
11Kwa maana ninatamani sana kuwaoneni ili nipate kuwagawieni zawadi ya kiroho na kuwaimarisha.
12 Zama in d'araŋ ma care gaabandi, iri afo kulu cimbeero do, kaŋ ra in d'araŋ ga margu.
12Ndiyo kusema, tutaimarishana: imani yenu itaniimarisha mimi, na yangu itawaimarisha ninyi.
13 Ay nya-izey, ay si ba araŋ ma jaŋ ka bay mo kaŋ sorro boobo ay miila ay ma kaa araŋ do (amma i n'ay ganji ay ma kaa hala hõ), zama ay ma du izeyaŋ araŋ game ra, mate kaŋ ay jin ka du dumi* cindey game ra.
13Ndugu zangu, nataka mjue kwamba mara nyingi nilikusudia kuwatembeleeni, lakini mpaka sasa nimezuiwa. Ningependa kupata mafanikio mema kati yenu kama nilivyopata kati ya watu wa mataifa mengine.
14 Ay ya garawkooni no Garekey da arney mo se, laakalkooney da borey kaŋ yaŋ sinda laakal mo se.
14Ninalo jukumu kwa watu wote, waliostaarabika na wasiostaarabika, wenye elimu na wasio na elimu.
15 Woodin sabbay se no, mate kulu kaŋ cine ay hina go nd'a, ay gonda anniya ay ma Baaru Hanna waazu araŋ mo se, araŋ kaŋ yaŋ go Roma ra.
15Ndiyo maana ninatamani pia kuihubiri Habari Njema kwenu ninyi mlioko huko Roma.
16 Zama haawi s'ay di Almasihu Baaru Hanna se, zama Irikoy dabaro no kaŋ ga faaba no boro kulu kaŋ g'a cimandi se, sintina Yahudancey*, gaa dumi cindey mo se.
16Sioni aibu kutangaza Habari Njema; yenyewe ni nguvu ya Mungu inayowaokoa wote wanaoamini: Wayahudi kwanza, na wasio Wayahudi pia.
17 Zama Baaru Hanna ra no adilitaray* kaŋ Irikoy ga no bangay. A si fun kala cimbeeri do ka goro cimbeeri ra _hala bananta|_. Mate kaŋ i n'a hantum ka ne: «Amma boro kaŋ ciya adilante* _Irikoy jine|_, cimbeeri ra no a ga funa.»
17Kwa maana Habari Njema inaonyesha wazi jinsi Mungu anavyowakubali watu kuwa waadilifu; jambo hili hufanyika kwa imani, tangu mwanzo mpaka mwisho. Kama ilivyoandikwa: "Mwadilifu kwa imani ataishi."
18 Irikoy ga nga futa bangandi za beena ra, Irikoy wangay da adilitaray-jaŋay kulu boŋ, borey waney, kaŋ yaŋ goono ga cimo naan ngey adilitaray-jaŋa ra.
18Ghadhabu ya Mungu imedhihirishwa kutoka mbinguni dhidi ya uasi na uovu wote wa binadamu ambao kwa njia zao mbaya wanaupinga ukweli usijulikane.
19 Zama haŋ kaŋ boro ga bay Irikoy boŋ, taray kwaaray no a go i se, zama Irikoy no k'a bangandi i se.
19Kwa maana, yote yanayoweza kujulikana juu ya Mungu ni wazi kwao; maana Mungu mwenyewe ameyadhirisha.
20 Zama za ndunnya takayaŋ, Irikoy hayey kaŋ boro si di, sanda a dabari duumikoyo d'a Irikoytara, taray kwaaray no i go. Borey goono ga di ey takaharey ra, hal i sinda kobay.
20Tangu Mungu alipoumba ulimwengu, uwezo wake wa milele na uungu wake, ingawa havionekani kwa macho, vinafahamika wazi. Watu wanaweza kuyajua mambo hayo kutokana na vitu hivyo alivyoumba Mungu. Kwa hiyo hawana njia yoyote ya kujitetea!
21 Zama baa kaŋ borey bay kaŋ Irikoy go no, i man'a beerandi sanda Irikoy no, i man'a saabu mo, amma i daray ngey fonguyaŋey ra, i biney kaŋ sinda laasabu mo te kubay.
21Ingawa wanajua kuna Mungu, lakini hawampi heshima anayostahili, wala hawamshukuru. Badala yake, fikira zao zimekuwa batili na akili zao tupu zimejaa giza.
22 Baa kaŋ i goono ga ne ngey ya laakalkooniyaŋ no, i ciya saamoyaŋ.
22Wanajidai kuwa wenye hekima, kumbe ni wapumbavu.
23 I na Irikoy kaŋ si bare ka sara darza barmay ka te tooru himandiyaŋ kaŋ ga hima boro kaŋ ga bu ka fumbu, da curoyaŋ, da almanyaŋ, da ganda fanakayaŋ mo.
23Wanaacha kumwabudu Mungu aishiye milele, na badala yake, wanaabudu sanamu zilizo mfano wa binadamu ambaye hufa, mfano wa wanyama, ndege, au wanyama watambaao.
24 Woodin sabbay se Irikoy n'i naŋ ngey bine* ibaay laaley se i ma furo ziibi goy kulu ra, hal i ma ngey gaahamey kaynandi ngey nda care game ra.
24Kwa sababu hiyo, Mungu amewaacha wafuate tamaa mbaya za mioyo yao na kufanyiana mambo ya aibu kwa miili yao.
25 Zama i na Irikoy cimo barmay ka ciya tangari, i sombu mo takahari se ka may a se Takakwa nango ra, nga kaŋ saabuyaŋ ga ti a wane hal abada. Amin!
25Wanaubadili ukweli juu ya Mungu kwa uongo; wanaheshimu na kuabudu kiumbe badala ya Muumba mwenyewe, ambaye ndiye astahiliye sifa milele! Amina.
26 A sabbay se mo no Irikoy n'i naŋ ngey bine ibaay haawantey se. Zama baa i wayborey na haŋ kaŋ ga hima nda ngey se din barmay da haŋ kaŋ ga gaaba nda woodin.
26Kwa hiyo, Mungu amewaacha wafuate tamaa mbaya. Hata wanawake wanabadili matumizi yanayopatana na maumbile.
27 Yaadin mo no alborey na haŋ kaŋ ga hima nd'a ngey se wayboro do naŋ. I goono ga ton da biniyay ngey nda care se, alboro nda alboro goono ga te haŋ kaŋ mana hima nd'a. I goono ga du mo ngey bumbey do alhakko kaŋ i darayyaŋo to.
27Nao wanaume hali kadhalika, wanaacha kufuata matumizi ya maumbile ya mume na mke wakawakiana tamaa wao kwa wao. Wanaume wanafanyiana mambo ya aibu, na hivyo wanajiletea wenyewe adhabu wanayostahili kwa vitendo vyao viovu.
28 Zama mo i wangu ka Irikoy bayray gaay ngey laakaley ra, Irikoy n'i naŋ ngey laakal siirantey se, i ma te haŋ kaŋ yaŋ i mana hima ka te.
28Kwa vile watu walikataa kumtambua Mungu, Mungu amewaacha katika fikira zao potovu, wakafanya yale ambayo hawangestahili kufanya.
29 I to da adilitaray-jaŋay, da laala, da biniyay, da futay kulu. I to da canse, da boro wiyaŋ, da yanje, da hiila, da zamba.
29Wamejaa kila aina ya uovu, dhuluma, ulafi na ufisadi. Wamejaa wivu, uuaji, ugomvi, udanganyifu na nia mbaya; husengenya,
30 I ciya mimandakomyaŋ, da alaasirayyaŋ, da Irikoy wangayaŋ, da mo-koogay-koyyaŋ, da boŋbeeraykoyyaŋ, da foomanteyaŋ. I ga laala teeyaŋ fondo taji ceeci, i ga murte ngey hayrey gaa.
30na kusingiziana; ni watu wa kuchukiza kwa Mungu, wafidhuli, wenye kiburi na majivuno; hodari sana katika kutenda mabaya, na hawawatii wazazi wao;
31 I sinda fahamay, i sinda naanay, i sinda baakasinay kaŋ ga hima nd'a, i sinda suuji mo.
31hawana dhamiri, hawatimizi ahadi zao, hawana wema wala huruma kwa wengine.
32 Borey din, baa kaŋ i ga Irikoy ciito bay, kaŋ ne goy woodin yaŋ teekoy ga hima ka bu, manti i goono g'i te hinne no bo, amma i goono ga yadda nda borey kaŋ yaŋ g'i te mo.
32Wanajua kwamba Sheria ya Mungu yasema kwamba watu wanaoishi mithili hiyo, wanastahili kifo. Zaidi ya hayo, siyo tu kwamba wanafanya mambo hayo wao wenyewe, bali hata huwapongeza wale wanaofanya mambo hayohayo.