¹Basi, Kuhani Mkuu akamwuliza, "Je, mambo haya ni kweli?"

¹Ug miingon ang labawng sacerdote: Matuod ba kining mga butanga?

²Naye Stefano akasema, "Ndugu zangu na akina baba, nisikilizeni! Mungu alimtokea baba yetu Abrahamu alipokuwa kule Mesopotamia kabla hajaenda kukaa kule Harani.

²Ug siya miingon: Mga igsoon ug mga ginikanan, magpatalinghug kamo: Ang Dios sa kahimayaan mitungha sa atong amahan nga si Abraham, sa didto pa siya sa Mesopotamia, sa wala pa siya magpuyo sa Haran.

³Mungu alimwambia: Ondoka katika nchi yako; waache watu wa ukoo wako; nenda katika nchi nitakayokuonyesha!

³Ug miingon kaniya: Pumahawa ka sa imong yuta ug sa imong kaubanan, ug umari ka sa yuta nga igatudlo ko kanimo.

⁴Kwa hivyo, Abrahamu alihama nchi ya Kaldayo, akaenda kukaa Harani. Baada ya kifo cha baba yake, Mungu alimtoa tena Harani akaja kukaa katika nchi hii mnayokaa sasa.

⁴Unya mipahawa siya sa yuta sa mga Caldeahanon ug mipuyo sa Haran. Ug gikan didto, sa pagkamatay sa iyang amahan, gipabalhin siya sa Dios niining yutaa, nga ginapuy-an ninyo karon.

⁵Mungu hakumpa hata sehemu moja ya nchi hii iwe mali yake; hata hivyo, alimwahidia kumpa nchi hii iwe yake na ya wazawa wake, ingawaje wakati huu hakuwa na mtoto.

⁵Ug siya wala niya paghatagi ug kabilin niini bisan na lamang ang pagatumban sa iyang tiil: apan gisaaran siya nga igahatag kaniya kini aron mahimong kaugalingon, ug sa iyang kaliwatan sa ulahi niya, sa wala pa siyay anak.

⁶Mungu alimwambia hivi: Wazao wako watapelekwa katika nchi inayotawaliwa na watu wengine, na huko watafanywa watumwa na kutendewa vibaya kwa muda wa miaka mia nne.

⁶Ug nagsulti ang Dios sa ingon niini: Nga ang iyang kaliwatan mga dumuloong sa laing yuta, ug maulipon sila ug pagadaugdaugon sila sa sulod sa upat ka gatus ka tuig,

⁷Lakini mimi nitalihukumu taifa hilo litakalowafanya watumwa. Kisha nitawatoa katika nchi hiyo ili waje kuniabudu mahali hapa.

⁷Ug pagahukman ko ang nasud nga magaulipon kanila, nag-ingon ang Dios, ug sa human niini mamahawa sila, ug magaalagad kanako niining dapita.

⁸Halafu Mungu aliifanya tohara iwe ishara ya agano. Hivyo, Abrahamu alimtahiri mtoto wake Isaka, siku ya nane baada ya kuzaliwa. Na Isaka, vivyo hivyo, alimtahiri Yakobo. Naye Yakobo aliwatendea wale mababu kumi na wawili vivyo hivyo.

⁸Ug iyang gihatagan siya sa tugon sa circuncicion ug mao kining pag-anak ni Abraham kang Isaac ug gicircuncidahan niya sa ikawalo ka adlaw ug si Isaac kang Jacob, ug si Jacob sa napulo ug duha ka patriarca.

⁹"Wale mababu walimwonea wivu Yosefu, wakamuuza utumwani Misri. Lakini Mungu alikuwa pamoja naye,

⁹Ug ang mga patriarca nga giagda sa kasina, nagbaligya kang Jose ngadto sa Egipto; apan ang Dios didto nag-uban kaniya.

¹⁰akamwokoa katika taabu zake zote. Mungu alimjalia fadhili na hekima mbele ya Farao, mfalme wa Misri, hata Farao akamweka awe mkuu wa ile nchi na nyumba ya kifalme.

¹⁰Ug nagluwas kaniya sa tanan niya nga mga kagul-anan, ug naghatag kaniya ug gracia, ug kinaadman sa atubangan ni Faraon, nga hari sa Egipto, nga nagbutang kaniya nga gobernador sa Egipto ug sa tibook niya nga balay.

¹¹Kisha, kulizuka njaa kubwa katika nchi yote ya Misri na Kanaani, ikasababisha dhiki kubwa. Babu zetu hawakuweza kupata chakula chochote.

¹¹Ug miabut ang gutom ug ang dakung kagul-anan sa tibook nga yuta sa Egipto ug sa Canaan, ug ang atong mga ginikanan walay hingkaplagang mga makaon.

¹²Basi, Yakobo alipopata habari kwamba huko Misri kulikuwa na nafaka, aliwatuma watoto wake, yaani babu zetu, waende huko Misri mara ya kwanza.

¹²Ug sa pagkadungog ni Jacob, nga didtoy trigo sa Egipto gipauna niya pagpaadto ang atong mga ginikanan.

¹³Katika safari yao ya pili, Yosefu alijitambulisha kwa ndugu zake, na Farao akaifahamu jamaa ya Yosefu.

¹³Ug sa ikaduhang panahon, si Jose hing-ilhan sa iyang mga igsoon, ug hingsayran ni Faraon ang kaliwatan ni Jose.

¹⁴Yosefu alituma ujumbe kwa baba yake na jamaa yote, jumla watu sabini na tano, waje Misri.

¹⁴Ug gipatawag ni Jose ang iyang amahan nga si Jacob, ug ang tanan niyang kabanayan, nga may kapitoan ug lima ka tawo.

¹⁵Hivyo, Yakobo alikwenda Misri ambako yeye na babu zetu wengine walikufa.

¹⁵Ug milugsong si Jacob ngadto sa Egipto, ug namatay siya ug ang atong mga ginikanan.

¹⁶Miili yao ililetwa mpaka Shekemu, ikazikwa katika kaburi Abrahamu alilonunua kutoka kwa kabila la Hamori kwa kiasi fulani cha fedha.

¹⁶Ug gibalhin sila ngadto sa Sichem ug gipamutang sila sa lubnganan nga gipalit ni Abraham sa bili sa salapi sa mga anak ni Hemor, sa Sichem.

¹⁷"Wakati ulipotimia Mungu aitimize ahadi aliyompa Abrahamu, idadi ya wale watu kule Misri ilikwisha ongezeka na kuwa kubwa zaidi.

¹⁷Apan sa nagakaduol na ang panahon sa saad, nga gipanumpa sa Dios kang Abraham, ang katawohan mingtubo ug mingsanay sa Egipto.

¹⁸Mwishowe, mfalme mmoja ambaye hakumtambua Yosefu alianza kutawala huko Misri.

¹⁸Hangtud nga mitindog sa Egipto ang usa ka hari, nga wala makaila kang Jose.

¹⁹Alilifanyia taifa letu ukatili, akawatendea vibaya babu zetu kwa kuwalazimisha waweke nje watoto wao wachanga ili wafe.

¹⁹Kini sa malalangon nagdagmal sa atong kaliwatan, ug nagdaugdaug sa atong mga ginikanan, aron isalibay nila ang ilang mga bata sa tuyo unta nga dili sila mangabuhi.

²⁰Mose alizaliwa wakati huo. Alikuwa mtoto mzuri sana. Alilelewa nyumbani kwa muda wa miezi mitatu,

²⁰Niadto usab nga panahona natawo si Moises, ug maanyag gayud siya sa atubangan sa Dios; ug gialimahan siya sa tolo ka bulan sa balay sa iyang amahan.

²¹na alipotolewa nje, binti wa Farao alimchukua, akamlea kama mtoto wake.

²¹Ug sa gikasalibay siya, gisagup siya sa anak nga babaye ni Faraon, ug gimatuto siya ingon nga iyang anak.

²²Mose alifundishwa mambo yote ya hekima ya Wamisri akawa mashuhuri kwa maneno na matendo.

²²Ug gipaton-an si Moises sa tanang kinaadman sa mga Egiptohanon; ug nahimong gamhanan siya sa iyang mga pulong ug sa iyang mga buhat.

²³"Alipokuwa na umri wa miaka arobaini aliamua kwenda kuwaona ndugu zake Waisraeli.

²³Apan sa may kap-atan na ka tuig ang iyang panuigon, gihidlaw ang iyang kasingkasing sa pagdu-aw sa iyang mga igsoon ang mga anak sa Israel.

²⁴Huko alimwona mmoja wao akitendewa vibaya, akaenda kumwokoa, na kulipiza kisasi, akamuua yule Mmisri.

²⁴Ug sa pagkakita niya sa usa kanila, nga nag-antus sa paglupig, kini gilabanan niya, ug ginabalusan niya ang gilupigan nga gipatay niya ang Egiptohanon.

²⁵(Alidhani kwamba Waisraeli wenzake wangeelewa kwamba Mungu angemtumia yeye kuwakomboa, lakini hawakuelewa hivyo.)

²⁵Ug nagahunahuna siya, nga ang iyang mga igsoon nanagpakasabut, nga ang Dios magahatag kanila ug kaluwasan pinaagi sa iyang kamot: apan wala sila managpakasabut.

²⁶Kesho yake, aliwaona Waisraeli wawili wakipigana, akajaribu kuwapatanisha, akisema: Ninyi ni ndugu; kwa nini basi, kutendeana vibaya ninyi kwa ninyi?

²⁶Ug sa sunod nga adlaw, siya nagpakita kanila samtang nag-away sila, ug buot niya nga managdait gayud sila, nga nagaingon: Mga ginoo, managsoon kamo: ngano nga nagalinupigay kamo?

²⁷Yule aliyekuwa anampiga mwenzake alimsukuma Mose kando akisema: Ni nani aliyekuweka wewe kuwa kiongozi na mwamuzi wa watu?

²⁷Apan ang masipad-anon sa iyang isigkatawo, nagsalikway kaniya nga nagaingon: Kinsa ang nagbutang kanimo nga pangulo ug maghuhukom dinhi kanamo?

²⁸Je, unataka kuniua kama ulivyomuua yule Mmisri jana?

²⁸Buot mo ba akong pagapatyon, ingon sa pagpatay mo kagahapon sa Egiptohanon?

²⁹Baada ya kusikia hayo Mose alikimbia, akaenda kukaa katika nchi ya Midiani na huko akapata watoto wawili.

²⁹Ug niini nga mga pulonga mikalagiw si Moises, ug nagpuyo nga dumuloong sa yuta sa Median, ug didto nanganak ug duha ka lalake.

³⁰"Miaka arobaini ilipotimia, malaika wa Bwana alimtokea Mose katika kichaka kilichokuwa kinawaka moto kule jangwani karibu na mlima Sinai.

³⁰Ug sa tapus sa kap-atan ka tuig, nagpakita kaniya sa kamingawan sa bukid sa Sinai ang usa ka manolonda sa Ginoo sa siga sa kalayo sa usa ka sapinit.

³¹Mose alistaajabu sana kuona jambo hilo hata akasogea karibu ili achungulie; lakini alisikia sauti ya Bwana:

³¹Ug sa pagkakita ni Moises niini, nahibulong siya sa panan-awon; ug sa miduol siya sa pagtan-aw, miabut kaniya ang tingog sa Ginoo:

³²Mimi ni Mungu wa baba zako, Mungu wa Abrahamu, Isaka na Yakobo! Mose akatetemeka kwa hofu na wala hakuthubutu kutazama zaidi.

³²Ako mao ang Dios sa imong mga ginikanan, ug ang Dios ni Isaac, ug ang Dios ni Jacob. Ug si Moises mikurog, ug wala mangahas pagtan-aw.

³³Bwana akamwambia: Vua viatu vyako maana hapa unaposimama ni mahali patakatifu.

³³Ug miingon kaniya ang Ginoo: Huboa ang mga sapin sa imong mga tiil; kay ang dapit nga ginatindugan mo, yuta nga balaan.

³⁴Nimeyaona mabaya wanayotendewa watu wangu kule Misri. Nimesikia kilio chao, nami nimekuja kuwaokoa. Basi sasa, nitakutuma Misri.

³⁴Nakita ko ang kagul-anan sa akong katawohan sa Egipto, ug akong hingdunggan ang ilang mga pag-agulo, ug mikanaug ako sa pagluwas kanila; ug karon, umari ka, pagasugoon ko ikaw sa Egipto.

³⁵"Huyu Mose ndiye yule watu wa Israeli waliyemkataa waliposema: Ni nani aliyekuweka wewe kuwa kiongozi na mwamuzi wetu? Kwa njia ya yule malaika aliyemtokea katika kichaka kilichokuwa kinawaka moto, Mungu alimtuma Mose huyo awe kiongozi na mkombozi.

³⁵Kini si Moises, nga giayran nila nga nag-ingon: Kinsay nagbutang kanimo nga pangulo ug maghuhukom? Kini siya gisugo sa Dios nga pangulo ug manunubos pinaagi sa kamot sa manolonda nga nagpakita kaniya sa sapinit.

³⁶Ndiye aliyewaongoza wale watu watoke Misri kwa kufanya miujiza na maajabu katika nchi ya Misri, katika bahari ya Shamu na jangwani kwa muda wa miaka arobaini.

³⁶Kining tawohana mao ang nagpagula kanila, nga nagbuhat ug mga katingalahan, ug mga ilhanan sa yuta sa Egipto, ug sa dagat nga Mapula, ug sa kamingawan, sulod sa kap-atan ka tuig.

³⁷Mose ndiye aliyewaambia watu wa Israeli: Mungu atawateulieni nabii kama mimi kutoka katika ndugu zenu ninyi wenyewe.

³⁷Kini mao si Moises nga nag-ingon sa mga anak sa Israel: Usa ka manalagna nga sama kanako pagabangonon sa inyong Ginoong Dios gikan sa inyong mga igsoon; kaniya managpatalinghug kamo.

³⁸Wakati watu wa Israeli walipokutana pamoja kule jangwani, Mose ndiye aliyekuwako huko pamoja nao. Alikuwa huko pamoja na babu zetu na yule malaika aliyeongea naye mlimani Sinai; ndiye aliyekabidhiwa yale maneno yaletayo uzima atupe sisi.

³⁸Kini mao kadtong didto sa kapunongan sa kamingawan uban sa manolonda, nga nagsulti kaniya sa bukid sa Sinai, ug uban sa atong mga ginikanan; nga midawat sa mga pulong sa kinabuhi, aron igahatag kanato;

³⁹"Lakini yeye ndiye babu zetu waliyemkataa kumsikiliza; walimsukuma kando, wakatamani kurudi Misri.

³⁹Kaniya wala magtuman ang atong mga ginikanan; hinonoa gisalikway nila siya, ug sa ilang mga kasingkasing nanagbalik sila ngadto sa Egipto,

⁴⁰Walimwambia Aroni: Tutengenezee miungu itakayotuongoza njiani, maana hatujui yaliyompata Mose huyu aliyetuongoza kutoka Misri!

⁴⁰Nga nanag-ingon kang Aaron: Buhati kami ug mga dios, nga magauna kanamo; kay mahitungod niining Moises, nga nagmando kanamo sa paggula gikan sa Egipto, wala na kami mahibalo kong unsay nahitabo kaniya.

⁴¹Hapo ndipo walipojitengenezea sanamu ya ndama, wakaitambikia na kukifanyia sherehe kitu ambacho ni kazi ya mikono yao wenyewe.

⁴¹Ug nagbuhat sila ug usa ka nating vaca niadtong mga adlawa, ug naghalad sila sa larawan, ug gikalipayan nila ang mga buhat sa ilang mga kamot.

⁴²Lakini Mungu aliondoka kati yao, akawaacha waabudu nyota za anga, kama ilivyoandikwa katika kitabu cha manabii: Enyi watu wa Israeli! Si mimi mliyenitolea dhabihu na sadaka kwa muda wa miaka arobaini kule jangwani!

⁴²Apan mitalikod ang Dios, ug gitugyan sila nga managsingba sa panon sa langit, ingon sa nahisulat sa basahon sa mga manalagna: Gihalaran ba ako ninyo sa mga patay nga mananap ug mga halad didto sa kamingawan, sa sulod sa kap-atan ka tuig, Oh balay ni Israel?

⁴³Ninyi mlikibeba kibanda cha mungu Moloki, na sanamu ya nyota ya mungu wenu Refani. Sanamu mlizozifanya ndizo mlizoabudu. Kwa sababu hiyo nitakupeleka mateka mbali kupita Babuloni!

⁴³Nagdala usab kamo sa balongbalong ni moloc, ug sa bitoon sa diosdios nga si remphan, ang mga larawan nga gibuhat ninyo, aron pagasimbahon ninyo sila: ug pagabalhinon ko kamo didto pa sa unahan sa Babilonia.

⁴⁴Kule jangwani babu zetu walikuwa na lile hema lililoshuhudia kuweko kwa Mungu. Lilitengenezwa kama Mungu alivyomwambia Mose alifanye; nakala kamili ya kile alichoonyeshwa.

⁴⁴Ang atong mga ginikanan may tabernaculo sa pagpamatuod didto sa kamingawan, ingon sa iyang gisugo sa nagsulti siya kang Moises, nga pagabuhaton kini ingon sa howaranan nga iyang nakita:

⁴⁵Kisha babu zetu walilipokezana wao kwa wao mpaka wakati wa Yoshua, walipoinyakua ile nchi kutoka kwa mataifa ambayo Mungu aliyafukuza mbele yao. Hapo lilikaa mpaka nyakati za Daudi.

⁴⁵Nga kini, sa atong mga ginikanan sa ilang hingtungdan gidala kauban ni Josue, sa nadawat nila sa kaugalingong yuta sa mga nasud, nga gihinginlan sa Dios sa atubangan sa atong mga ginikanan hangtud sa mga adlaw ni David;

⁴⁶Daudi alipata upendeleo kwa Mungu, akamwomba Mungu ruhusa ya kumjengea makao yeye aliye Mungu wa Yakobo.

⁴⁶Nga nakakaplag sa gracia sa atubangan sa Dios, ug nangayo nga makakita siya ug usa ka puloy-anan alang sa Dios ni Jacob.

⁴⁷Lakini Solomoni ndiye aliyemjengea Mungu nyumba.

⁴⁷Apan gipatukoran siya ni Salomon ug usa ka balay.

⁴⁸"Hata hivyo, Mungu Mkuu haishi katika nyumba zilizojengwa na binadamu; kama nabii asemavyo:

⁴⁸Bisan pa niana ang Labing Hataas wala magapuyo sa mga balay nga binuhat sa mga kamot; sumala sa gisaysay sa manalagna:

⁴⁹Bwana asema: Mbingu ni kiti changu cha enzi na dunia ni kiti changu cha kuwekea miguu.

⁴⁹Ang langit mao man ang akong trono, ug ang yuta mao ang tumbanan sa akong mga tiil. Unsang balaya ang pagatukoron ninyo kanako? nagaingon ang Ginoo; kun unsa ang dapit nga pahulayan ko?

⁵⁰Ni nyumba ya namna gani basi mnayoweza kunijengea, na ni mahali gani nitakapopumzika? Vitu hivi vyote ni mimi nimevifanya, au sivyo?

⁵⁰Wala ba pagabuhata sa akong mga kamot kining mga butanga?

⁵¹"Enyi wakaidi wakuu! Mioyo na masikio yenu ni kama ya watu wa mataifa. Ninyi ni kama baba zenu. Siku zote mnampinga Roho Mtakatifu.

⁵¹Kamo nga mga magahi ug liog, ug mga dili sinircuncidahan sa kasingkasing ug sa mga igdulungog, nagabatok kamo gihapon sa Espiritu Santo; sama sa gibuhat sa inyong mga ginikanan mao usab ang gibuhat ninyo.

⁵²Je, yuko nabii yeyote ambaye baba zenu hawakumtesa? Waliwaua hao Mungu aliowatuma watangaze kuja kwake yule Mwenye Haki. Na sasa, ninyi mmemsaliti, mkamuua.

⁵²Kinsa ba sa mga manalagna ang wala pagalutosa sa inyong mga ginikanan? Ug gipatay nila kadtong mga nagmantala una sa pag-abut sa Matarung, nga karon nagmabudhion kamo, ug mga mamumono kamo kaniya;

⁵³Ninyi mliipokea ile Sheria iliyoletwa kwenu na Malaika, lakini hamkuitii."

⁵³Kamo, nga nanagdawat sa Kasugoan pinaagi sa mga manolonda, ug wala ninyo pagtumana.

⁵⁴Wale wazee wa Baraza waliposikia hayo, walighadhibika sana, wakamsagia meno kwa hasira.

⁵⁴Ug sa pagkadungog nila niining mga butanga, nangasamad ang ilang mga kasingkasing, ug mingkagot ang ilang mga ngipon batok kaniya.

⁵⁵Lakini Stefano akiwa amejawa na Roho Mtakatifu, akatazama juu mbinguni, akauona utukufu wa Mungu na Yesu amekaa upande wa kulia wa Mungu.

⁵⁵Apan siya nga napun-an sa Espiritu Santo, mitutuk sa langit, ug nakakita sa himaya sa Dios, ug kang Jesus nga nagtindog sa toong kamot sa Dios:

⁵⁶Akasema, "Tazameni! Ninaona mbingu zimefunuliwa na Mwana wa Mtu amesimama upande wa kulia wa Mungu."

⁵⁶Ug nag-ingon: Ania karon, nakita ko ang mga langit nga naablihan, ug ang Anak sa tawo, nga nagatindog sa toong kamot sa Dios.

⁵⁷Hapo, watu wote katika kile kikao cha Baraza, wakapiga kelele na kuziba masikio yao kwa mikono yao. Kisha wakamrukia wote kwa pamoja,

⁵⁷Apan sila misinggit sa makusog nga tingog, ug gisungsungan ang ilang mga dalunggan, ug nagdungan pagdam-ag kaniya.

⁵⁸wakamtoa nje ya mji, wakampiga mawe. Wale mashahidi wakayaweka makoti yao chini ya ulinzi wa kijana mmoja jina lake Saulo.

⁵⁸Ug siya giabog nila sa gawas sa ciudad ug gipanagbato nila. Ug ang mga saksi mingbutang sa ilang mga bisti sa tiilan sa usa ka batan-on nga ginganlan si Saulo.

⁵⁹Waliendelea kumpiga mawe Stefano, huku akiwa anasali: "Bwana Yesu, ipokee roho yangu!"

⁵⁹Ug gibato nila si Esteban, nga nagasangpit sa Ginoo, ug nagaingon: Ginoong Jesus, dawata ang akong espiritu.

⁶⁰Akapiga magoti, akalia kwa sauti kubwa: "Bwana, usiwalaumu kwa sababu ya dhambi hii." Baada ya kusema hivyo, akafa.

⁶⁰Ug sa miluhod siya, misinggit sa makusog nga tingog: Ginoo, dili mo sila pagsang-atan niini nga sala. Ug sa nakasulti niini, nahikatulog siya.