¹ЧӮН мардумро дид, бар фарози кӯҳе баромад ва биншаст; ва шогирдонаш назди Ӯ ҳозир шуданд.

¹Seeing the multitudes, he went up onto the mountain. When he had sat down, his disciples came to him.

²Он гоҳ Ӯ даҳони Худро кушода, онҳоро таълим дод ва гуфт:

²He opened his mouth and taught them, saying,

³«Хушо мискинони рӯҳ, зеро ки Малакути Осмон аз они онҳост.

³ “Blessed are the poor in spirit, for theirs is the Kingdom of Heaven. Isaiah 57:15; 66:2

⁴«Хушо мотамзадагон, зеро ки онҳо тасаллй хоҳанд ёфт.

⁴ Blessed are those who mourn, for they shall be comforted. Isaiah 61:2; 66:10,13

⁵«Хушо ҳалимон, зеро ки онҳо вориси замин хоҳанд шуд

⁵ Blessed are the gentle, for they shall inherit the earth. or, land. Psalm 37:11

⁶«Хушо гуруснагон ва ташнагони адолат, зеро ки онҳо сер хоҳанд пгуд.

⁶ Blessed are those who hunger and thirst after righteousness, for they shall be filled.

⁷«Хушо раҳимон, зеро ки онҳо раҳм хоҳанд ёфт.

⁷ Blessed are the merciful, for they shall obtain mercy.

⁸<Хушо покдилон, зеро ки онҳо Худоро хоҳанд дид.

⁸ Blessed are the pure in heart, for they shall see God.

⁹«Хушо сулҳҷӯён, зеро ки онҳо фарзандони Худо хонда хоҳанд шуд.

⁹ Blessed are the peacemakers, for they shall be called children of God.

¹⁰«Хушо таъқибшудагон дар роҳи адолат, зеро ки Малакути Осмон аз они онҳост.

¹⁰ Blessed are those who have been persecuted for righteousness’ sake, for theirs is the Kingdom of Heaven.

¹¹«Хушо шумо, вақте ки шуморо ба хотири Ман дашном диҳанд ва таъқиб намоянд ва барноҳақ ҳар навъ гайбат кунанд.

¹¹ “Blessed are you when people reproach you, persecute you, and say all kinds of evil against you falsely, for my sake.

¹²«Шод ва хушҳол бошед, чунки мукофоти шумо дар осмон бузург аст: зеро ки анбиёи пеш аз шуморо низ ҳамин тавр таъкдб мекарданд.

¹² Rejoice, and be exceedingly glad, for great is your reward in heaven. For that is how they persecuted the prophets who were before you.

¹³«Шумо намаки ҷаҳон ҳастед. Лекин агар намак қувваташро гум кунад, ба кадом чиз боз намакин шавад? Дигар ҳеҷ кор намеояд, ҷуз он ки ба берун партофта шавад ва поймоли мардум гардад.

¹³ “You are the salt of the earth, but if the salt has lost its flavor, with what will it be salted? It is then good for nothing, but to be cast out and trodden under the feet of men.

¹⁴«Шумо нури ҷаҳон ҳастед. Шаҳре ки бар фарози кӯҳ воқеъ аст, наметавонад аз назар пинҳон шавад.

¹⁴ You are the light of the world. A city located on a hill can’t be hidden.

¹⁵«Шамъро низ даргиронда, на дар зери зарфе, балки бар шамъдон мегузоранд, ва он гоҳ ба ҳама касоне ки дар хонаанд, рӯшноӣ медиҳад.

¹⁵ Neither do you light a lamp, and put it under a measuring basket, but on a stand; and it shines to all who are in the house.

¹⁶«Ҳамчунин бигзор нури _лумо бар мардум битобад, то ки аъмоли неки шуморо дида, ба Падари шумо, ки дар осмон аст, ҳамду сано хонанд.

¹⁶ Even so, let your light shine before men; that they may see your good works, and glorify your Father who is in heaven.

¹⁷«Гумон накунед, ки барои вайрон кардани Таврот ё суҳафи анбиё омадаам; наомадаам, ки вайрон кунам, балки ба ҷо оварам.

¹⁷ “Don’t think that I came to destroy the law or the prophets. I didn’t come to destroy, but to fulfill.

¹⁸«Зеро ки ба ростӣ ба шумо мегӯям: то осмон ва замин фано нашавад, ҳеҷ як ҳарфе ва ё нуқгае аз Таврот ба фано нахоҳад рафт, то даме ки ҳамааш иҷро шавад.

¹⁸ For most certainly, I tell you, until heaven and earth pass away, not even one smallest letter literally, iota or one tiny pen stroke or, serif shall in any way pass away from the law, until all things are accomplished.

¹⁹«Пас, ҳар кӣ яке аз ин аҳкоми хурдтаринро вайрон кунад ва ба мардум чунин таълим диҳад, вай дар Малакути Осмон хурдтарин шумурда хоҳад шуд; вале ҳар кӣ ба амал оварад ва таълим диҳад, вай дар Малакути Осмон бузург хонда хоҳад шуд.

¹⁹ Whoever, therefore, shall break one of these least commandments, and teach others to do so, shall be called least in the Kingdom of Heaven; but whoever shall do and teach them shall be called great in the Kingdom of Heaven.

²⁰«Зеро ки ба шумо мегӯям: агар адолати шумо аз адолати китобдонон ва фарисиён бартарй надошта бошад, ба Малакути Осмон дохил нахоҳед шуд.

²⁰ For I tell you that unless your righteousness exceeds that of the scribes and Pharisees, there is no way you will enter into the Kingdom of Heaven.

²¹«Шунидаед, ки ба қадимиён гуфта шудааст: "Қатл накун; ҳар кй қатл кунад, лоиқи ҳукми дорулқазо хоҳад буд".

²¹ “You have heard that it was said to the ancient ones, ‘You shall not murder;’ Exodus 20:13 and ‘Whoever shall murder shall be in danger of the judgment.’

²²«Лекин Ман ба шумо мегӯям: ҳар кй ба бародари худ беҳуда хашм гирад, лоиқи ҳукми дорулқазо хоҳад буд; ҳар кӣ бародари худро "реқо" гӯяд, лоиқи ҳукми шӯрои пирон хоҳад буд; ва ҳар кӣ "аҳмақ" гӯяд, лоиқи оташи дӯзах хоҳад шуд.

²² But I tell you, that everyone who is angry with his brother without a cause NU omits “without a cause”. shall be in danger of the judgment; and whoever shall say to his brother, ‘Raca “Raca” is an Aramaic insult, related to the word for “empty” and conveying the idea of empty-headedness. !’ shall be in danger of the council; and whoever shall say, ‘You fool!’ shall be in danger of the fire of Gehenna. or, Hell

²³«Пас, ҳангоме ки қурбонии худро назди қурбонгоҳ меоварӣ, ва дар он ҷо ба хотират ояд, ки бародарат аз ту норозист,

²³ “If therefore you are offering your gift at the altar, and there remember that your brother has anything against you,

²⁴«Қурбонии худро дар он ҷо назди қурбонгоҳ бимон, ва рафта, аввал бо бародари худ мувосо кун, ва баъд омада, қурбонии худро тақдим кун.

²⁴ leave your gift there before the altar, and go your way. First be reconciled to your brother, and then come and offer your gift.

²⁵«Ханӯз ки бо даъвогари худ дар роҳ ҳастӣ, зуд бо вай оштй шав, то ки даъвогар туро ба қозӣ насупорад, ва қозй туро ба мулозим насупорад, ва туро ба зиндон наандозанд;

²⁵ Agree with your adversary quickly, while you are with him in the way; lest perhaps the prosecutor deliver you to the judge, and the judge deliver you to the officer, and you be cast into prison.

²⁶«Ба ростӣ ба ту мегӯям: то фулуси охиринро адо накунӣ, аз он ҷо берун нахоҳй рафт.

²⁶ Most certainly I tell you, you shall by no means get out of there, until you have paid the last penny. literally, kodrantes. A kodrantes was a small copper coin worth about 2 lepta (widow’s mites)—not enough to buy very much of anything.

²⁷«Шунидаед, ки ба қадимиён гуфта шудааст: "Зино накун".

²⁷ “You have heard that it was said, TR adds “to the ancients,” ‘You shall not commit adultery;’ Exodus 20:14

²⁸«Лекин Ман ба шумо мегӯям: ҳар кй ба зане бо чашми шаҳватомез нигоҳ кунад, дар дили худ бо вай зино карда бошад.

²⁸ but I tell you that everyone who gazes at a woman to lust after her has committed adultery with her already in his heart.

²⁹«Пас агар чашми ростат туро ба васваса андозад, онро канда, аз худ дур кун; зеро барои ту беҳтар аст, ки яке аз андомат талаф гардад, ва тамоми ҷисмат ба дӯзах андохта нашавад.

²⁹ If your right eye causes you to stumble, pluck it out and throw it away from you. For it is more profitable for you that one of your members should perish, than for your whole body to be cast into Gehenna. or, Hell

³⁰«Ва агар дасти ростат туро ба васваса андозад, онро бурида, аз худ дур кун; зеро барои ту беҳтар аст, ки яке аз андомат талаф гардад, ва тамоми ҷисмат ба дӯзах андохта нашавад.

³⁰ If your right hand causes you to stumble, cut it off, and throw it away from you. For it is more profitable for you that one of your members should perish, than for your whole body to be cast into Gehenna. or, Hell

³¹«Хдмчунин гуфта шудааст: "Ҳар кӣ аз зани худ ҷудо мешавад, бояд талоқномае ба вай диҳад".

³¹ “It was also said, ‘Whoever shall put away his wife, let him give her a writing of divorce,’ Deuteronomy 24:1

³²«Лекин Ман ба шумо мегӯям: ҳар кӣ аз зани худ, ғайр аз айби зино, ҷудо шавад, боиси зинокории вай мегардад; ва ҳар кӣ зани талоқшударо гирад, зино карда бошад.

³² but I tell you that whoever puts away his wife, except for the cause of sexual immorality, makes her an adulteress; and whoever marries her when she is put away commits adultery.

³³«Боз шунидаед, ки ба қаднмиён гуфта шудааст: "Қасами дурӯғ ёд накун ва ба қасами худ дар назди Худованд вафо кун".

³³ “Again you have heard that it was said to them of old time, ‘You shall not make false vows, but shall perform to the Lord your vows,’

³⁴«Лекин Ман ба шумо мегӯям: ҳаргиз қасам ёд накун: на ба осмон, зеро ки тахти Худост;

³⁴ but I tell you, don’t swear at all: neither by heaven, for it is the throne of God;

³⁵«На ба замин, чунки пойандози Ӯст; на ба Ерусалим, чунки шаҳри Подшоҳи бузург аст;

³⁵ nor by the earth, for it is the footstool of his feet; nor by Jerusalem, for it is the city of the great King.

³⁶«Ва на ба сари худ қасам ёд кун, чунки қодир нестй як тори мӯйро сафед ё сиёҳ кунӣ.

³⁶ Neither shall you swear by your head, for you can’t make one hair white or black.

³⁷«Балки сухани шумо: "оре, оре" ва "не, не" бошад; он чи зиёда аз ин бошад, аз иблис аст.

³⁷ But let your ‘Yes’ be ‘Yes’ and your ‘No’ be ‘No.’ Whatever is more than these is of the evil one.

³⁸«Шунидаед, ки гуфта шудааст: "Чашме дар ивази чашме, дандоне дар ивази дандоне".

³⁸ “You have heard that it was said, ‘An eye for an eye, and a tooth for a tooth.’ Exodus 21:24; Leviticus 24:20; Deuteronomy 19:21

³⁹«Лекин Ман ба шумо мегӯям: ба бадӣ муқобилат накун. Балки агар касе ба рухсораи рости ту торсакӣ занад, дигарашро низ ба сӯи ӯ бигардон;

³⁹ But I tell you, don’t resist him who is evil; but whoever strikes you on your right cheek, turn to him the other also.

⁴⁰«Ва агар касе ба ту даъво карда, куртаатро гирифтанӣ шавад, ҷомаи худро низ ба ӯ бидеҳ;

⁴⁰ If anyone sues you to take away your coat, let him have your cloak also.

⁴¹«Ва ҳар кӣ туро ба тай кардани як фарсанг роҳ маҷбур кунад, ҳамроҳи ӯ ду фарсанг бирав.

⁴¹ Whoever compels you to go one mile, go with him two.

⁴²«Ба касе ки аз ту металабад, бидеҳ, ва аз касе ки мехоҳад аз ту қарз гирад, рӯ нагардон.

⁴² Give to him who asks you, and don’t turn away him who desires to borrow from you.

⁴³«Шунидаед, ки гуфта шудааст: "Ёри худро дӯст бидор ва аз душмани худ нафрат кун".

⁴³ “You have heard that it was said, ‘You shall love your neighbor, Leviticus 19:18 and hate your enemy. not in the Bible, but see Qumran Manual of Discipline Ix, 21-26 ’

⁴⁴«Лекин Ман ба шумо мегӯям: душманони худро дӯст бидоред, барои лаънаткунандагони худ баракат бихоҳед, ба нафраткунандагони худ некй кунед ва барои озордиҳандагону таъқибкунандагони худ дуо гӯед,

⁴⁴ But I tell you, love your enemies, bless those who curse you, do good to those who hate you, and pray for those who mistreat you and persecute you,

⁴⁵«То ки фарзандони Падари худ, ки дар осмон аст, гардед; зеро Ӯ офтоби Худро бар бадону некон тулуъмекунонад ва борон бар одилону золимон меборонад.

⁴⁵ that you may be children of your Father who is in heaven. For he makes his sun to rise on the evil and the good, and sends rain on the just and the unjust.

⁴⁶«Зеро ки агар дӯстдорандагони худро дӯст бидоред, чӣ мукофоте хоҳед ёфт? Оё боҷгирон низ чунин намекунанд?

⁴⁶ For if you love those who love you, what reward do you have? Don’t even the tax collectors do the same?

⁴⁷«Ва агар танҳо ба бародарони худ салом гӯед, чӣ бартарие доред? Оё боҷгирон низ чунин намекунанд?

⁴⁷ If you only greet your friends, what more do you do than others? Don’t even the tax collectors NU reads “Gentiles” instead of “tax collectors”. do the same?

⁴⁸«Пас, комил бошед, чунон ки Падари шумо, ки дар осмон аст, комил аст».

⁴⁸ Therefore you shall be perfect, just as your Father in heaven is perfect.