¹Nang magkagayo'y nagsilapit kay Jesus na mula sa Jerusalem ang mga Fariseo at ang mga eskriba, na nagsisipagsabi,

¹Then there come to Jesus from Jerusalem Pharisees and scribes, saying,

²Bakit ang iyong mga alagad ay nagsisilabag sa sali't-saling sabi ng matatanda? sapagka't hindi sila nangaghuhugas ng kanilang mga kamay pagka nagsisikain sila ng tinapay.

²Why do thy disciples transgress the tradition of the elders? for they wash not their hands when they eat bread.

³At siya'y sumagot at sinabi sa kanila, Bakit naman kayo'y nagsisilabag sa utos ng Dios dahil sa inyong sali't-saling sabi?

³And he answered and said unto them, Why do ye also transgress the commandment of God because of your tradition?

⁴Sapagka't sinabi ng Dios, Igalang mo ang iyong ama at ang iyong ina: at, Ang manungayaw sa ama at sa ina, ay mamatay siyang walang pagsala.

⁴For God said, Honor thy father and thy mother: and, He that speaketh evil of father or mother, let him die the death.

⁵Datapuwa't sinasabi ninyo, Sinomang magsabi sa kaniyang ama o sa kaniyang ina, Yaong mangyayaring pakinabangan mo sa akin ay hain ko na sa Dios:

⁵But ye say, whosoever shall say to his father or his mother, That wherewith thou mightest have been profited by me is given [to God];

⁶Ay hindi niya igagalang ang kaniyang ama. At niwalan ninyong kabuluhan ang salita ng Dios dahil sa inyong sali't-saling sabi.

⁶he shall not honor his father. And ye have made void the word of God because of your tradition.

⁷Kayong mga mapagpaimbabaw, mabuti ang pagkahula sa inyo ni Isaias, na nagsasabi,

⁷Ye hypocrites, well did Isaiah prophesy of you, saying,

⁸Ang bayang ito'y iginagalang ako ng kanilang mga labi; Datapuwa't ang kanilang puso ay malayo sa akin.

⁸This people honoreth me with their lips; But their heart is far from me.

⁹Datapuwa't walang kabuluhan ang pagsamba nila sa akin, Na nagtuturo ng kanilang pinakaaral ang mga utos ng mga tao.

⁹But in vain do they worship me, Teaching [as their] doctrines the precepts of men.

¹⁰At pinalapit niya sa kaniya ang karamihan, at sa kanila'y sinabi, Pakinggan ninyo, at unawain.

¹⁰And he called to him the multitude, and said unto them, Hear, and understand:

¹¹Hindi ang pumapasok sa bibig ang siyang nakakahawa sa tao; kundi ang lumalabas sa bibig, ito ang nakakahawa sa tao.

¹¹Not that which entereth into the mouth defileth the man; but that which proceedeth out of the mouth, this defileth the man.

¹²Nang magkagayo'y nagsilapit ang mga alagad, at sa kaniya'y sinabi, Nalalaman mo bagang nangagdamdam ang mga Fariseo, pagkarinig nila ng pananalitang ito?

¹²Then came the disciples, and said unto him, Knowest thou that the Pharisees were offended, when they heard this saying?

¹³Datapuwa't sumagot siya at sinabi, Ang bawa't halamang hindi itinanim ng aking Ama na nasa kalangitan, ay bubunutin.

¹³But he answered and said, Every plant which my heavenly Father planted not, shall be rooted up.

¹⁴Pabayaan ninyo sila: sila'y mga bulag na tagaakay. At kung ang bulag ay umakay sa bulag, ay kapuwa sila mangahuhulog sa hukay.

¹⁴Let them alone: they are blind guides. And if the blind guide the blind, both shall fall into a pit.

¹⁵At sumagot si Pedro, at sinabi sa kaniya, Ipaliwanag mo sa amin ang talinghaga.

¹⁵And Peter answered and said unto him, Declare unto us the parable.

¹⁶At sinabi niya, Kayo baga nama'y wala pa ring pagiisip?

¹⁶And he said, Are ye also even yet without understanding?

¹⁷Hindi pa baga ninyo nalalaman, na ang anomang pumapasok sa bibig ay tumutuloy sa tiyan, at inilalabas sa daanan ng dumi?

¹⁷Perceive ye not, that whatsoever goeth into the mouth passeth into the belly, and is cast out into the draught?

¹⁸Datapuwa't ang mga bagay na lumalabas sa bibig ay sa puso nanggagaling; at siyang nangakakahawa sa tao.

¹⁸But the things which proceed out of the mouth come forth out of the heart; and they defile the man.

¹⁹Sapagka't sa puso nanggagaling ang masasamang pagiisip, mga pagpatay, mga pangangalunya, pakikiapid, mga pagnanakaw, mga pagsaksi sa di katotohanan, mga pamumusong:

¹⁹For out of the heart come forth evil thoughts, murders, adulteries, fornications, thefts, false witness, railings:

²⁰Ito ang mga bagay na nangakakahawa sa tao; datapuwa't ang kumaing hindi maghugas ng mga kamay ay hindi makakahawa sa tao.

²⁰these are the things which defile the man; but to eat with unwashen hands defileth not the man.

²¹At umalis doon si Jesus, at lumigpit sa mga sakop ng Tiro at Sidon.

²¹And Jesus went out thence, and withdrew into the parts of Tyre and Sidon.

²²At narito, ang isang babaing Cananea na lumabas sa mga hangganang yaon, at nagsisigaw, na nagsasabi, Kahabagan mo ako, Oh Panginoon, ikaw na Anak ni David; ang aking anak na babae ay pinahihirapang lubha ng isang demonio.

²²And behold, a Canaanitish woman came out from those borders, and cried, saying, Have mercy on me, O Lord, thou son of David; my daughter is grievously vexed with a demon.

²³Datapuwa't siya'y hindi sumagot ng anomang salita sa kaniya. At nilapitan siya ng kaniyang mga alagad at siya'y pinamanhikan, na nangagsasabi, Paalisin mo siya; sapagka't nagsisisigaw siya sa ating hulihan.

²³But he answered her not a word. And his disciples came and besought him, saying, Send her away; for she crieth after us.

²⁴Datapuwa't siya'y sumagot at sinabi, Hindi ako sinugo kundi sa mga tupang nangaligaw sa bahay ni Israel.

²⁴But he answered and said, I was not sent but unto the lost sheep of the house of Israel.

²⁵Datapuwa't lumapit siya at siya'y sinamba niya, na nagsasabi, Panginoon, saklolohan mo ako.

²⁵But she came and worshipped him, saying, Lord, help me.

²⁶At siya'y sumagot at sinabi, Hindi marapat na kunin ang tinapay sa mga anak at itapon sa mga aso.

²⁶And he answered and said, It is not meet to take the children's bread and cast it to the dogs.

²⁷Datapuwa't sinabi niya, Oo, Panginoon: sapagka't ang mga aso man ay nagsisikain ng mga mumo na nangalalaglag mula sa dulang ng kanilang mga panginoon.

²⁷But she said, Yea, Lord: for even the dogs eat of the crumbs which fall from their masters' table.

²⁸Nang magkagayo'y sumagot si Jesus at sinabi sa kaniya, Oh babae, malaki ang pananampalataya mo: mangyari sa iyo ayon sa ibig mo. At gumaling ang kaniyang anak mula sa oras na yaon.

²⁸Then Jesus answered and said unto her, O woman, great is thy faith: be it done unto thee even as thou wilt. And her daughter was healed from that hour.

²⁹At umalis si Jesus doon, at naparoon sa tabi ng dagat ng Galilea; at umahon sa bundok, at naupo doon.

²⁹And Jesus departed thence, and came nigh unto the sea of Galilee; and he went up into the mountain, and sat there.

³⁰At lumapit sa kaniya ang lubhang maraming tao, na may mga pilay, mga bulag, mga pipi, mga pingkaw, at iba pang marami, at sila'y kanilang inilagay sa kaniyang mga paanan; at sila'y pinagaling niya:

³⁰And there came unto him great multitudes, having with them the lame, blind, dumb, maimed, and many others, and they cast them down at this feet; and he healed them:

³¹Ano pa't nangagtaka ang karamihan, nang mangakita nilang nangagsasalita ang mga pipi, nagsisigaling ang mga pingkaw, at nagsisilakad ang mga pilay, at nangakakakita ang mga bulag: at kanilang niluwalhati ang Dios ng Israel.

³¹insomuch that the multitude wondered, when they saw the dumb speaking, the maimed whole, and lame walking, and the blind seeing: and they glorified the God of Israel.

³²At pinalapit ni Jesus sa kaniya ang kaniyang mga alagad, at sinabi, Nahahabag ako sa karamihan, sapagka't tatlong araw nang sila'y nagsisipanatili sa akin at wala silang makain: at di ko ibig na sila'y paalising nangagaayuno, baka sila'y manganglupaypay sa daan.

³²And Jesus called unto him his disciples, and said, I have compassion on the multitude, because they continue with me now three days and have nothing to eat: and I would not send them away fasting, lest haply they faint on the way.

³³At sa kaniya'y sinabi ng mga alagad, Saan tayo mangakakakuha rito sa ilang ng sapat na daming tinapay na makabubusog sa ganyang lubhang napakaraming tao?

³³And the disciples say unto him, Whence should we have so many loaves in a desert place as to fill so great a multitude?

³⁴At sinabi ni Jesus sa kanila, Ilang tinapay mayroon kayo? At sinabi nila, Pito, at ilang maliliit na isda.

³⁴And Jesus said unto them, How many loaves have ye? And they said, Seven, and a few small fishes.

³⁵At iniutos niya sa karamihan na magsiupo sa lupa;

³⁵And he commanded the multitude to sit down on the ground;

³⁶At kinuha niya ang pitong tinapay at ang mga isda; at siya'y nagpasalamat at pinagputolputol, at ibinigay sa mga alagad, at ibinigay naman ng mga alagad sa mga karamihan.

³⁶and he took the seven loaves and the fishes; and he gave thanks and brake, and gave to the disciples, and the disciples to the multitudes.

³⁷At nagsikain silang lahat, at nangabusog: at pinulot nila ang lumabis sa mga pinagputolputol, na pitong bakol na puno.

³⁷And they all ate, and were filled: and they took up that which remained over of the broken pieces, seven baskets full.

³⁸At silang nagsikain ay apat na libong lalake, bukod ang mga babae at mga bata.

³⁸And they that did eat were four thousand men, besides women and children.

³⁹At pinayaon niya ang mga karamihan at lumulan sa daong, at napasa mga hangganan ng Magdala.

³⁹And he sent away the multitudes, and entered into the boat, and came into the borders of Magadan.