1Huwag kang mananaghili sa mga masamang tao, ni magnasa ka man na masama sa kanila:
1Não tenhas inveja dos homens malignos; nem desejes estar com eles;
2Sapagka't ang kanilang puso ay nagaaral ng pagpighati, at ang kanilang mga labi ay nagsasalita ng kalikuan.
2porque o seu coração medita a violência; e os seus lábios falam maliciosamente.
3Sa karunungan ay natatayo ang bahay; at sa pamamagitan ng unawa ay natatatag.
3Com a sabedoria se edifica a casa, e com o entendimento ela se estabelece;
4At sa pamamagitan ng kaalaman ay napupuno ang mga silid, ng lahat na mahalaga at maligayang mga kayamanan.
4e pelo conhecimento se encherão as câmaras de todas as riquezas preciosas e deleitáveis.
5Ang pantas na tao ay malakas; Oo, ang taong maalam ay lumalago ang kapangyarihan.
5O sábio é mais poderoso do que o forte; e o inteligente do que o que possui a força.
6Sapagka't sa pamamagitan ng pantas na pamamatnubay ay makikipagdigma ka: at sa karamihan ng mga tagapayo ay may kaligtasan.
6Porque com conselhos prudentes tu podes fazer a guerra; e há vitória na multidão dos conselheiros.
7Karunungan ay totoong mataas sa ganang mangmang: hindi niya ibinubuka ang kaniyang bibig sa pintuang-bayan.
7A sabedoria é alta demais para o insensato; ele não abre a sua boca na porta.
8Siyang kumakatha ng paggawa ng kasamaan, tatawagin siya ng mga tao na masamang tao.
8Aquele que cuida em fazer o mal, mestre de maus intentos o chamarão.
9Ang pagiisip ng kamangmangan ay kasalanan: at ang mangduduwahagi ay karumaldumal sa mga tao.
9O desígnio do insensato é pecado; e abominável aos homens é o escarnecedor.
10Kung ikaw ay manglupaypay sa kaarawan ng kasakunaan, ang iyong kalakasan ay munti.
10Se enfraqueces no dia da angústia, a tua força é pequena.
11Iligtas mo silang nangadala sa kamatayan, at ang mga handang papatayin, ay tingnan mo na iyong ibalik.
11Livra os que estão sendo levados � morte, detém os que vão tropeçando para a matança.
12Kung iyong sinasabi, narito, hindi kami nakakaalam nito: hindi ba niya binubulay na tumitimbang ng mga puso? At siyang nagiingat ng iyong kaluluwa, hindi ba niya nalalaman? At hindi ba niya gagantihin ang bawa't tao ayon sa gawa niya?
12Se disseres: Eis que não o sabemos; porventura aquele que pesa os corações não o percebe? e aquele que guarda a tua vida não o sabe? e não retribuirá a cada um conforme a sua obra?
13Anak ko, kumain ka ng pulot, sapagka't mabuti; at ng pulot-pukyutan na matamis sa iyong lasa:
13Come mel, filho meu, porque é bom, e do favo de mel, que é doce ao teu paladar.
14Sa gayo'y matututo ka ng karunungan na malalagay sa iyong kaluluwa: kung iyong nasumpungan ito, sa gayo'y magkakaroon ka nga ng kagantihan, at ang iyong pagasa ay hindi mahihiwalay.
14Sabe que é assim a sabedoria para a tua alma: se a achares, haverá para ti recompensa, e não será malograda a tua esperança.
15Huwag kang bumakay, Oh masamang tao, sa tahanan ng matuwid; huwag mong sirain ang kaniyang dakong pahingahan:
15Não te ponhas de emboscada, ó ímpio, contra a habitação do justo; nem assoles a sua pousada.
16Sapagka't ang matuwid ay nabubuwal na makapito, at bumabangon uli: nguni't ang masama ay nabubuwal sa kasakunaan.
16Porque sete vezes cai o justo, e se levanta; mas os ímpios são derribados pela calamidade.
17Huwag kang magalak pagka ang iyong kaaway ay nabubuwal, at huwag matuwa ang iyong puso pagka siya'y nabubuwal:
17Quando cair o teu inimigo, não te alegres, e quando tropeçar, não se regozije o teu coração;
18Baka makita ng Panginoon, at ipagdamdam ng loob siya, at kaniyang ihiwalay ang poot niya sa kaniya.
18para que o Senhor não o veja, e isso seja mau aos seus olhos, e desvie dele, a sua ira.
19Huwag kang mabalisa dahil sa mga manggagawa ng masama; ni maging mapanaghiliin ka man sa masama:
19Não te aflijas por causa dos malfeitores; nem tenhas inveja dos ímpios;
20Sapagka't hindi magkakaroon ng kagantihan sa masamang tao; ang ilawan ng masama ay papatayin.
20porque o maligno não tem futuro; e a lâmpada dos ímpios se apagará.
21Anak ko, matakot ka sa Panginoon at sa hari: at huwag kang makisalamuha sa kanila na mapagbago:
21Filho meu, teme ao Senhor, e ao rei; e não te entremetas com os que gostam de mudanças.
22Sapagka't ang kanilang kasakunaan ay darating na bigla; at sinong nakakaalam ng kasiraan nila kapuwa?
22Porque de repente se levantará a sua calamidade; e a ruína deles, quem a conhecerá?
23Ang mga ito man ay sabi rin ng pantas. Magkaroon ng pagtangi ng mga pagkatao sa kahatulan, ay hindi mabuti.
23Também estes são provérbios dos sábios: Fazer acepção de pessoas no juízo não é bom.
24Siyang nagsasabi sa masama, Ikaw ay matuwid; susumpain siya ng mga bayan, kayayamutan siya ng mga bansa:
24Aquele que disser ao ímpio: Justo és; os povos o amaldiçoarão, as nações o detestarão;
25Nguni't silang nagsisisaway sa kaniya ay magkakaroon ng kaluguran, at ang mabuting pagpapala ay darating sa kanila.
25mas para os que julgam retamente haverá delícias, e sobre eles virá copiosa bênção.
26Siya'y humahalik sa mga labi niyaong nagbibigay ng matuwid na sagot.
26O que responde com palavras retas beija os lábios.
27Ihanda mo ang iyong gawa sa labas, at ihanda mo sa iyo sa parang; at pagkatapos ay itayo mo ang iyong bahay.
27Prepara os teus trabalhos de fora, apronta bem o teu campo; e depois edifica a tua casa.
28Huwag kang sumaksi laban sa iyong kapuwa ng walang kadahilanan; at huwag kang magdaya ng iyong mga labi.
28Não sejas testemunha sem causa contra o teu próximo; e não enganes com os teus lábios.
29Huwag mong sabihin, gagawin kong gayon sa kaniya na gaya ng ginawa niya sa akin: aking ibibigay sa tao ang ayon sa kaniyang gawa.
29Não digas: Como ele me fez a mim, assim lhe farei a ele; pagarei a cada um segundo a sua obra.
30Ako'y nagdaan sa tabi ng bukid ng tamad, at sa tabi ng ubasan ng taong salat sa unawa;
30Passei junto ao campo do preguiçoso, e junto � vinha do homem falto de entendimento;
31At, narito, tinubuang lahat ng mga tinik, ang ibabaw niyaon ay natakpan ng mga dawag, at ang bakod na bato ay nabagsak.
31e eis que tudo estava cheio de cardos, e a sua superfície coberta de urtigas, e o seu muro de pedra estava derrubado.
32Ako nga'y tumingin, at aking binulay na mabuti: aking nakita, at tumanggap ako ng turo.
32O que tendo eu visto, o considerei; e, vendo-o, recebi instrução.
33Kaunti pang tulog, kaunti pang idlip, kaunti pang paghahalukipkip ng mga kamay upang matulog:
33Um pouco para dormir, um pouco para toscanejar, um pouco para cruzar os braços em repouso;
34Gayon darating ang iyong karalitaan na parang magnanakaw; at ang iyong kasalatan na parang nasasandatahang tao.
34assim sobrevirá a tua pobreza como um salteador, e a tua necessidade como um homem armado.