1Samantalang nangagkakatipon ang libolibong tao, na ano pa't nagkakayapakan silasila, ay nagpasimula siyang magsalita muna sa kaniyang mga alagad, Mangagingat kayo sa lebadura ng mga Fariseo, na ito'y pagpapaimbabaw nga.
1Ngkai kamoncobu-ncobu-ra tauna to morumpu doko' mpohilo Yesus, mome'upi' -ra alaa-na momepopongko ngkawiti'. Nto'u toe, Yesus mpololitai ana'guru-na, na'uli': "Mo'inga' -inga' -koi hi ragi-ra to Parisi. Batua-na, neo' nituku' kehi-ra. Apa' hira' toe lompe' hi mali-na-wadi dada'a moto hi rala nono-ra.
2Datapuwa't walang bagay na natatakpan, na hindi mahahayag: at natatago, na hindi malalaman.
2Tapi' hawe'ea kehi-ra to tewunii' bate kahiloa mpai'. Pai' hawe'ea to hi rala nono-ra bate telohu mpai'.
3Kaya nga, ang anomang sinabi ninyo sa kadiliman ay maririnig sa kaliwanagan, at ang sinalita ninyo sa bulong sa mga silid, ay ipagsisigawan sa mga bubungan.
3Jadi', napa to ni'uli' hi bengi-na bate ralohu hi eo-na. Pai' napa to niwara' -ki doo hi rala tomi to tehohoki, bate ratolele hobo' hi rala ngata.
4At sinasabi ko sa inyo mga kaibigan ko, Huwag kayong mangatakot sa mga pumapatay ng katawan, na pagkatapos niyan ay wala na silang magagawa.
4"Ompi' -ompi', pe'epei lompe' lolita-ku: neo' -koi mpoka'eka' manusia' to doko' mpopatehi-koi, apa' hudu ree-wadi pakulea' -ra.
5Datapuwa't ipinagpapauna ko sa inyo kung sino ang inyong katatakutan: Katakutan ninyo yaong pagkatapos na pumatay, ay may kapangyarihang magbulid sa impierno; tunay, sinasabi ko sa inyo, Siya ninyong katakutan.
5Sampale-di to kana nipoka'eka', Alata'ala. Apa' mokuasa-i mpatehi-koi, pai' mokuasa wo'o-i mpotadi-koi hi rala naraka. Mpu'u ku'uli' -kokoi, Hi'a-mi to kana nipoka'eka'.
6Hindi baga ipinagbibili ang limang maya sa dalawang beles? at isa man sa kanila ay hindi nalilimutan sa paningin ng Dios.
6"Lima ma'a rone biasa-na rapobalu' nte rompepa' doi see-wadi. Aga nau' wae, uma ria hama'aa to uma nakiwoi Pue' Ala.
7Datapuwa't maging ang mga buhok ng inyong ulo ay pawang bilang na lahat. Huwag kayong mangatakot: kayo'y lalong mahalaga kay sa maraming maya.
7Peliu-liu-nami koi'. Bangku' kawori' wuluwoo' -ni nabila' pai' na'inca omea. Jadi' neo' -koi me'eka'. Meliu-pi pompewili' -na Alata'ala hi koi' ngkai pompewili' -na rone to wori'.
8At sinasabi ko sa inyo, Ang bawa't kumikilala sa akin sa harap ng mga tao, ay kikilalanin naman siya ng Anak ng tao sa harap ng mga anghel ng Dios:
8"Pe'epei lompe' lolita-ku: hema to mpangaku' hi doo kahi'a-na topetuku' -ku, hi'a wo'o mpai' kupangaku' hi nyanyoa hawe'ea mala'eka Alata'ala, ku'uli': `Tau toei topetuku' -ku.'
9Datapuwa't ang magkaila sa akin sa harap ng mga tao, ay ikakaila sa harap ng mga anghel ng Dios.
9Aga hema to mposapu-a hi doo, hi'a wo'o mpai' kusapu hi nyanyoa mala'eka Alata'ala, ku'uli': `Bela-i topetuku' -ku.'
10Ang bawa't magsalita ng salitang laban sa Anak ng tao ay patatawarin: nguni't ang magsalita ng kapusungan laban sa Espiritu Santo ay hindi patatawarin.
10"Tauna to ncapuaka-a, Aku' Ana' Manusia', ma'ala-pidi te'ampungi sala' -na. Aga tauna to mporuge' Inoha' Tomoroli', uma-pi ma'ala ampungia sala' -na.
11At pagka kayo'y dadalhin sa harap ng mga sinagoga, at sa mga pinuno, at sa mga may kapamahalaan, ay huwag kayong mangabalisa kung paano o ano ang inyong isasagot, o kung ano ang inyong sasabihin:
11"Ane rakeni-koi hi tomi posampayaa pai' rapakilu-koi hi topohura agama ba topoparenta sabana petuku' -ni hi Aku', neo' -koi me'eka' ba beiwa mpai' tompoi' -ni ba napa mpai' to kana ni'uli'.
12Sapagka't ituturo sa inyo ng Espiritu Santo sa oras ding yaon ang inyong dapat sabihin.
12Apa' hinto'u toe mpai', Inoha' Tomoroli' moto mpotudui' -koi napa to kana ni'uli'."
13At sinabi sa kaniya ng isa sa karamihan, Guro, iutos mo sa aking kapatid na bahaginan ako ng mana.
13Ria hadua ngkai laintongo' ntodea mpo'uli' -ki Yesus: "Guru, uli' -ki ompi' -ku bona nawai' -a-kuwo bagia-ku ngkai sosora totu'a-kai."
14Datapuwa't sinabi niya sa kaniya, Lalake, sino ang gumawa sa aking hukom o tagapamahagi sa inyo?
14Na'uli' Yesus: "Ompi', hema to mpo'ongko' -a jadi' topohura to mpobagi-kokoi sosora totu'a-ni?"
15At sinabi niya sa kanila, Mangagmasid kayo, at kayo'y mangagingat sa lahat ng kasakiman: sapagka't ang buhay ng tao ay hindi sa kasaganaan ng mga bagay na tinatangkilik niya.
15Oti toe na'uli' -raka tauna to wori': "Mo'inga' -inga' -koi pai' pelompehi, bona neo' -koi mpokahina ba apa-apa rewa dunia'. Apa' nau' wori' rewa-ta, uma ngkai rewa toe pai' lompe' tuwu' -ta."
16At nagsaysay siya sa kanila ng isang talinghaga, na sinasabi, Ang lupa ng isang taong mayaman ay namumunga ng sagana:
16Ngkai ree, Yesus mpololitai-ra hante hanyala lolita rapa', na'uli': "Ria hadua topo'ua' to tebua' lompe' -ki polia' -na.
17At iniisip niya sa sarili na sinasabi, Ano ang gagawin ko, sapagka't wala akong mapaglalagyan ng aking mga inaning bunga?
17Na'uli' -mi hi rala nono-na: `Napa-le' to kubabehi-e? Uma-pi liu poropo' -ku kupontimamahii wua' polia' -ku.
18At sinabi niya, Ito ang gagawin ko: igigiba ko ang aking mga bangan, at gagawa ako ng lalong malalaki; at doon ko ilalagay ang lahat ng aking butil at aking mga pag-aari.
18Aa, kurata reke! Kukero lau-di poropo' -ku, pai' kuwangu to meliu kabohe-na, bona hi retu-mi mpai' pontimamahia hawe'ea pae-ku pai' rewa-ku.
19At sasabihin ko sa aking kaluluwa, Kaluluwa, marami ka nang pag-aaring nakakamalig para sa maraming taon; magpahingalay ka, kumain ka, uminom ka, matuwa ka.
19Oti toe mpai', uma-apa mobago, apa' wori' -mi timamahia-ku, hono' nte ba hangkuja mpae kupake'. Wae-pi, ntora-ama, ngkoni', nginu, pai' ntora goe' -a-damo!'
20Datapuwa't sinabi sa kaniya ng Dios, Ikaw na haling, hihingin sa iyo sa gabing ito ang iyong kaluluwa; at ang mga bagay na inihanda mo, ay mapapa sa kanino kaya?
20"Ntaa' we'i Alata'ala mpo'uli' -ki tauna toei: `He towojo! Bengi toe mpai' lau, ra'alai' -moko inoha' -nu. Jadi', hawe'ea to nurumpu tetu, hema-mi mpai' pue' -na?'
21Gayon nga ang nagpapakayaman sa ganang kaniyang sarili, at hindi mayaman sa Dios.
21"Wae-mi katuwu' tauna to doko' mporumpu ka'uaa' hi dunia', tapi' mpe'ahii' tuwu' -ra hi poncilo Alata'ala."
22At sinabi niya sa kaniyang mga alagad, Kaya nga sinasabi ko sa inyo, Huwag kayong mangabalisa sa inyong pamumuhay, kung ano ang inyong kakanin; kahit sa inyong katawan, kung ano ang inyong daramtin.
22Na'uli' Yesus mpo'uli' -raka ana'guru-na: "Toe pai' ku'uli' -kokoi, neo' -koi sese' mpopekiri tuwu' -ni. Neo' ni'uli': `Napa-le' to takoni' -e? Napa-le' to tapohea-e?'
23Sapagka't ang buhay ay higit kay sa pagkain, at ang katawan kay sa damit.
23Apa' katuwu' -ni meliu ngkai pongkoni' pai' pohea.
24Wariin ninyo ang mga uwak, na hindi sila nangaghahasik, ni nagsisigapas man; na walang bangan ni kamalig man; at sila'y pinakakain ng Dios: gaano ang kahigtan ng kahalagahan ninyo kay sa mga ibon!
24Penonoi-dile danci kaa' -e. Uma-ra molia', uma-ra mepae, uma ria poropo' -ra ba wilulu-ra. Aga nau' wae, Alata'ala mpowai' moto-ra pongkoni'. Peliu-liu-nami koi', apa' hi poncilo Alata'ala meliu tuwu' -ni ngkai katuwu' danci, pai' meliu pompewili' -na hi koi' ngkai pompewili' -na hi danci.
25At sino sa inyo ang sa pagkabalisa ay makapagdaragdag ng isang siko sa sukat ng kaniyang buhay?
25Napa wo'o kalaua-na wori' rahi pekiri-ni? Apa' nau' sese' ncuu-ta mpopekiri, uma-ta bisa mpodonihii umuru-ta nau' kampa' hamengi.
26Kung hindi nga ninyo magawa kahit ang lalong maliit, bakit nangababalisa kayo tungkol sa mga ibang bagay?
26Jadi', ane to kedi' toe uma nipakulei' mpobabehi, napa pai' wori' rahi pekiri-ni?
27Wariin ninyo ang mga lirio, kung paano silang nagsisilaki: hindi nangagpapagal, o nangagsusulid man; gayon ma'y sinasabi ko sa inyo, Kahit si Salomon man, sa buong kaluwalhatian niya, ay hindi nakapaggayak na gaya ng isa sa mga ito.
27Penonoi-dile katuwu' wunga-e. Uma-ra mobago, uma-ra mpobabehi pohea-ra. Tapi' ku'uli' -kokoi, bangku' Magau' Salomo-hawoe' hante hawe'ea ka'uaa' -na, pohea-na uma hewa kancola wunga toera lau.
28Nguni't kung pinararamtan ng Dios ng ganito ang damo sa parang, na ngayon ay buhay, at sa kinabukasan ay iginagatong sa kalan; gaano pa kaya kayo na di niya pararamtan, Oh kayong mga kakaunti ang pananampalataya?
28Kowo' hi papada tuwu' eo toe lau, mepulo rasuwe oti. Aga nau' wae, Alata'ala mpakancola moto kowo' toe. Peliu-liu-nami koi'! Meliu pompewili' Alata'ala hi koi'. Jadi', napa pai' uma nipangala' pompewili' -nae?
29At huwag ninyong pagsikapan kung ano ang inyong kakanin, at kung ano ang inyong iinumin, o huwag man kayo'y mapagalinlangang pagiisip.
29Jadi' neo' -koi sese' rahi mpenonoi napa to nikoni' ba napa to ni'inu. Neo' -koi me'eka'.
30Sapagka't ang lahat ng mga bagay na ito ay siyang pinaghahanap ng mga bansa sa sanglibutan: datapuwa't talastas ng inyong Ama na inyong kinakailangan ang mga bagay na ito.
30Hawe'ea tetu lau to ntora rapali' tauna to uma mpo'incai Alata'ala. Hiaa' Tuama-ni hi suruga mpo'inca kaparaluua-ni.
31Gayon ma'y hanapin ninyo ang kaniyang kaharian, at idaragdag sa inyo ang mga bagay na ito.
31Kana mengkoru-ta hi Alata'ala bona Hi'a jadi' Magau' -ta. Ane toe tababehi, to ntani' -ntani' -na nawai' moto-ta mpai'.
32Huwag kayong mangatakot, munting kawan; sapagka't nakalulugod na mainam sa inyong Ama ang sa inyo'y ibigay ang kaharian.
32"Koi' to mpotuku' -a, uma-koi hangkuja-na. Aga nau' wae, neo' -koi me'eka'. Apa' Alata'ala Tuama-ni mpopelihi-mokoi ngkai kabula rala-na, napajadi' -koi ntodea-na hi rala Kamagaua' -na.
33Ipagbili ninyo ang inyong mga tinatangkilik, at kayo'y mangaglimos; magsigawa kayo sa ganang inyo ng mga supot na hindi nangaluluma, isang kayamanan sa langit na hindi nagkukulang, na doo'y hindi lumalapit ang magnanakaw, o naninira man ang tanga.
33Toe pai' ku'uli', pobalu' -mi rewa-ni, pai' oli-na wai' -raka tokabu. Babehi-mokoi karepe' to uma bisa moheu'. Batua-na, babehi kehi to lompe'. Apa' kehi to lompe' toe ma'ala rarapai' -ki rewa to nitimamahi hi suruga, to uma ria karontoa-na, apa' uma ria to mpanako pai' uma ria anutuwu' to mposerohi.
34Sapagka't kung saan naroroon ang inyong kayamanan, ay doroon naman ang inyong puso.
34Apa' hiapa pontimamahia rewa-ta, retu wo'o nono-ta.
35Bigkisan ninyo ang inyong mga baywang, at paningasan ang inyong mga ilawan;
36"Neo' -koi lempe', mo'inga' -inga' oa' -koi mpopea karata-ku. Agina-koi hewa batua to mpopea karata-na maradika-ra ngkai posusaa' poncamokoa. Batua toera, sadia-mi pohea-ra, pai' palita-ra rapobaa ncuu, bona ane rata-ipi mpai' maradika-ra pai' -i mpopebea wobo', kaliliu rabea-ki.
36At magsitulad kayo sa mga taong nangaghihintay sa kanilang panginoon kung siya'y bumalik na galing sa kasalan; upang kung siya'y dumating at tumuktok, pagdaka'y mabuksan nila siya.
37Morasi' batua to narata maradika-ra bula-ra mojaga pai' mpopea karata-na. Apa' maradika toei mpai' mpehoo' abe' hi hope' -na, napopohura-ra pai' natonui-ra.
37Mapapalad yaong mga alipin na kung dumating ang panginoon ay maratnang nangagpupuyat: katotohanang sinasabi ko sa inyo na siya'y magbibigkis sa sarili, at sila'y pauupuin sa dulang, at lalapit at sila'y paglilingkuran niya.
38Morasi' mpu'u-ra batua to narata maradika-ra rodo moto-ra mpopea-i, nau' mentongo' bengi ba paia-na liu mentongo' bengi.
38At kung siya'y dumating sa ikalawang pagpupuyat, o sa ikatlo, at masumpungan sila sa gayon, ay mapapalad ang mga aliping yaon.
39"Poinono lolita rapa' -ku toi: Ane na'inca ami' -mi pue' tomi jaa hangkuja topanako rata, bate mojaga-i bona neo' -ra mesua'.
39Datapuwa't talastasin ninyo ito na kung nalalaman lamang ng puno ng sangbahayan kung anong oras darating ang magnanakaw, siya'y magpupuyat, at hindi pababayaang sirain ang kaniyang bahay.
40Hewa toe wo'o kana rodo ami' -mokoi mpopea-a, apa' uma ni'incai tempo karata-ku Aku' Ana' Manusia'."
40Kayo rin naman ay mangagsihanda: sapagka't sa oras na hindi ninyo iniisip, ang Anak ng tao ay darating.
41Napekune' Petrus hi Yesus: "Pue', ba hi kai' -wadi lolita rapa' tetu-e, ba hi ntodea wo'o-di?"
41At sinabi ni Pedro, Panginoon, sinasabi mo baga ang talinghagang ito sa amin, o sa lahat naman?
42Na'uli' Pue': "Rapa' -na ria hadua batua to monoto nono-na pai' to tida mpobago bago maradika-na. Batua toei na'ongko' maradika-na jadi' topohawa' to mpohawai' batua ntani' -na pai' mpobagi-raka pongkoni' -ra butu eo-na.
42At sinabi ng Panginoon, Sino nga baga ang katiwalang tapat at matalino, na pagkakatiwalaan ng kaniyang panginoon ng kaniyang sangbahayan, upang sila'y bigyan ng kanilang bahagi na pagkain sa kapanahunan?
43Uma mowo kamorasi' -na ane maradika-na rata nculii' ngkai pomakoa' -na pai' mporata-i bula-na mpobago bago-na.
43Mapalad ang aliping yaon, na kung dumating ang kaniyang panginoon ay maratnang gayon ang ginagawa niya.
44Mpu'u ku'uli' -kokoi, maradika-na mpo'ongko' -i pai' mpowai' -i kuasa mpewili' hawe'ea ka'uaa' -na.
44Katotohanang sinasabi ko sa inyo, na sa kaniya'y ipagkakatiwala ang lahat niyang pag-aari.
45Aga silaka mpai' batua to mpo'uli': `Uma-ile sohi' rata maradika-e.' Natepu'u-mi mpoweba' hingka batua-na ba tobine ba tomane, pai' -i ntora ngkoni' pai' nginu duu' -na palangu-langu.
45Datapuwa't kung sabihin ng aliping yaon sa kaniyang puso, Maluluwatan ang pagdating ng aking panginoon; at magpasimulang bugbugin ang mga aliping lalake at ang mga aliping babae, at kumain at uminom, at maglasing;
46Ntaa' we'i, bula-na lempe' moto hewa toe, muu-mule' rata-mi maradika-na hi eo pai' hi jaa to uma na'incai. Batua toei raweba' ntarurua' pai' rapetadi hi mali-na, raponcawa tauna to uma mepangala' hi Alata'ala.
46Ang panginoon ng aliping yaon ay darating sa araw na di niya hinihintay, at sa oras na hindi niya nalalaman, at siya'y babaakin, at isasama ang kaniyang bahagi sa mga di tapat.
47"Batua to mpo'inca moto konoa maradika-na, tapi' uma-i mo'inga' -inga' pai' uma nababehi konoa maradika-na, batua toei bate raweba' mperegea.
47At yaong aliping nakaaalam ng kalooban ng kaniyang panginoon, at hindi naghanda, at hindi gumawa ng alinsunod sa kaniyang kalooban ay papaluin ng marami;
48Aga batua to uma-hawo mpo'incai konoa maradika-na, pai' -i mpobabehi to natao raweba' -ki, raweba' moto-i, aga huka' -na-wadi. Apa' hema to rawai' wori', wori' wo'o to ratuntu' ngkai hi'a. Hema to ratonui wori', rapomperapii' wori' wo'o-i.
48Datapuwa't ang hindi nakaaalam, at gumawa ng mga bagay na karapatdapat sa mga palo, ay papaluin ng kaunti. At sa sinomang binigyan ng marami ay marami ang hihingin sa kaniya: at sa sinomang pinagkatiwalaan ng marami ay lalo nang marami ang hihingin sa kaniya.
49"Katumai-ku toi, tumai mpobaa apu hi dunia'. Pai' konoa-ku bona apu toe sohi' rapobaa-mi.
49Ako'y naparito upang maglagay ng apoy sa lupa; at ano pa ang iibigin ko, kung magningas na?
50Ria-pidi pontodohakaa to kana kutodohaka, pai' uma oa' rodo nono-ku ane pontodohakaa toe ko'ia madupa'.
50Datapuwa't ako'y may isang bautismo upang ibautismo sa akin; at gaano ang aking kagipitan hanggang sa ito'y maganap?
51Ha ni'uli' -koina katumai-ku toi, tumai mpopohintuwu' tauna? Uma-e'! Katumai-ku toi, tumai mpoposisala tauna.
51Inaakala baga ninyo na ako'y naparito upang magbigay ng kapayapaan sa lupa? Sinasabi ko sa inyo, Hindi, kundi bagkus pagkakabahabahagi:
52Ntepu'u ngkai tempo toi, tau hantina to nte lima rala-na hantomi mosisala: tolu hamali, rodua hamali.
52Sapagka't mula ngayon ay magkakabahabahagi ang lima sa isang bahay, tatlo laban sa dalawa, at dalawa laban sa tatlo.
53To tuama mpo'ewa ana' -na tomane, ana' tomane mpo'ewa tuama-na. To tina mpo'ewa ana' -na tobine, pai' ana' tobine mpo'ewa tina-na. To piniana mpo'ewa minia-na, pai' to minia mpo'ewa piniana-na."
53Sila'y mangagkakabahabahagi, ang ama'y laban sa anak na lalake, at ang anak na lalake ay laban sa ama; ang ina'y laban sa anak na babae, at ang anak na babae ay laban sa kaniyang ina; ang biyanang babae ay laban sa kaniyang manugang na babae, at ang manugang na babae ay laban sa kaniyang biyanang babae.
54Na'uli' wo'o-mi Yesus hi tauna to wori': "Ane nihilo limu' mehupa' tono' hi kasoloa, ni'uli' udaa mpai'. Udaa mpu'u.
54At sinabi rin naman niya sa mga karamihan, Pagka nakikita ninyong bumangon sa kalunuran ang isang alapaap, ay agad ninyong sinasabi, Uulan; at gayon ang nangyayari.
55Ane mewui ngolu' ngkai tono' selatan, ni'uli' mara eo mpai', pai' bate wae mpu'u.
55At kung humihihip ang hanging timugan, ay sinasabi ninyo, Iinit na maigi; at ito'y nangyayari.
56He koi' to lompe' hi mali-na-wadi! Ni'inca lia mpelence tanda hi langi' pai' hi dunia'. Napa-di pai' uma ni'incai mpelence napa to nababehi Pue' Ala tempo toi!
56Kayong mga mapagpaimbabaw! marunong kayong mangagpaaninaw ng anyo ng lupa at ng langit; datapuwa't bakit di ninyo nalalamang ipaaninaw ang panahong ito?
57"Napa pai' uma oa' nipakanoto nono-ni pai' mpangaku' napa to monoa'!
57At bakit naman hindi ninyo hatulan sa inyong sarili kung alin ang matuwid?
58Ane rapa' -na ria to doko' mpakilu-ta hi totu'a ngata, agina tahuduwukui mpo'oti kara-kara-ta bula-ta hi lengko ohea-pidi. Nee-neo' mpai' nakeni mpu'u-ta hi topohura, pai' topohura mpai' mpotonu-ta hi polisi, pai' polisi mpopesua' -ta hi rala tarungku'.
58Sapagka't samantalang pumaparoon ka sa hukom na kasama mo ang iyong kaalit, ay sikapin mo sa daan na makaligtas ka sa kaniya; baka sakaling kaladkarin ka niya sa hukom, at ibigay ka ng hukom sa punong kawal at ipasok ka ng punong kawal sa bilangguan.
59Mpu'u ku'uli': uma-tapa tebahaka ngkai rala tarungku' ane da koo-ko'ia oti tabayari waya' -ta."
59Sinasabi ko sa iyo, Hindi ka lalabas doon sa anomang paraan, hanggang sa mabayaran mo ang katapustapusang lepta.