1Ang mabuting pangalan ay maigi kay sa mahalagang unguento; at ang kaarawan ng kamatayan kay sa kaarawan ng kapanganakan.
1A good name is better than fine perfume; and the day of death better than the day of one’s birth.
2Maigi ang pasa bahay ng tangisan, kay sa bahay ng pistahan: sapagka't siyang wakas ng lahat ng mga tao; at ilalagak ng may buhay sa kaniyang puso.
2It is better to go to the house of mourning than to go to the house of feasting: for that is the end of all men, and the living should take this to heart.
3Kapanglawan ay maigi kay sa pagtawa: sapagka't sa kapanglawan ng mukha ay sumasaya ang puso.
3Sorrow is better than laughter; for by the sadness of the face the heart is made good.
4Ang puso ng pantas ay nasa bahay ng tangisan; nguni't ang puso ng mangmang ay nasa bahay ng kasayahan.
4The heart of the wise is in the house of mourning; but the heart of fools is in the house of mirth.
5Maigi ang makinig ng saway ng pantas kay sa isang tao'y makinig ng awit ng mga mangmang.
5It is better to hear the rebuke of the wise, than for a man to hear the song of fools.
6Sapagka't kung paano ang lagitik ng mga tinik sa ilalim ng palyok, gayon ang tawa ng mangmang: ito ma'y walang kabuluhan.
6For as the crackling of thorns under a pot, so is the laughter of the fool. This also is vanity.
7Tunay na nagpapamangmang sa pantas ang pagkapighati; at ang suhol ay sumisira ng unawa.
7Surely extortion makes the wise man foolish; and a bribe destroys the understanding.
8Maigi ang wakas ng isang bagay kay sa pasimula niyaon: at ang matiising loob ay maigi kay sa palalong loob.
8Better is the end of a thing than its beginning. The patient in spirit is better than the proud in spirit.
9Huwag kang magagalitin sa iyong kalooban: sapagka't ang galit ay nagpapahinga sa sinapupunan ng mga mangmang.
9Don’t be hasty in your spirit to be angry, for anger rests in the bosom of fools.
10Huwag mong sabihin, Ano ang kadahilanan na ang mga unang araw ay maigi kay sa mga ito? sapagka't hindi ka naguusisang may katalinuhan tungkol dito.
10Don’t say, “Why were the former days better than these?” For you do not ask wisely about this.
11Karunungan ay mabuting gaya ng mana: oo, lalong marilag sa ganang kanila na nakakakita ng araw.
11Wisdom is as good as an inheritance. Yes, it is more excellent for those who see the sun.
12Sapagka't ang karunungan ay sanggalang, sa makatuwid baga'y gaya ng salapi na sanggalang: nguni't ang karilagan ng kaalaman, ay iniingatan ng karunungan ang buhay niya na nagtatangkilik niyaon.
12For wisdom is a defense, even as money is a defense; but the excellency of knowledge is that wisdom preserves the life of him who has it.
13Gunitain mo ang gawa ng Dios: sapagka't sinong makapagtutuwid ng ginawa niyang baluktot?
13Consider the work of God, for who can make that straight, which he has made crooked?
14Sa kaarawan ng kaginhawahan ay magalak ka, at sa kaarawan ng kahirapan ay gumunita ka: oo, ginawa ng Dios ang isa sa siping ng isa, upang ang tao ay huwag makasumpong ng anomang bagay na mangyayari pagkamatay niya.
14In the day of prosperity be joyful, and in the day of adversity consider; yes, God has made the one side by side with the other, to the end that man should not find out anything after him.
15Lahat ng ito ay nakita ko sa mga kaarawan ng aking walang kabuluhan: may matuwid na namamatay sa kaniyang katuwiran, at may masama na humahaba ang buhay sa kaniyang masamang gawa.
15All this have I seen in my days of vanity: there is a righteous man who perishes in his righteousness, and there is a wicked man who lives long in his evildoing.
16Huwag kang lubhang magpakamatuwid; ni huwag ka mang lubhang magpakapantas: bakit sisirain mo ang iyong sarili?
16Don’t be overly righteous, neither make yourself overly wise. Why should you destroy yourself?
17Huwag kang magpakasamang lubha, ni magpakamangmang man: bakit ka mamamatay bago dumating ang iyong kapanahunan?
17Don’t be too wicked, neither be foolish. Why should you die before your time?
18Mabuti na ikaw ay manghawak dito; oo, doon man ay huwag mong iurong ang iyong kamay: sapagka't siyang natatakot sa Dios ay lalayo sa lahat na yaon.
18It is good that you should take hold of this. Yes, also from that don’t withdraw your hand; for he who fears God will come forth from them all.
19Karunungan ay kalakasan sa pantas, na higit kay sa sangpung pinuno na nangasa bayan.
19Wisdom is a strength to the wise man more than ten rulers who are in a city.
20Tunay na walang matuwid sa lupa, na gumagawa ng mabuti, at hindi nagkakasala.
20Surely there is not a righteous man on earth, who does good and doesn’t sin.
21Huwag ka rin namang makinig sa lahat ng mga salita na sinasalita, baka marinig mong sinusumpa ka ng iyong alipin:
21Also don’t take heed to all words that are spoken, lest you hear your servant curse you;
22Sapagka't madalas ding nalalaman ng iyong sariling puso, na ikaw ay sumumpa rin sa mga iba.
22for often your own heart knows that you yourself have likewise cursed others.
23Lahat ng ito ay tinikman ko sa karunungan: aking sinabi, Ako'y magiging pantas: nguni't malayo sa akin.
23All this have I proved in wisdom. I said, “I will be wise”; but it was far from me.
24Ang nilikha ay malayo at totoong malalim; sinong makaaabot?
24That which is, is far off and exceedingly deep. Who can find it out?
25Ako'y pumihit at inilagak ang aking puso na umalam, at sumiyasat, at humanap ng karunungan, at ng kadahilanan ng mga bagay, at umalam na ang kasamaan ay kamangmangan, at ang kamangmangan ay kaululan:
25I turned around, and my heart sought to know and to search out, and to seek wisdom and the scheme of things, and to know that wickedness is stupidity, and that foolishness is madness.
26At nakasumpong ako ng bagay na lalong mapait kay sa kamatayan, sa makatuwid baga'y ang babae na ang puso ay mga silo at mga bitag, at ang kaniyang mga kamay ay gaya ng mga panali: ang nalulugod sa Dios ay tatakas sa kaniya; nguni't ang makasalanan ay makukuha niya.
26I find more bitter than death the woman whose heart is snares and traps, whose hands are chains. Whoever pleases God shall escape from her; but the sinner will be ensnared by her.
27Narito, ito'y aking nasumpungan, sabi ng Mangangaral, na iniaagapay ang isang bagay sa iba, upang matagpuan ang kadahilanan:
27“Behold, I have found this,” says the Preacher, “one to another, to find out the scheme;
28Na hinahanap pa ng aking kaluluwa, nguni't hindi ko nasumpungan: isang tao sa isang libo ang aking nasumpungan; nguni't isang babae sa lahat ng mga yaon ay hindi ko nasumpungan.
28which my soul still seeks; but I have not found. One man among a thousand have I found; but I have not found a woman among all those.
29Narito, ito lamang ang aking nasumpungan, na ginawang matuwid ng Dios ang tao; nguni't nagsihanap sila ng maraming katha.
29Behold, this only have I found: that God made man upright; but they search for many schemes.”