¹Nang magkagayo'y nagsilapit kay Jesus na mula sa Jerusalem ang mga Fariseo at ang mga eskriba, na nagsisipagsabi,

¹Then Pharisees and scribes came to Jesus from Jerusalem, saying,

²Bakit ang iyong mga alagad ay nagsisilabag sa sali't-saling sabi ng matatanda? sapagka't hindi sila nangaghuhugas ng kanilang mga kamay pagka nagsisikain sila ng tinapay.

²“Why do your disciples disobey the tradition of the elders? For they don’t wash their hands when they eat bread.”

³At siya'y sumagot at sinabi sa kanila, Bakit naman kayo'y nagsisilabag sa utos ng Dios dahil sa inyong sali't-saling sabi?

³He answered them, “Why do you also disobey the commandment of God because of your tradition?

⁴Sapagka't sinabi ng Dios, Igalang mo ang iyong ama at ang iyong ina: at, Ang manungayaw sa ama at sa ina, ay mamatay siyang walang pagsala.

⁴ For God commanded, ‘Honor your father and your mother,’ Exodus 20:12; Deuteronomy 5:16 and, ‘He who speaks evil of father or mother, let him be put to death.’ Exodus 21:17; Leviticus 20:9

⁵Datapuwa't sinasabi ninyo, Sinomang magsabi sa kaniyang ama o sa kaniyang ina, Yaong mangyayaring pakinabangan mo sa akin ay hain ko na sa Dios:

⁵ But you say, ‘Whoever may tell his father or his mother, “Whatever help you might otherwise have gotten from me is a gift devoted to God,”

⁶Ay hindi niya igagalang ang kaniyang ama. At niwalan ninyong kabuluhan ang salita ng Dios dahil sa inyong sali't-saling sabi.

⁶ he shall not honor his father or mother.’ You have made the commandment of God void because of your tradition.

⁷Kayong mga mapagpaimbabaw, mabuti ang pagkahula sa inyo ni Isaias, na nagsasabi,

⁷ You hypocrites! Well did Isaiah prophesy of you, saying,

⁸Ang bayang ito'y iginagalang ako ng kanilang mga labi; Datapuwa't ang kanilang puso ay malayo sa akin.

⁸ ‘These people draw near to me with their mouth, and honor me with their lips; but their heart is far from me.

⁹Datapuwa't walang kabuluhan ang pagsamba nila sa akin, Na nagtuturo ng kanilang pinakaaral ang mga utos ng mga tao.

⁹ And in vain do they worship me, teaching as doctrine rules made by men.’” Isaiah 29:13

¹⁰At pinalapit niya sa kaniya ang karamihan, at sa kanila'y sinabi, Pakinggan ninyo, at unawain.

¹⁰He summoned the multitude, and said to them, “Hear, and understand.

¹¹Hindi ang pumapasok sa bibig ang siyang nakakahawa sa tao; kundi ang lumalabas sa bibig, ito ang nakakahawa sa tao.

¹¹ That which enters into the mouth doesn’t defile the man; but that which proceeds out of the mouth, this defiles the man.”

¹²Nang magkagayo'y nagsilapit ang mga alagad, at sa kaniya'y sinabi, Nalalaman mo bagang nangagdamdam ang mga Fariseo, pagkarinig nila ng pananalitang ito?

¹²Then the disciples came, and said to him, “Do you know that the Pharisees were offended, when they heard this saying?”

¹³Datapuwa't sumagot siya at sinabi, Ang bawa't halamang hindi itinanim ng aking Ama na nasa kalangitan, ay bubunutin.

¹³But he answered, “Every plant which my heavenly Father didn’t plant will be uprooted.

¹⁴Pabayaan ninyo sila: sila'y mga bulag na tagaakay. At kung ang bulag ay umakay sa bulag, ay kapuwa sila mangahuhulog sa hukay.

¹⁴ Leave them alone. They are blind guides of the blind. If the blind guide the blind, both will fall into a pit.”

¹⁵At sumagot si Pedro, at sinabi sa kaniya, Ipaliwanag mo sa amin ang talinghaga.

¹⁵Peter answered him, “Explain the parable to us.”

¹⁶At sinabi niya, Kayo baga nama'y wala pa ring pagiisip?

¹⁶So Jesus said, “Do you also still not understand?

¹⁷Hindi pa baga ninyo nalalaman, na ang anomang pumapasok sa bibig ay tumutuloy sa tiyan, at inilalabas sa daanan ng dumi?

¹⁷ Don’t you understand that whatever goes into the mouth passes into the belly, and then out of the body?

¹⁸Datapuwa't ang mga bagay na lumalabas sa bibig ay sa puso nanggagaling; at siyang nangakakahawa sa tao.

¹⁸ But the things which proceed out of the mouth come out of the heart, and they defile the man.

¹⁹Sapagka't sa puso nanggagaling ang masasamang pagiisip, mga pagpatay, mga pangangalunya, pakikiapid, mga pagnanakaw, mga pagsaksi sa di katotohanan, mga pamumusong:

¹⁹ For out of the heart come forth evil thoughts, murders, adulteries, sexual sins, thefts, false testimony, and blasphemies.

²⁰Ito ang mga bagay na nangakakahawa sa tao; datapuwa't ang kumaing hindi maghugas ng mga kamay ay hindi makakahawa sa tao.

²⁰ These are the things which defile the man; but to eat with unwashed hands doesn’t defile the man.”

²¹At umalis doon si Jesus, at lumigpit sa mga sakop ng Tiro at Sidon.

²¹Jesus went out from there, and withdrew into the region of Tyre and Sidon.

²²At narito, ang isang babaing Cananea na lumabas sa mga hangganang yaon, at nagsisigaw, na nagsasabi, Kahabagan mo ako, Oh Panginoon, ikaw na Anak ni David; ang aking anak na babae ay pinahihirapang lubha ng isang demonio.

²²Behold, a Canaanite woman came out from those borders, and cried, saying, “Have mercy on me, Lord, you son of David! My daughter is severely demonized!”

²³Datapuwa't siya'y hindi sumagot ng anomang salita sa kaniya. At nilapitan siya ng kaniyang mga alagad at siya'y pinamanhikan, na nangagsasabi, Paalisin mo siya; sapagka't nagsisisigaw siya sa ating hulihan.

²³But he answered her not a word. His disciples came and begged him, saying, “Send her away; for she cries after us.”

²⁴Datapuwa't siya'y sumagot at sinabi, Hindi ako sinugo kundi sa mga tupang nangaligaw sa bahay ni Israel.

²⁴But he answered, “I wasn’t sent to anyone but the lost sheep of the house of Israel.”

²⁵Datapuwa't lumapit siya at siya'y sinamba niya, na nagsasabi, Panginoon, saklolohan mo ako.

²⁵But she came and worshiped him, saying, “Lord, help me.”

²⁶At siya'y sumagot at sinabi, Hindi marapat na kunin ang tinapay sa mga anak at itapon sa mga aso.

²⁶But he answered, “It is not appropriate to take the children’s bread and throw it to the dogs.”

²⁷Datapuwa't sinabi niya, Oo, Panginoon: sapagka't ang mga aso man ay nagsisikain ng mga mumo na nangalalaglag mula sa dulang ng kanilang mga panginoon.

²⁷But she said, “Yes, Lord, but even the dogs eat the crumbs which fall from their masters’ table.”

²⁸Nang magkagayo'y sumagot si Jesus at sinabi sa kaniya, Oh babae, malaki ang pananampalataya mo: mangyari sa iyo ayon sa ibig mo. At gumaling ang kaniyang anak mula sa oras na yaon.

²⁸Then Jesus answered her, “Woman, great is your faith! Be it done to you even as you desire.” And her daughter was healed from that hour.

²⁹At umalis si Jesus doon, at naparoon sa tabi ng dagat ng Galilea; at umahon sa bundok, at naupo doon.

²⁹Jesus departed there, and came near to the sea of Galilee; and he went up into the mountain, and sat there.

³⁰At lumapit sa kaniya ang lubhang maraming tao, na may mga pilay, mga bulag, mga pipi, mga pingkaw, at iba pang marami, at sila'y kanilang inilagay sa kaniyang mga paanan; at sila'y pinagaling niya:

³⁰Great multitudes came to him, having with them the lame, blind, mute, maimed, and many others, and they put them down at his feet. He healed them,

³¹Ano pa't nangagtaka ang karamihan, nang mangakita nilang nangagsasalita ang mga pipi, nagsisigaling ang mga pingkaw, at nagsisilakad ang mga pilay, at nangakakakita ang mga bulag: at kanilang niluwalhati ang Dios ng Israel.

³¹so that the multitude wondered when they saw the mute speaking, injured whole, lame walking, and blind seeing—and they glorified the God of Israel.

³²At pinalapit ni Jesus sa kaniya ang kaniyang mga alagad, at sinabi, Nahahabag ako sa karamihan, sapagka't tatlong araw nang sila'y nagsisipanatili sa akin at wala silang makain: at di ko ibig na sila'y paalising nangagaayuno, baka sila'y manganglupaypay sa daan.

³²Jesus summoned his disciples and said, “I have compassion on the multitude, because they continue with me now three days and have nothing to eat. I don’t want to send them away fasting, or they might faint on the way.”

³³At sa kaniya'y sinabi ng mga alagad, Saan tayo mangakakakuha rito sa ilang ng sapat na daming tinapay na makabubusog sa ganyang lubhang napakaraming tao?

³³The disciples said to him, “Where should we get so many loaves in a deserted place as to satisfy so great a multitude?”

³⁴At sinabi ni Jesus sa kanila, Ilang tinapay mayroon kayo? At sinabi nila, Pito, at ilang maliliit na isda.

³⁴Jesus said to them, “How many loaves do you have?” They said, “Seven, and a few small fish.”

³⁵At iniutos niya sa karamihan na magsiupo sa lupa;

³⁵He commanded the multitude to sit down on the ground;

³⁶At kinuha niya ang pitong tinapay at ang mga isda; at siya'y nagpasalamat at pinagputolputol, at ibinigay sa mga alagad, at ibinigay naman ng mga alagad sa mga karamihan.

³⁶and he took the seven loaves and the fish. He gave thanks and broke them, and gave to the disciples, and the disciples to the multitudes.

³⁷At nagsikain silang lahat, at nangabusog: at pinulot nila ang lumabis sa mga pinagputolputol, na pitong bakol na puno.

³⁷They all ate, and were filled. They took up seven baskets full of the broken pieces that were left over.

³⁸At silang nagsikain ay apat na libong lalake, bukod ang mga babae at mga bata.

³⁸Those who ate were four thousand men, besides women and children.

³⁹At pinayaon niya ang mga karamihan at lumulan sa daong, at napasa mga hangganan ng Magdala.

³⁹Then he sent away the multitudes, got into the boat, and came into the borders of Magdala.