1Maigi ang dukha na lumalakad sa kaniyang pagtatapat kay sa suwail sa kaniyang mga labi at mangmang.
1Better is the poor who walks in his integrity than he who is perverse in his lips and is a fool.
2Gayon din ang kaluluwa na walang kaalaman ay hindi mabuti; at siyang nagmamadali ng kaniyang mga paa ay nagkakasala.
2It isn’t good to have zeal without knowledge; nor being hasty with one’s feet and missing the way.
3Ang kamangmangan ng tao ay sumisira ng kaniyang lakad; at ang kaniyang puso ay nagagalit laban sa Panginoon.
3The foolishness of man subverts his way; his heart rages against Yahweh.
4Ang kayamanan ay nagdadagdag ng maraming kaibigan: nguni't ang dukha ay hiwalay sa kaniyang kaibigan.
4Wealth adds many friends, but the poor is separated from his friend.
5Ang sinungaling na saksi ay walang pagsalang parurusahan; at ang nagsasalita ng mga kasinungalingan ay hindi makatatahan.
5A false witness shall not be unpunished. He who pours out lies shall not go free.
6Marami ang mamamanhik ng lingap sa magandang-loob: at bawa't tao ay kaibigan ng nagbibigay ng mga kaloob.
6Many will entreat the favor of a ruler, and everyone is a friend to a man who gives gifts.
7Ipinagtatanim siya ng lahat ng kapatid ng dukha: gaano pa nga kaya ang ilalayo sa kaniya ng kaniyang mga kaibigan! Kaniyang hinahabol sila ng mga salita, nguni't wala na sila.
7All the relatives of the poor shun him: how much more do his friends avoid him! He pursues them with pleas, but they are gone.
8Siyang nagiimpok ng karunungan ay umiibig sa kaniyang sariling kaluluwa: siyang nagiingat ng pagunawa ay makakasumpong ng mabuti.
8He who gets wisdom loves his own soul. He who keeps understanding shall find good.
9Ang sinungaling na saksi ay walang pagsalang parurusahan; at ang nagbabadya ng mga kasinungalingan ay mamamatay.
9A false witness shall not be unpunished. He who utters lies shall perish.
10Maayos na pamumuhay ay hindi magaling sa mangmang; lalo na sa alipin na magpuno sa mga pangulo.
10Delicate living is not appropriate for a fool, much less for a servant to have rule over princes.
11Ang bait ng tao ay nagpapakupad sa galit. At kaniyang kaluwalhatian na paraanin ang pagsalangsang.
11The discretion of a man makes him slow to anger. It is his glory to overlook an offense.
12Ang poot ng hari ay parang ungal ng leon; nguni't ang kaniyang lingap ay parang hamog sa damo.
12The king’s wrath is like the roaring of a lion, but his favor is like dew on the grass.
13Ang mangmang na anak ay kapanglawan ng kaniyang ama: at ang mga pakikipagtalo ng asawa ay walang likat na tulo.
13A foolish son is the calamity of his father. A wife’s quarrels are a continual dripping.
14Bahay at mga kayamanan ay minamana sa mga magulang: nguni't ang mabait na asawa ay galing sa Panginoon.
14House and riches are an inheritance from fathers, but a prudent wife is from Yahweh.
15Katamaran ay nagbabaon sa mahimbing na pagkakatulog; at ang tamad na kaluluwa ay magugutom.
15Slothfulness casts into a deep sleep. The idle soul shall suffer hunger.
16Ang nagiingat ng utos ay nagiingat ng kaniyang kaluluwa: nguni't ang walang babala sa kaniyang mga lakad ay mamamatay.
16He who keeps the commandment keeps his soul, but he who is contemptuous in his ways shall die.
17Ang naaawa sa dukha ay nagpapautang sa Panginoon, at ang kaniyang mabuting gawa ay babayaran sa kaniya uli.
17He who has pity on the poor lends to Yahweh; he will reward him.
18Parusahan mo ang iyong anak, dangang may pagasa; at huwag mong ilagak ang iyong puso sa kaniyang ikapapahamak.
18Discipline your son, for there is hope; don’t be a willing party to his death.
19Ang taong may malaking poot ay magtataglay ng parusa: sapagka't kung iyong iligtas iyong marapat na gawin uli.
19A hot-tempered man must pay the penalty, for if you rescue him, you must do it again.
20Makinig ka ng payo, at tumanggap ka ng turo, upang ikaw ay maging pantas sa iyong huling wakas.
20Listen to counsel and receive instruction, that you may be wise in your latter end.
21May maraming katha sa puso ng tao; nguni't ang payo ng Panginoon, ay siyang tatayo.
21There are many plans in a man’s heart, but Yahweh’s counsel will prevail.
22Yaong nakagagawa sa isang tao upang siya'y maging kanaisnais ay ang kaniyang kagandahang-loob: at ang isang dukha ay maigi kay sa isang sinungaling.
22That which makes a man to be desired is his kindness. A poor man is better than a liar.
23Ang pagkatakot sa Panginoon ay patungo sa kabuhayan; at ang nagtatangkilik noon ay tatahang may kasiyahan: hindi siya dadalawin ng kasamaan.
23The fear of Yahweh leads to life, then contentment; he rests and will not be touched by trouble.
24Idinadampot ng tamad ang kaniyang kamay sa pinggan, at hindi na magsusubo pa sa kaniyang bibig uli.
24The sluggard buries his hand in the dish; he will not so much as bring it to his mouth again.
25Iyong saktan ang manglilibak, at ang musmos ay magaaral ng kabaitan: at iyong sawayin ang naguunawa, at siya'y makakaunawa ng kaalaman.
25Flog a scoffer, and the simple will learn prudence; rebuke one who has understanding, and he will gain knowledge.
26Ang sumasamsam sa kaniyang ama, at nagpapalayas sa kaniyang ina, ay anak na nakakahiya at nagdadala ng kakutyaan.
26He who robs his father and drives away his mother, is a son who causes shame and brings reproach.
27Magtigil ka, anak ko, sa pakikinig ng aral na nagliligaw lamang mula sa mga salita ng kaalaman.
27If you stop listening to instruction, my son, you will stray from the words of knowledge.
28Ang walang kabuluhang saksi ay lumilibak sa kahatulan: at ang bibig ng masama ay lumalamon ng kasamaan.
28A corrupt witness mocks justice, and the mouth of the wicked gulps down iniquity.
29Ang mga kahatulan ay nahahanda sa mga manglilibak, at ang mga hampas ay sa mga likod ng mga mangmang.
29Penalties are prepared for scoffers, and beatings for the backs of fools.