1Now when the day of Pentecost had come, they were all with one accord in one place.
1Ug sa miabut na ang adlaw sa Pentecostes, nanagtigum sa paghiusa ang tanan sa usa ka dapit.
2Suddenly there came from the sky a sound like the rushing of a mighty wind, and it filled all the house where they were sitting.
2Ug sa kalit miabut ang usa ka lanog gikan sa langit, ingon sa usa ka makusog nga hangin nga mihuyop, ug gipuno niya ang tibook nga balay, diin didto sila managlingkod.
3Tongues like fire appeared and were distributed to them, and one sat on each of them.
3Ug kanila nanagpadayag ang mga dila nga ingon sa kalayo, nga nabahinbahin ug nagtungtung sa ibabaw sa tagsatagsa kanila.
4They were all filled with the Holy Spirit, and began to speak with other languages, as the Spirit gave them the ability to speak.
4Ug nangapuno silang tanan sa Espiritu Santo, ug nanagsugod sila pagsulti sa nagkalainlaing mga sinultihan, ingon sa gihatag kanila sa Espiritu Santo aron ikasulti.
5Now there were dwelling in Jerusalem Jews, devout men, from every nation under the sky.
5Ug dihay nanagpuyo sa Jerusalem nga mga Judio, nga mga maampoon gikan sa tanan nga nasud sa ilalum sa langit.
6When this sound was heard, the multitude came together, and were bewildered, because everyone heard them speaking in his own language.
6Ug sa hingdunggan kining lanog midugok ang panon sa katawohan; ug nangalibog sila, kay ang tagsatagsa kanila nakabati nga maoy ginasulti ang iyang kaugalingong pinulongan.
7They were all amazed and marveled, saying to one another, “Behold, aren’t all these who speak Galileans?
7Ug hingkulbaan ug nanghibulong silang tanan, ug nagaingon ang usa ug usa: Ania karon, dili ba mga taga-Galilea silang tanan nga nagasulti?
8How do we hear, everyone in our own native language?
8Busa naunsa nga ginapatalinghugan ta sa tagsatagsa kanila ang sinultihan nga atong natawohan?
9Parthians, Medes, Elamites, and people from Mesopotamia, Judea, Cappadocia, Pontus, Asia,
9Mga taga-Parto, ug mga taga-Medos, mga taga-Elam, ug mga pumuluyo sa Mesopotamia, sa Judea, ug sa Capadocia, sa Ponto, ug sa Asia.
10Phrygia, Pamphylia, Egypt, the parts of Libya around Cyrene, visitors from Rome, both Jews and proselytes,
10Sa Frigia, ug Pamfilia, sa Egipto, ug sa mga ginsakpan sa Libia, nga haduol sa Cirene; ug mga dumuluong gikan sa Roma, mga Judio, ug mga kinabig;
11Cretans and Arabians: we hear them speaking in our languages the mighty works of God!”
11Mga taga-Creta, ug mga taga-Arabia, ginapatalinghugan ta sila nga nagasulti sa atong mga sinultihan sa kahibulong ang mga buhat sa Dios.
12They were all amazed, and were perplexed, saying one to another, “What does this mean?”
12Ug hingkulbaan silang tanan, ug nangalibog, nga nagaingon ang usa ug usa: Unsa ang kahulogan niini?
13Others, mocking, said, “They are filled with new wine.”
13Apan ang uban nga nanagbugalbugal, miingon: Nangahubog sila sa bag-ong vino.
14But Peter, standing up with the eleven, lifted up his voice, and spoke out to them, “You men of Judea, and all you who dwell at Jerusalem, let this be known to you, and listen to my words.
14Apan sa mitindog si Pedro, uban ang napulo ug usa, gipatugbaw niya ang iyang tingog ug nag-ingon kanila: Mga Judio, ug kamong tanan nga nagapuyo sa Jerusalem, maila ninyo unta kini, ug patalinghugi ninyo ang akong mga pulong:
15For these aren’t drunken, as you suppose, seeing it is only the third hour of the day about 9:00 AM .
15Kay kini sila dili mga hubog, ingon sa pagdahum ninyo; kay ikatolo pa lamang karon ka takna sa adlaw.
16But this is what has been spoken through the prophet Joel:
16Kini mao hinoon ang giingon sa manalagna nga si Joel:
17‘It will be in the last days, says God, that I will pour out my Spirit on all flesh. Your sons and your daughters will prophesy. Your young men will see visions. Your old men will dream dreams.
17Ug mahitabo sa ulahi nga mga adlaw, nagaingon ang Dios. igabubo ko ang akong Espiritu sa tanang unod: ug ang inyong mga anak nga lalake ug babaye magapanagna, ug ang inyong mga batan-on makakita ug mga talan-awon, ug ang inyong mga tigulang managdamgo ug mga damgo:
18Yes, and on my servants and on my handmaidens in those days, I will pour out my Spirit, and they will prophesy.
18Oo, ug sa akong mga ulipon nga lalake ug mga ulipon nga babaye, niadtong mga adlawa igabubo ko usab kanila ang akong Espiritu, ug managpanagna sila.
19I will show wonders in the sky above, and signs on the earth beneath; blood, and fire, and billows of smoke.
19Ug igapahayag ko ang mga katingalahan sa langit, ug mga ilhanan sa yuta, dugo, ug kalayo, ug inalisngaw sa aso.
20The sun will be turned into darkness, and the moon into blood, before the great and glorious day of the Lord comes.
20Ang adlaw pagaalid-an sa kangitngit, ug ang bulan mahimong dugo, sa dili pa moabut ang adlaw sa Ginoo, kadtong adlaw nga daku ug mahimayaon.
21It will be, that whoever will call on the name of the Lord will be saved.’ Joel 2:28-32
21Ug mahitabo nga bisan kinsa nga magatawag sa ngalan sa Ginoo, maluwas siya.
22“Men of Israel, hear these words! Jesus of Nazareth, a man approved by God to you by mighty works and wonders and signs which God did by him in the midst of you, even as you yourselves know,
22Mga tawo sa Israel, patalinghugi ninyo kini nga mga pulong: Si Jesus nga Nazaretnon, tawo nga gipamatud-an kaninyo sa Dios pinaagi sa mga katingalahan ug mga kahibulongan ug mga ilhanan nga gibuhat sa Dios tungod kaniya sa taliwala ninyo, ingon nga hingbaloan na usab ninyo;
23him, being delivered up by the determined counsel and foreknowledge of God, you have taken by the hand of lawless men, crucified and killed;
23Kini siya nga gitugyan ingon sa dili mabalhin nga pagbulot-an ug daang-pagkahibalo sa Dios, inyong gidakup ug gipatay, nga gilansang sa kamot sa mga tawong masupilon;
24whom God raised up, having freed him from the agony of death, because it was not possible that he should be held by it.
24Nga gibanhaw sa Dios, sa nabadbaran sa mga kasakitan sa kamatayon; kay wala gayud mahimo nga mahawiran siya niana.
25For David says concerning him, ‘I saw the Lord always before my face, For he is on my right hand, that I should not be moved.
25Kay si David nagaingon mahatungod kaniya: Nakita ko gihapon ang Ginoo sa akong atubangan; kay ania siya sa akong too, aron dili ako matarug.
26Therefore my heart was glad, and my tongue rejoiced. Moreover my flesh also will dwell in hope;
26Tungod niini nahinangup ang akong kasingkasing, ug nagakalipay ang akong dila; ug ang akong unod usab nagapahulay sa paglaum;
27because you will not leave my soul in Hades or, Hell , neither will you allow your Holy One to see decay.
27Kay dili mo pagpasagdan ang akong kalag sa Hades, ug dili mo itugot nga ang imong Balaan makakita sa pagkadunot.
28You made known to me the ways of life. You will make me full of gladness with your presence.’ Psalm 16:8-11
28Gipaila mo kanako ang mga dalan sa kinabuhi; pagapun-on mo ako sa kalipay sa imong nawong.
29“Brothers, I may tell you freely of the patriarch David, that he both died and was buried, and his tomb is with us to this day.
29Mga igsoon, makahimo ako sa pagsulti kaninyo sa dakung kasayon mahatungod kang David nga patriarca nga namatay siya, ug gilubong, ug ang iyang lubnganan ania kanato hangtud karong adlawa.
30Therefore, being a prophet, and knowing that God had sworn with an oath to him that of the fruit of his body, according to the flesh, he would raise up the Christ to sit on his throne,
30Tungod kay manalagna siya, ug nga hingbaloan niya nga gipanumpa sa Dios kaniya, sa usa ka panumpa, nga sa bunga sa iyang hawak, may usa nga magalingkod sa iyang trono;
31he foreseeing this spoke about the resurrection of the Christ, that neither was his soul left in Hades or, Hell , nor did his flesh see decay.
31Siya, sa nakalantaw nga daan, nagsulti sa pagkabanhaw ni Cristo, nga wala pagapasagdi ang iyang kalag sa Hades, ni ang iyang unod makakita sa pagkadunot.
32This Jesus God raised up, to which we all are witnesses.
32Kining Jesus gibanhaw sa Dios nga kaniya mga saksi kami ngatanan.
33Being therefore exalted by the right hand of God, and having received from the Father the promise of the Holy Spirit, he has poured out this, which you now see and hear.
33Busa sa gibayaw siya sa toong kamot sa Dios, ug sa nakadawat sa Amahan sa saad sa Espiritu Santo, iyang gibubo kini, nga ginatan-aw ug ginapatalinghugan ninyo karon.
34For David didn’t ascend into the heavens, but he says himself, ‘The Lord said to my Lord, “Sit by my right hand,
34Kay si David wala makasaka sa mga langit; apan siya gayud nag-ingon: ang Ginoo nag-ingon sa akong Ginoo; Lumingkod ka sa akong toong kamot,
35until I make your enemies a footstool for your feet.”’ Psalm 110:1
35Hangtud nga igabutang ko ang imong mga kaaway sa tumbanan sa imong mga tiil.
36“Let all the house of Israel therefore know certainly that God has made him both Lord and Christ, this Jesus whom you crucified.”
36Busa pahibaloon sa matuod gayud ang tibook nga balay ni Israel, nga kining Jesus nga gilansang ninyo sa cruz, gibuhat sa Dios nga Ginoo ug Cristo.
37Now when they heard this, they were cut to the heart, and said to Peter and the rest of the apostles, “Brothers, what shall we do?”
37Karon sa nakadungog sila niini, gisakitan sila sa ilang kasingkasing, ug nanag-ingon sila kang Pedro, ug sa ubang mga apostoles: Mga igsoon, unsay pagabuhaton namo?
38Peter said to them, “Repent, and be baptized, every one of you, in the name of Jesus Christ for the forgiveness of sins, and you will receive the gift of the Holy Spirit.
38Ug si Pedro miingon kanila: Maghinulsol kamo ug managpabautismo ang tagsatagsa kaninyo sa ngalan ni Jesucristo alang sa pagpasaylo sa mga sala, ug managdawat kamo sa hatag sa Espiritu Santo.
39For the promise is to you, and to your children, and to all who are far off, even as many as the Lord our God will call to himself.”
39Kay ang saad alang kaninyo ug sa inyong mga anak, ug sa tanang atua sa halayo; bisan ang kapid-an nga pagatawgon sa atong Ginoong Dios.
40With many other words he testified, and exhorted them, saying, “Save yourselves from this crooked generation!”
40Ug sa uban pang daghang mga punong nagpamatuod siya, ug nagtambag kanila, sa pag-ingon: Luwason ninyo ang inyong kaugalingon gikan niining kaliwatan nga baliko.
41Then those who gladly received his word were baptized. There were added that day about three thousand souls.
41Unya kadtong mga mingdawat sa iyang pulong gibautismohan; ug niadtong adlawa nahidugang ang may tolo ka libo ka mga kalag.
42They continued steadfastly in the apostles’ teaching and fellowship, in the breaking of bread, and prayer.
42Ug nanagpadayon gihapon sila sa pagtolon-an sa mga apostoles ug sa pakig-ambitay, ug sa pagbahinbahin sa tinapay, ug sa mga pag-ampo.
43Fear came on every soul, and many wonders and signs were done through the apostles.
43Ug giabut sa kahadlok ang tagsatagsa ka kalag; ug daghan ang mga katingalahan, ug mga ilhanan nga gibuhat pinaagi sa mga apostoles.
44All who believed were together, and had all things in common.
44Ug ang tanang mga mingtoo nanagtipon pagpuyo ug giusahan ang tanang mga butang.
45They sold their possessions and goods, and distributed them to all, according as anyone had need.
45Ug gipamaligya nila ang ilang kaugalingong mga butang ug ginabahinbahin nila sa tanan ingon sa gikinahanglan sa tagsatagsa.
46Day by day, continuing steadfastly with one accord in the temple, and breaking bread at home, they took their food with gladness and singleness of heart,
46Ug sa nagapadayon sila sa paghiusa sa matag-adlaw sa templo, ug sa pagbahinbahin sa tinapay sa kabalayan. nangaon sila sa malipayon ug sa putli nga kasingkasing;
47praising God, and having favor with all the people. The Lord added to the assembly day by day those who were being saved.
47Nga nagadayeg sa Dios, ug nahamut-an sa tibook nga lungsod. Ug ginadugang sa Ginoo kanila sa matag-adlaw ang mga ginaluwas.