¹Then the Pharisees, and some of the scribes gathered together to him, having come from Jerusalem.

¹Ug nanagtigum kaniya ang mga Fariseo ug ang uban sa mga escriba, nga ming-abut gikan sa Jerusalem;

²Now when they saw some of his disciples eating bread with defiled, that is, unwashed, hands, they found fault.

²Ug hingkit-an nila ang uban sa iyang mga tinon-an nga nagakaon sa tinapay nga mahugaw ang ilang mga kamot, kay wala manghunaw.

³(For the Pharisees, and all the Jews, don’t eat unless they wash their hands and forearms, holding to the tradition of the elders.

³Kay ang mga Fariseo ug ang tanang mga Judio dili mokaon kong dili manghunaw usa sa ilang mga kamot, kay nagabantay sila sa gikabilinbilin nga sugilon sa mga anciano.

⁴They don’t eat when they come from the marketplace, unless they bathe themselves, and there are many other things, which they have received to hold to: washings of cups, pitchers, bronze vessels, and couches.)

⁴Ug kong mahiuli sila gikan sa baligyaanan, dili sila mokaon kong dili mangaligo una, ug daghan pang uban mga butang nga nadawat nila aron pagabantayan, ang paghugas sa mga copa, ug sa mga saro, ug sa mga galamiton nga tumbaga, ug sa mga higdaanan.

⁵The Pharisees and the scribes asked him, “Why don’t your disciples walk according to the tradition of the elders, but eat their bread with unwashed hands?”

⁵Unya nanagpangutana kaniya ang mga Fariseo ug mga escriba: Nganong wala managgawi ang imong mga tinon-an ingon sa gikabilinbilin nga sugilon sa mga anciano, kondili nga nagakaon sila sa tinapay sa walay pagpanghunaw sa mga kamot?

⁶He answered them, “Well did Isaiah prophesy of you hypocrites, as it is written, ‘This people honors me with their lips, but their heart is far from me.

⁶Ug siya nag-ingon kanila. Igo gayud ang gitagna ni Isaias mahatungod kaninyo, mga salingkapaw, ingon sa nahasulat na: Kining mga tawohana sa mga ngabil nagatahud kanako, apan ang kasingkasing nila halayo kanako.

⁷ But in vain do they worship me, teaching as doctrines the commandments of men.’ Isaiah 29:13

⁷Apan kawang lamang ang ilang pagsimba kanako nga nagapanudlo sila, ingon nga ilang pagtolon-an, sa mga sugo sa mga tawo.

⁸ “For you set aside the commandment of God, and hold tightly to the tradition of men—the washing of pitchers and cups, and you do many other such things.”

⁸Kay gibiyaan ninyo ang mga sugo sa Dios, ug gibatonan ninyo ang mga gikabilinbilin nga sugilon sa mga tawo, ang mga paghugas sa mga saro, ug mga tagayan, ug ang uban nga mga daghang butang nga sama niini ginabuhat ninyo.

⁹He said to them, “Full well do you reject the commandment of God, that you may keep your tradition.

⁹Ug siya nagaingon kanila: Gisalikway ninyo gayud ang sugo sa Dios, aron sa pagbantay sa inyong gikabilinbilin nga sugilon.

¹⁰ For Moses said, ‘Honor your father and your mother;’ Exodus 20:12; Deuteronomy 5:16 and, ‘He who speaks evil of father or mother, let him be put to death.’ Exodus 21:17; Leviticus 20:9

¹⁰Kay si Moises nag-ingon: Tu-mahod ka sa imong amahan ug sa imong inahan; ug: Ang magatunglo sa amahan kun sa inahan, mamatay sa kamatayon.

¹¹ But you say, ‘If a man tells his father or his mother, “Whatever profit you might have received from me is Corban Corban is a Hebrew word for an offering devoted to God. , that is to say, given to God”;’

¹¹Apan kamo nagaingon: Kong ang tawo magaingon sa amahan kun sa inahan: Corban, nga kong hubaron, halad sa Dios, kadtong tanan nga arang ko ikatabang kanimo.

¹² then you no longer allow him to do anything for his father or his mother,

¹²Wala na ninyo tugoti siya sa pagbuhat bisan unsa alang sa iyang amahan kun sa iyang inahan.

¹³ making void the word of God by your tradition, which you have handed down. You do many things like this.”

¹³Ug gihimo ninyong walay hinung-dan ang pulong sa Dios, tungod sa gikabilinbilin nga sugilon nga inyong gihatag, ug daghang mga butang nga sama niini ginabuhat ninyo.

¹⁴He called all the multitude to himself, and said to them, “Hear me, all of you, and understand.

¹⁴Ug sa gitawag niya ang tanang katawohan ngadto kaniya, siya miingon kanila: Magpatalinghug kamong tanan kanako, ug sumabut.

¹⁵ There is nothing from outside of the man, that going into him can defile him; but the things which proceed out of the man are those that defile the man.

¹⁵Walay bisan unsa sa gawas sa tawo, nga, kong makasulod kaniya arang makahugaw kaniya, apan kadtong mga butang nagagula kaniya mao ang magapahugaw sa tawo.

¹⁶ If anyone has ears to hear, let him hear!”

¹⁶Ang may igdulungog sa pagpatalinghug, magpatalinghug.

¹⁷When he had entered into a house away from the multitude, his disciples asked him about the parable.

¹⁷Ug sa nakasulod sa balay gikan sa panon sa katawohan, nanagpangutana kaniya ang iyang mga tinon-an nahatungod sa sambingay.

¹⁸He said to them, “Are you thus without understanding also? Don’t you perceive that whatever goes into the man from outside can’t defile him,

¹⁸Ug siya miingon kanila: Ingon ba usab kamo niana nga walay mga salabutan? Wala ba kamo makasabut nga bisan unsa gikan sa gawas nga makasulod sa tawo dili makahugaw kaniya;

¹⁹ because it doesn’t go into his heart, but into his stomach, then into the latrine, thus purifying all foods or, making all foods clean ?”

¹⁹Kay wala makasulod sa iyang kasingkasing, kondili sa tiyan ug nagagula sa dapit nga hilit? Kini giingon niya, nga nagahimong malinis sa tanang makaon.

²⁰He said, “That which proceeds out of the man, that defiles the man.

²⁰Ug siya miingon: Ang nagagula sa tawo, kana makahugaw sa tawo.

²¹ For from within, out of the hearts of men, proceed evil thoughts, adulteries, sexual sins, murders, thefts,

²¹Kay gikan sa sulod sa kasingkasing sa mga tawo manggula ang mga mangil-ad nga mga hunahuna: ang mga pagpakighilawas, ang mga pagpangawat, ang mga pagbuno, ang mga pagpanapaw,

²² covetings, wickedness, deceit, lustful desires, an evil eye, blasphemy, pride, and foolishness.

²²Ang mga kahikaw, ang mga pagkadautan, ang paglimbong, ang kaulag, ang dautang tinan-awan, ang pagpasipala, ang pagpalabilabi, ang binuang;

²³ All these evil things come from within, and defile the man.”

²³Ngatanan kining dautan nga mga butang sa sulod nagagikan, ug makahugaw sa tawo.

²⁴From there he arose, and went away into the borders of Tyre and Sidon. He entered into a house, and didn’t want anyone to know it, but he couldn’t escape notice.

²⁴Ug mitindog siya didto, ug milakaw padulong sa mga utlanan sa Tiro ug sa Sidon. Ug sa nakasulod siya sa usa ka balay, buot siya unta nga walay mahibalo; apan wala siya makahimo sa pagtago.

²⁵For a woman, whose little daughter had an unclean spirit, having heard of him, came and fell down at his feet.

²⁵Apan usa ka babaye kang kinsang batang babaye nagabaton ug usa ka espiritu nga mahugaw, dihadiha sa nakadungog mahatungod kaniya, miabut ug mihapa sa iyang mga tiil.

²⁶Now the woman was a Greek, a Syrophoenician by race. She begged him that he would cast the demon out of her daughter.

²⁶Ang babaye Greciahanon, usa ka Sirofenisiahanon sa kaliwatan; kini nagpakilooy kaniya nga hinginlan niya ang yawa gikan sa iyang anak.

²⁷But Jesus said to her, “Let the children be filled first, for it is not appropriate to take the children’s bread and throw it to the dogs.”

²⁷Apan si Jesus miingon kaniya: Pasagdi nga mangabusog pag-una ang mga anak; kay dili maayo nga pagakuhaon ang tinapay sa mga anak ug isalibay sa mga iro.

²⁸But she answered him, “Yes, Lord. Yet even the dogs under the table eat the children’s crumbs.”

²⁸Apan siya mitubag ug miingon kaniya: Oo, Ginoo, bisan pa ang mga iro, sa ilalum sa lamesa, nagakaon sa mga mumho sa mga bata.

²⁹He said to her, “For this saying, go your way. The demon has gone out of your daughter.”

²⁹Ug siya nag-ingon kaniya: Tungod nianang mga pulonga, lumakaw ka; migula na ang yawa sa imong anak.

³⁰She went away to her house, and found the child having been laid on the bed, with the demon gone out.

³⁰Ug miadto siya sa iyang balay, ug iyang hingkaplagan ang bata nga nagahigda sa higdaanan, ug ang yawa migula na.

³¹Again he departed from the borders of Tyre and Sidon, and came to the sea of Galilee, through the midst of the region of Decapolis.

³¹Ug migikan pag-usab siya sa utlanan sa Tiro ug sa Sidon, ug miabut sa dagat sa Galilea sa taliwala sa mga utlanan sa Decapolis.

³²They brought to him one who was deaf and had an impediment in his speech. They begged him to lay his hand on him.

³²Ug gidad-an siya ug usa ka bungol ug yungit, ug nagpakilooy sila kaniya nga iyang pandungan sa iyang kamot.

³³He took him aside from the multitude, privately, and put his fingers into his ears, and he spat, and touched his tongue.

³³Ug gidala siya sa hilit gikan sa panon sa katawohan ug gikulkog niya sa iyang mga tudlo ang mga dalunggan, ug siya miluwa, ug mihikap sa dila niini.

³⁴Looking up to heaven, he sighed, and said to him, “Ephphatha!” that is, “Be opened!”

³⁴Ug sa mihangad siya sa langit, nanghupaw ug miingon kaniya: Heffata, sa ato pa: Maabli ka.

³⁵Immediately his ears were opened, and the impediment of his tongue was released, and he spoke clearly.

³⁵Ug dihadiha naukban ang iyang mga dalunggan, ug natangtangan sa higut ang iyang dila, ug nakasulti na siya pag-ayo.

³⁶He commanded them that they should tell no one, but the more he commanded them, so much the more widely they proclaimed it.

³⁶Ug iyang gitugon sila nga dili magpanugilon bisan kang kinsa. Apan sa hilabihan niyang pagtugon kanila, hilabihan usab hinoon ang pagmantala nila niini.

³⁷They were astonished beyond measure, saying, “He has done all things well. He makes even the deaf hear, and the mute speak!”

³⁷Ug nanghitingala sila ug daku kaayo nga nagaingon: Maayo ang iyang pagbuhat sa tanang mga butang; nahimo niya nga ang mga bungol nagpakadungog, ug ang mga amang nagpakasulti.