1Doesn’t wisdom cry out? Doesn’t understanding raise her voice?
1Wala ba magsinggit ang kaalam, Ug ang pagsabut magapagula sa iyang tingog?
2On the top of high places by the way, where the paths meet, she stands.
2Sa kinatumyan sa hatag-as nga mga dapit haduol sa dalan, Diin ang mga alagianan nanagkatagbo siya nagatindog;
3Beside the gates, at the entry of the city, at the entry doors, she cries aloud:
3Tupad sa mga ganghaan, dapit sa pagsulod mo ngadto sa ciudad, Diha sa dapit sa pagsulod mo sa mga pultahan, siya magasinggit sa makusog:
4“To you men, I call! I send my voice to the sons of mankind.
4Kaninyo, Oh mga tawo, ako nagatawag; Ug ang akong tingog maoy alang sa mga anak nga lalake sa mga tawo.
5You simple, understand prudence. You fools, be of an understanding heart.
5Oh kamo nga mga walay-pagtagad, sabta ang pagpili-sa-maayo; Ug, kamong mga buang, pagmasinabtanon kamo sa inyong kasingkasing.
6Hear, for I will speak excellent things. The opening of my lips is for right things.
6Pamati, kay ako mamulong sa labing maayo nga mga butang; Ug ang pagbungat sa akong mga ngabil mogula ang mga matarung butang.
7For my mouth speaks truth. Wickedness is an abomination to my lips.
7Kay ang akong baba magasulti sa kamatuoran; Ug ang kadautan maoy usa ka dulumtanan sa akong mga ngabil.
8All the words of my mouth are in righteousness. There is nothing crooked or perverse in them.
8Ang tanang mga pulong sa akong baba mga pagkamatarung man; Walay bisan unsa nga baliko ni balit-ad diha kanila.
9They are all plain to him who understands, right to those who find knowledge.
9Silang tanan matin-aw alang kaniya nga makasabut, Ug matarung alang kanila nga nakakaplag sa kahibalo.
10Receive my instruction rather than silver; knowledge rather than choice gold.
10Dawata ang akong pagpahamatngon, ug ayaw ang salapi; Ug ang kinaadman kay sa piniling bulawan.
11For wisdom is better than rubies. All the things that may be desired can’t be compared to it.
11Kay ang kaalam labi pang maayo kay sa mga rubi; Ug ang tanang mga butang nga pagatinguhaon dili ikagtanding niana.
12“I, wisdom, have made prudence my dwelling. Find out knowledge and discretion.
12Ako nga kaalam naghimo sa kabuotan nga maoy akong puloyanan. Ug nagapangita sa kahibalo ug sa pagpili-sa-maayo.
13The fear of Yahweh is to hate evil. I hate pride, arrogance, the evil way, and the perverse mouth.
13Ang pagkahadlok kang Jehova maoy pagdumot sa dautan: Ang pagkagarboso, ug pagkamapahitas-on, ug ang dautan nga dalan, Ug ang mabinalit-aron nga baba maoy akong ginadumtan.
14Counsel and sound knowledge are mine. I have understanding and power.
14Ang pagpakitambag maoy ako, ug kahalalum sa kahibalo: Ako mao man ang pagsabut; aduna akoy kagahum.
15By me kings reign, and princes decree justice.
15Pinaagi kanako ang mga hari nanaghari, Ug ang mga principe nanaghatag sa justicia.
16By me princes rule; nobles, and all the righteous rulers of the earth.
16Pinaagi kanako ang mga principe nanagpamunoan, Ug ang mga harianon, bisan ang tanang mga maghuhukom sa yuta.
17I love those who love me. Those who seek me diligently will find me.
17Ako nahagugma kanila nga nahagugma kanako; Ug kadtong nagasingkamot sa pagpangita kanako, makakaplag kanako.
18With me are riches, honor, enduring wealth, and prosperity.
18Mga bahandi ug kadungganan maoy ania kanako; Oo, ang katigayonan nga molungtad ug ang pagkamatarung
19My fruit is better than gold, yes, than fine gold; my yield than choice silver.
19Ang akong bunga labi pang maayo kay sa bulawan, oo, bisan pa kay sa fino nga bulawan; Ug ang akong abut kay sa piniling salapi.
20I walk in the way of righteousness, in the midst of the paths of justice;
20Ako nagalakat sa dalan sa pagkamatarung, Sa kinataliwad-an sa alagianan sa katarungan;
21That I may give wealth to those who love me. I fill their treasuries.
21Aron nga ako makapasunod niadtong nahagugma kanako ug manggad, Ug nga mapuno ko ang ilang mga panudlanan.
22“Yahweh possessed me in the beginning of his work, before his deeds of old.
22Si Jehova nagbaton kanako sa sinugdan sa iyang dalan, Una pa sa iyang mga buhat kanhi.
23I was set up from everlasting, from the beginning, before the earth existed.
23Ako gipahamutang sa itaas gikan pa sa walay katapusan sukad sa sinugdan, Sa wala pa ang yuta.
24When there were no depths, I was brought forth, when there were no springs abounding with water.
24Sa diha nga wala pay kahiladman, ako nahimugso na, Sa diha nga wala pay mga tubod nga madagayaon sa tubig.
25Before the mountains were settled in place, before the hills, I was brought forth;
25Sa wala pa mapahimutang ang mga bukid, Sa wala pa ang kabungturan ako nahimugso na;
26while as yet he had not made the earth, nor the fields, nor the beginning of the dust of the world.
26Samtang nga wala pa niya mabuhat ang yuta, ni ang kapatagan, Ni ang sinugdan sa abug sa kalibutan.
27When he established the heavens, I was there; when he set a circle on the surface of the deep,
27Sa diha nga gitukod niya ang kalangitan didto na ako: Sa gipahamutang niya ang usa ka lingin ibabaw sa nawong sa kahilad-man,
28when he established the clouds above, when the springs of the deep became strong,
28Sa diha nga gihimo niyang malig-on ang kalangitan sa kahitas-an, Sa diha nga ang mga tuboran sa kahiladman nahimong mabaskog,
29when he gave to the sea its boundary, that the waters should not violate his commandment, when he marked out the foundations of the earth;
29Sa diha nga gihatag niya sa dagat ang iyang utlanan, Nga ang mga tubig dili magalapas sa iyang sugo, Sa diha nga iyang gilaraw ang mga patukoranan sa yuta;
30then I was the craftsman by his side. I was a delight day by day, always rejoicing before him,
30Unya ako didto tupad kaniya, ingon sa usa ka batid nga magbubuhat; Ug ako sa matag-adlaw maoy kahimuot niya , Nagakalipay sa kanunay sa iyang atubangan,
31Rejoicing in his whole world. My delight was with the sons of men.
31Nagakalipay sa iyang puloy-anang yuta; Ug ang akong kahimuot didto uban sa mga anak sa mga tawo.
32“Now therefore, my sons, listen to me, for blessed are those who keep my ways.
32Busa karon, mga anak ko , patalinghug kamo kanako; Kay bulahan kadto sila nga nagabantay sa akong mga dalan.
33Hear instruction, and be wise. Don’t refuse it.
33Pamatia ang pahamatngon, ug pagmanggialamon, Ug ayaw kini pag-isalikway.
34Blessed is the man who hears me, watching daily at my gates, waiting at my door posts.
34Bulahan ang tawo nga mamati kanako, Nga magabantay matag-adlaw sa akong mga ganghaan, Nga magahulat diha sa mga haligi sa akong mga pultahan.
35For whoever finds me, finds life, and will obtain favor from Yahweh.
35Kay bisan kinsa kadto nga makakaplag kanako makakaplag ug kinabuhi, Ug makabaton sa kalooy kang Jehova.
36But he who sins against me wrongs his own soul. All those who hate me love death.”
36Apan siya nga makasala batok kanako makasala sa iyang kaugalingong kalag: (8-37) Silang tanan nga managdumot kanako mahagugma sa kamatayon.