1It happened, when Saul was returned from following the Philistines, that it was told him, saying, “Behold, David is in the wilderness of En Gedi.”
1 Pan ddaeth Saul yn �l o ymlid y Philistiaid, dywedwyd wrtho fod Dafydd yn niffeithwch En-gedi.
2Then Saul took three thousand chosen men out of all Israel, and went to seek David and his men on the rocks of the wild goats.
2 Felly cymerodd Saul dair mil o wu375?r wedi eu dewis allan o Israel gyfan, a mynd i chwilio am Ddafydd a'i wu375?r ar hyd copa creigiau'r geifr gwylltion.
3He came to the sheep pens by the way, where there was a cave; and Saul went in to relieve himself. Now David and his men were abiding in the innermost parts of the cave.
3 Pan ddaeth at gorlannau'r defaid ar y ffordd, yr oedd yno ogof, ac aeth Saul i mewn i esmwytho'i gorff; ond yr oedd Dafydd a'i wu375?r yno ym mhen draw'r ogof.
4The men of David said to him, “Behold, the day of which Yahweh said to you, ‘Behold, I will deliver your enemy into your hand, and you shall do to him as it shall seem good to you.’” Then David arose, and cut off the skirt of Saul’s robe secretly.
4 Ac meddai gwu375?r Dafydd wrtho, "Dyma'r diwrnod y dywedodd yr ARGLWYDD wrthyt y byddai'n rhoi dy elyn yn dy law, a chei wneud iddo beth a fynni." Cododd Dafydd yn ddistaw a thorrodd gwr y fantell oedd am Saul.
5It happened afterward, that David’s heart struck him, because he had cut off Saul’s skirt.
5 Ond wedyn pigodd cydwybod Dafydd ef, am iddo dorri cwr mantell Saul,
6He said to his men, “Yahweh forbid that I should do this thing to my lord, Yahweh’s anointed, to put forth my hand against him, since he is Yahweh’s anointed.”
6 a dywedodd wrth ei ddynion, "Yr ARGLWYDD a'm gwared rhag imi wneud y fath beth i'm harglwydd, eneiniog yr ARGLWYDD, ac estyn llaw yn ei erbyn, oherwydd eneiniog yr ARGLWYDD yw."
7So David checked his men with these words, and didn’t allow them to rise against Saul. Saul rose up out of the cave, and went on his way.
7 Ataliodd Dafydd ei wu375?r �'r geiriau hyn rhag iddynt ymosod ar Saul.
8David also arose afterward, and went out of the cave, and cried after Saul, saying, “My lord the king!” When Saul looked behind him, David bowed with his face to the earth, and showed respect.
8 Pan ymadawodd Saul �'r ogof a mynd i'w daith, aeth Dafydd allan o'r ogof a galw ar ei �l a dweud, "F'arglwydd frenin!" A phan edrychodd Saul yn �l, plygodd Dafydd �'i wyneb at y llawr ac ymgrymu.
9David said to Saul, “Why do you listen to men’s words, saying, ‘Behold, David seeks your hurt?’
9 Yna dywedodd Dafydd wrth Saul, "Pam y gwrandewaist ar eiriau'r dynion sy'n dweud fod Dafydd yn ceisio niwed i ti?
10Behold, this day your eyes have seen how that Yahweh had delivered you today into my hand in the cave. Some urged me to kill you; but I spared you; and I said, I will not put forth my hand against my lord; for he is Yahweh’s anointed.
10 Heddiw fe weli �'th lygaid dy hun i'r ARGLWYDD dy roi yn fy llaw heddiw yn yr ogof; a dywedwyd wrthyf am dy ladd, ond trugarheais wrthyt a dweud, 'Nid estynnaf fy llaw yn erbyn f'arglwydd, oherwydd eneiniog yr ARGLWYDD yw.'
11Moreover, my father, behold, yes, see the skirt of your robe in my hand; for in that I cut off the skirt of your robe, and didn’t kill you, know and see that there is neither evil nor disobedience in my hand, and I have not sinned against you, though you hunt for my life to take it.
11 Edrych, fy nhad, ie, edrych, dyma gwr dy fantell yn fy llaw. Gan imi dorri cwr dy fantell heb dy ladd, fe ddylit wybod a gweld nad oedd dim malais na gwrthryfel ynof. Ni wneuthum gam � thi, ond eto yr wyt yn ymlid ar fy �l i'm dal.
12May Yahweh judge between me and you, and may Yahweh avenge me of you; but my hand shall not be on you.
12 Bydded i'r ARGLWYDD farnu rhyngom a dial arnat, ond ni fydd fy llaw i arnat.
13As the proverb of the ancients says, ‘Out of the wicked comes forth wickedness;’ but my hand shall not be on you.
13 Fel y dywed yr hen ddihareb, 'O'r drygionus y daw drygioni.' Ond ni fydd fy llaw i arnat.
14Against whom has the king of Israel come out? Whom do you pursue? A dead dog? A flea?
14 Ar �l pwy yr aeth brenin Israel? Pwy wyt ti'n ei ymlid? Ci marw! Chwannen!
15May Yahweh therefore be judge, and give sentence between me and you, and see, and plead my cause, and deliver me out of your hand.”
15 Fe gaiff yr ARGLWYDD fod yn ddyfarnwr a barnu rhyngom a'n gilydd; caiff ef chwilio a dadlau f'achos a'm rhyddhau o'th law."
16It came to pass, when David had made an end of speaking these words to Saul, that Saul said, “Is this your voice, my son David?” Saul lifted up his voice, and wept.
16 Wedi i Ddafydd orffen llefaru fel hyn wrth Saul, meddai Saul: "Dafydd, fy mab, ai dy lais di yw hwn?" Yna fe dorrodd allan i wylo.
17He said to David, “You are more righteous than I; for you have done good to me, whereas I have done evil to you.
17 Ac meddai wrth Ddafydd, "Yr wyt ti yn fwy cyfiawn na mi, oherwydd yr wyt ti wedi talu da i mi, a minnau wedi talu drwg i ti.
18You have declared this day how you have dealt well with me, because when Yahweh had delivered me up into your hand, you didn’t kill me.
18 Ac yr wyt wedi dangos mor dda fuost tuag ataf heddiw, pan oedd yr ARGLWYDD wedi fy rhoi yn dy law, a thithau'n ymatal rhag fy lladd.
19For if a man finds his enemy, will he let him go away unharmed? Therefore may Yahweh reward you good for that which you have done to me this day.
19 Pan fydd rhywun yn dod ar warthaf ei elyn, a yw'n ei adael yn rhydd? Bydded i'r ARGLWYDD dalu'n �l iti'n hael am yr hyn a wnaethost imi heddiw.
20Now, behold, I know that you shall surely be king, and that the kingdom of Israel shall be established in your hand.
20 Mi wn, bellach, mai ti sydd i fod yn frenin, ac y bydd teyrnas Israel yn llwyddo danat;
21Swear now therefore to me by Yahweh, that you will not cut off my seed after me, and that you will not destroy my name out of my father’s house.”
21 tynga imi'n awr yn enw'r ARGLWYDD, na fyddi'n difa fy hil ar fy �l nac yn dileu fy enw o'm teulu."
22David swore to Saul. Saul went home; but David and his men went up to the stronghold.
22 Tyngodd Dafydd i Saul. Yna aeth Saul adref, a Dafydd a'i wu375?r i fyny'n �l i'r lloches.