¹The proverbs of Solomon, the son of David, king of Israel:

¹گفتار حکیمانه سلیمان ـ پسر داود، پادشاه بنی اسرائیل.

²to know wisdom and instruction; to discern the words of understanding;

²این گفتار حکیمانه به شما کمک می کند تا حکمت و نصیحت خوب را تشخیص بدهید و گفتار عاقلانه را بفهمید.

³to receive instruction in wise dealing, in righteousness, justice, and equity;

³به شما یاد می دهد که چطور عاقلانه و با عدالت و انصاف و امانت زندگی کنید.

⁴to give prudence to the simple, knowledge and discretion to the young man:

⁴این گفتار حکیمانه به اشخاص بی تجربه حکمت می آموزد و جوانان را به افرادی لایق و کاردان تبدیل می کند.

⁵that the wise man may hear, and increase in learning; that the man of understanding may attain to sound counsel:

⁵این گفتار حکیمانه، حتی حکمت دانشمندان را زیادتر کرده و افراد تحصیل کرده را راهنمایی می کند تا بتوانند معنی گفتار حکما و مسائل مشکل دانشمندان را درک نمایند.

⁶to understand a proverb, and parables, the words and riddles of the wise.

⁶ترس خداوند، ابتدای حکمت است، اما مردم نادان ارزش حکمت و ادب را نمی دانند.

⁷The fear of Yahweh “Yahweh” is God’s proper Name, sometimes rendered “LORD” (all caps) in other translations. is the beginning of knowledge; but the foolish despise wisdom and instruction.

⁷ای پسر من، نصیحت پدر خود را بشنو و تعلیمات مادرت را فراموش مکن.

⁸My son, listen to your father’s instruction, and don’t forsake your mother’s teaching:

⁸تعلیمات آن ها مانند تاج عزت و جلال بر سر تو و گردنبند زیبایی و افتخار بر گردنت خواهند بود.

⁹for they will be a garland to grace your head, and chains around your neck.

⁹فرزندم، وقتی گناهکاران کوشش می کنند تو را فریب دهند، تسلیم نشو.

¹⁰اگر بگویند: «بیا با هم متحد شویم تا یک نفر را بکشیم و کمین کنیم تا خون بی گناهان را بریزیم،

¹¹If they say, “Come with us, Let’s lay in wait for blood; let’s lurk secretly for the innocent without cause;

¹¹بیا تا مثل قبر آن ها را زنده زنده قورت کنیم و مانند مرگ بر سر آن ها نازل شویم،

¹²let’s swallow them up alive like Sheol Sheol is the place of the dead. , and whole, like those who go down into the pit.

¹²هرگونه اموال گرانبها به دست می آوریم و خانه های خود را از اموال دزدی پُر می کنیم.

¹³We’ll find all valuable wealth. We’ll fill our houses with spoil.

¹³بیا باهم همدست شویم تا هرچه بدزدیم با هم تقسیم کنیم.»

¹⁴You shall cast your lot among us. We’ll all have one purse.”

¹⁴فرزندم، با آن ها در یک راه مرو و از آن مردم دوری کن.

¹⁵My son, don’t walk in the way with them. Keep your foot from their path,

¹⁵چونکه پای آن ها به خاطر شرارت می دود و برای ریختن خون شتاب می کند.

¹⁶for their feet run to evil. They hurry to shed blood.

¹⁶انداختن دام در مقابل چشمان یک پرنده کار بیهوده ای است.

¹⁷اما این قبیل افراد، برای خود دام می نشانند، دامی که خودشان در آن هلاک خواهند شد.

¹⁸but these lay wait for their own blood. They lurk secretly for their own lives.

¹⁸دزدی، عاقبت باعث هلاکت دزد می شود. سرنوشت کسانی که با قتل و غارت زندگی می کنند، هلاکت و نابودی است.

¹⁹So are the ways of everyone who is greedy for gain. It takes away the life of its owners.

¹⁹حکمت در کوچه ها و در جاده ها با آواز بلند همه را صدا می زند.

²⁰Wisdom calls aloud in the street. She utters her voice in the public squares.

²⁰در دروازۀ شهرها و هر جائی که مردم دور هم جمع می شوند، فریاد می کند:

²¹She calls at the head of noisy places. At the entrance of the city gates, she utters her words:

²¹«ای مردم نادان، تا کی می خواهید احمق باشید؟ تا به کی می خواهید از مسخره کردن دانش لذت ببرید؟ تا به کی مردم احمق از حکمت نفرت می کنند؟

²²“How long, you simple ones, will you love simplicity? How long will mockers delight themselves in mockery, and fools hate knowledge?

²²وقتی شما را صدا می کنم گوش بدهید. پندهای خوبی می دهم و آنچه می دانم به شما می آموزم.

²³Turn at my reproof. Behold, I will pour out my spirit on you. I will make known my words to you.

²³چندین بار من شما را صدا کردم، نیامدید. دستهای خود را به طرف شما دراز کردم، پروا نکردید.

²⁴Because I have called, and you have refused; I have stretched out my hand, and no one has paid attention;

²⁴نصایح مرا نپذیرفتید و نخواستید که شما را اصلاح کنم.

²⁵but you have ignored all my counsel, and wanted none of my reproof;

²⁵پس، وقتی گرفتار شوید، به شما می خندم و هنگامی که دچار ترس و وحشت شوید، شما را مسخره می کنم.

²⁶I also will laugh at your disaster. I will mock when calamity overtakes you;

²⁶وقتی ترس مثل طوفان به شما حمله کند و مصیبت مانند گردباد، دور شما را بگیرد، وقتی که به تنگدستی و پریشانی دچار شوید.

²⁷when calamity overtakes you like a storm, when your disaster comes on like a whirlwind; when distress and anguish come on you.

²⁷آن وقت مرا صدا خواهید کرد ولی جواب نخواهم داد. همه جا به دنبال من خواهید گشت، ولی مرا نخواهید یافت،

²⁸Then will they call on me, but I will not answer. They will seek me diligently, but they will not find me;

²⁸زیرا شما هرگز به حکمت توجه نکردید و از خداوند اطاعت ننمودید.

²⁹because they hated knowledge, and didn’t choose the fear of Yahweh.

²⁹هیچ وقت با من مشورت نکردید و به نصیحت های من توجه ننمودید.

³⁰They wanted none of my counsel. They despised all my reproof.

³⁰بنابراین، آنچه کاشته اید درو خواهید کرد و اعمال شما، شما را گرفتار می سازد.

³¹Therefore they will eat of the fruit of their own way, and be filled with their own schemes.

³¹مردم نادان که حکمت را قبول نمی کنند، نابود می شوند و بی توجهی آن ها، خود شان را هلاک خواهد کرد.اما کسانی که به من گوش بدهند در آرامش زندگی خواهند کرد و از هیچ چیزی نخواهند ترسید.»

³²For the backsliding of the simple will kill them. The careless ease of fools will destroy them.

³²اما کسانی که به من گوش بدهند در آرامش زندگی خواهند کرد و از هیچ چیزی نخواهند ترسید.»

³³But whoever listens to me will dwell securely, and will be at ease, without fear of harm.”