1 Bi bésu màggalu Pàntakot agsee, ñoom ñépp booloo nañu ci benn bérab.
1五旬节圣灵降临
2 Ca saa sa riir jollee asamaan, mel ni ngelaw lu gaaw te bare doole, daldi fees dell kër, ga ñu toog.
2忽然有一阵好像强风吹过的响声，从天而来，充满了他们坐在里面的整间屋子。
3 Te ay làmmiñ yu mel ni safara feeñu leen, ñu tasaaroo ci seen biir, toŋ ca kaw kenn ku nekk.
3又有火焰般的舌头显现出来，分别落在他们各人身上。
4 Noonu ñu fees ak Xel mu Sell mi ñoom ñépp, ñu daldi wax yeneeni làkk, ni leen Xel mu Sell mi maye, ñu wax ko.
4他们都被圣灵充满，就照着圣灵所赐给他们的，用别种的语言说出话来。
5 Fekk booba amoon na ay Yawut yu daloon Yerusalem, doon ay nit ñu ragal Yàlla te bokk ci xeeti àddina yépp.
5那时住在耶路撒冷的，有从天下各国来的虔诚的犹太人。
6 Bi nit ñi déggee riir ma nag, ñépp dajaloo, daldi waaru ci li ñu leen dégg, ñuy wax ku nekk sa làkk.
6这声音一响，许多人都聚了来，人人都听见门徒讲出听众各人本乡的话，就莫名其妙。
7 Ñu waaru te yéemu naa: «Gisleen, ñiy wax ñépp, ndax duñu waa diiwaanu Galile?
7他们又惊讶、又惊奇，说：“你看，这些说话的，不都是加利利人吗？
8 Naka la man a ame nag, nu di leen dégg, kenn ku nekk ci nun, ñuy wax ci sa làmmiñ, wi nga nàmp?
8我们各人怎么听见他们讲我们从小所用的本乡话呢？
9 Nun ñi ay Pàrt, waa Medi ak waa Elam, nun ñi dëkk Mesopotami, réewu Yawut yi, Kapados, Pont ak Asi,
9我们帕提亚人、玛代人、以拦人和住在美索不达米亚、犹太、加帕多家、本都、亚西亚、
10 di waa Firisi, Pamfili, Misra ak weti Libi, yi dend ak Siren, nun ak gan ñi jóge Room,
10弗吕家、旁非利亚、埃及，并靠近古利奈的利比亚一带地方的人，客居罗马的犹太人和归信犹太教的人，
11 Yawut yi ak ñi tuub ci yoonu Yawut yi, waa Kereet ak Araab yi, nun ñépp nu ngi leen di dégg, ñuy yégle màggaayi Yàlla ci sunuy làkk!»
11克里特人以及阿拉伯人，都听见他们用我们的语言，讲说 神的大作为。”
12 Noonu ñépp waaru, ba jaaxle lool, ñuy waxante ci seen biir ne: «Lii lu muy tekki?»
12众人还在惊讶迷惘的时候，彼此说：“这是什么意思？”
13 Waaye ñenn ñi di leen ñaawal ne: «Waay! ñii dañoo màndi ak biiñ.»
13另有些人讥笑说：“他们是给新酒灌醉了。”
14 Ci kaw loolu Piyeer taxaw, ànd ak fukki ndaw ya ak benn, mu wax ci kaw, di yégal mbooloo ma ne: «Bokki Yawut yi ak yéen ñépp ñi dëkk Yerusalem, dégluleen bu baax te xam lii ma leen di wax!
14彼得在五旬节的讲道彼得和十一使徒站起来，他高声对众人说：“犹太人和所有住在耶路撒冷的人哪，你们应当明白这件事，也应该留心听我的话。
15 Nit ñii màndiwuñu, ci ni ngeen ko fooge, ndaxte nu ngi ci yoor-yoor rekk.
15这些人并不是照你们所想的喝醉了，现在不过是上午九点钟罢了。
16 Waaye lii mooy li Yàlla waxoon, jaarale ko ci yonentam Yowel ne:
16这正是约珥先知所说的：
17 “Yàlla nee na: Ci bés yu mujj yi,dinaa tuur ci sama Xel ci kaw nit ñépp;seen xeet wu góor ak wu jigéendinañu wax ci kàddug Yàlla;waxambaane yi dinañu gis ay peeñute màggat yi di gént ay gént.
17‘ 神说：在末后的日子，我要把我的灵浇灌所有的人，你们的儿女要说预言，你们的青年人要见异象，你们的老年人要作异梦。
18 Waaw ci bés yooyu dinaa tuur ci sama Xelci sama kaw jaam yu góor ak yu jigéen,te dinañu wax ci kàddug Yàlla.
18在那些日子，我也要把我的灵浇灌我的仆人和使女，他们就要说预言。
19 Dinaa wone ay kéemaan ci kaw ci asamaanak ay firnde ci suuf ci àddina,muy deret, safara ak ay niiri saxar.
19我要在天上显出奇事，在地上显出神迹，有血、有火、有烟雾；
20 Jant bi dina daldi lëndëm,weer wi deretal,bala bésu Boroom biy ñëw,di bés bu mag, bi ànd ak ndam.
20太阳将变为黑暗，月亮将变为血红，在主伟大显赫的日子临到以前，这一切都要发生。
21 Booba nag ku woo Boroom bi ci aw turam,dinga mucc.”
21那时，凡求告主名的，都必得救。’
22 «Yéen bokki Israyil, dégluleen wax jii! Yeesu mi dëkk Nasaret, nit la woon, ku Yàlla dëggal ci seen kanam ciy kéemaan, ay jaloore ak firnde, ya Yàlla defoon jaarale ko ci moom ci seen biir; yéen xam ngeen ko.
22“以色列人哪，请听听这几句话：正如你们所知道的， 神已经借着拿撒勒人耶稣在你们中间施行了大能、奇事、神迹，向你们证明他是 神所立的。
23 Moom nag jébbale nañu ko, jaar ci nas, bi Yàlla dogaloon te xam ko lu jiitu; te yéen rey ngeen ko ci daaj ko ci bant, jaarale ko ci loxoy bàkkaarkat.
23他照着 神的定旨和预知被交了出去，你们就借不法之徒的手，把他钉死了。
24 Waaye Yàlla dekkal na ko, daggal ko buumi dee, ndaxte dee mënu koo téye.
24 神却把死的痛苦解除，使他复活了，因为他不能被死亡拘禁。
25 Daawuda wax na ci mbiram ne:“Saa su ne gis naa Boroom bi ci sama kanam,gannaaw mu ngi ci sama ndeyjoor,kon duma raf.
25大卫指着他说：‘我时常看见主在我面前，因他在我右边，我必不会动摇。
26 Moo tax sama xol sedd,may woy sama bànneex,te it sama yaram di tëdd ci yaakaar.
26为此我的心快乐，我的口舌欢呼，我的肉身也要安居在盼望中。
27 Ndaxte doo bàyyi sama ruu ci barsàq,te doo seetaan sa waa ju sell, mu yàqu.
27因你必不把我的灵魂撇在阴间，也必不容你的圣者见朽坏。
28 Xamal nga ma yoonu dund;dinga ma béglooji ci sa kanam.”
28你已经把生命之路指示了我，必使我在你面前有满足的喜乐。’
29 «Bokk yi, man naa leen a wax lu wóor ci mbirum maam Daawuda, ne dee na te suul nañu ko; bàmmeelam mu ngi ci nun ba tey.
29“弟兄们，关于祖先大卫的事，我不妨坦白告诉你们，他死了，葬了，直到今日他的坟墓还在我们这里。
30 Waaye yonent la woon, te xamoon na ne, Yàlla digoon na ko ci ngiñ ne, dina teg ci nguuram kenn ci askanam.
30他是先知，既然知道 神向他起过誓，要从他的后裔中立一位，坐在他的宝座上，
31 Kon gis na lu ñëwagul, di wax ci mbirum ndekkitel Kirist ne, bàyyiwuñu ko ci barsàq, te yaramam yàquwul.
31又预先看见了这事，就讲论基督的复活说：‘他不会被撇在阴间，他的肉身也不见朽坏。’
32 Yeesu moomu nag, Yàlla dekkal na ko; nun ñépp seede nanu ko.
32这位耶稣， 神已经使他复活了，我们都是这事的见证人。
33 Yàlla yéege na ko ak ndeyjooram, te jot na ci Baay bi Xel mu Sell mi ñu dige woon, ba tuur lii ngeen gis te dégg ko.
33他既然被高举到 神的右边，从父领受了所应许的圣灵，就把他浇灌下来，这就是你们所看见所听见的。
34 Ndaxte du Daawudaa yéeg ci asamaan, waaye moom ci boppam nee na:“Boroom bi wax na sama Boroom:‘Toogal ci sama ndeyjoor,
34大卫并没有升到天上，他却说：‘主对我主说：你坐在我的右边，
35 ba kera may daaneelsay noon ci sa kanam.’ ”
35等我使你的仇敌作你的脚凳。’
36 «Na bànni Israyil gépp xam bu wóor nag ne, Yeesu moomu ngeen daajoon ci bant, Yàlla def na ko Boroom ak Almasi bi.»
36因此，以色列全家应当确实知道，你们钉在十字架上的这位耶稣， 神已经立他为主为基督了。”
37 Bi ko mbooloo ma déggee, naqaru xol wu metti jàpp leen; ñu daldi ne Piyeer ak ndaw ya ca des: «Bokk yi, lu nu war a def?»
37他们听了以后，觉得扎心，就对彼得和其余的使徒说：“弟兄们，我们应当作什么呢？”
38 Piyeer tontu leen ne: «Tuubleen seeni bàkkaar, te kenn ku nekk ci yéen, ñu sóob ko ci ndox ci turu Yeesu Kirist. Noonu Yàlla dina leen baal seeni bàkkaar te may leen Xel mu Sell mi.
38彼得说：“你们应当悔改，并且每一个人都要奉耶稣基督的名受洗，使你们的罪得赦，就必领受所赐的圣灵。
39 Ndaxte li Yàlla dige woon, yéena ko moom ak seeni doom ak ñu sore ñépp, di ñépp ñi Yàlla sunu Boroom di woo ci moom.»
39这应许原是给你们和你们的儿女，以及所有在远方的人，就是给凡是我们主 神召来归他的人。”
40 Noonu mu artu leen ak yeneen wax yu bare, di leen dénk ne: «Rëccleen ci niti jamono ju dëng jii.»
40彼得还用许多别的话，郑重作证，并且劝勉他们，说：“你们应当救自己脱离这弯曲的世代！”
41 Ñi nangu ay waxam nag, ñu sóob leen ci ndox, te ca bés booba lu mat limub ñetti junniy nit yokku nañu ci ñoom.
41于是接受他话的人都受了洗，那一天门徒增加了约三千人。
42 Ñoom nag ñuy wéy ci njàngalem ndaw yi ak cig bokk, ci damm mburu ak ñaan ci Yàlla.
42他们恒心遵守使徒的教训，彼此相通、擘饼和祈祷。
43 Ragal jàpp ñépp, te ndaw yi di def ay kéemaan ak ay firnde yu bare.
43信徒的团契生活使徒行了许多奇事神迹，众人就都惧怕。
44 Ñi gëm nag dañoo booloo te bokk lépp.
44所有信的人都在一起，凡物公用，
45 Ñu jaay seeni suuf ak seen alal, séddoo ko, ku nekk ak la ngay soxla.
45并且变卖产业和财物，按照各人的需要分给他们。
46 Te bés bu nekk ñu saxoo teew ak benn xalaat ca kër Yàlla ga, tey damm mburu ca kër ya; ñuy lekk seen ñam ak xol bu laab tey bég,
46他们天天同心在殿里恒切地聚集，一家一家地擘饼，存着欢乐和诚恳的心用饭，
47 di màggal Yàlla te am yiw ci wetu nit ñépp. Noonu bés bu nekk Boroom bi di yokk ca mbooloo ma ñi mucc.
47又赞美 神，并且得到全民的喜爱。主将得救的人，天天加给教会。