¹大衛給所羅門的遺訓大衛的死期近了，就囑咐他的兒子所羅門說：

¹ Waati kaŋ jirbey kaa ka maan kaŋ Dawda ga bu, a binde na nga izo Suleymanu lordi ka ne:

²“我現在要走世人必走的路了，你當堅強作大丈夫，

² «Ndunnya kulu fonda no ay ga gana. Ni binde ma te gaabi ka ni boŋ te alboro.

³謹守耶和華你　神所吩咐的，遵行他的道，按摩西律法所寫的，謹守他的律例、誡命、典章和法度；這樣，無論你作甚麼，無論你往哪裡去，都可以亨通。

³ Ma Rabbi ni Irikoyo lordey haggoy, zama ni m'a fondey gana, ni m'a hin sanney d'a lordey, d'a farilley, d'a seedey haggoy mo, mate kaŋ i hantum Musa asariya tira boŋ, zama ni ma te albarka ni goy kulu ra nda naŋ kaŋ ni bare kulu.

⁴這樣，耶和華必堅立他所說有關我的話，說：‘如果你的子孫謹慎自己所行的，一心一意、誠誠實實行在我面前，就不斷有人坐以色列的王位了。’

⁴ Zama mo Rabbi ma nga sanno kaŋ a ci ay boŋ din tabbatandi, kaŋ a ne: ‹Da ni izey ga laakal da ngey fondey, d'i soobay ka dira ay jine cimi ra, da ngey biney kulu, da ngey fundey kulu mo, gaa no ni si jaŋ boro kaŋ ga goro Israyla karga boŋ.›

⁵你也要知道洗魯雅的兒子約押對我所行的，就是對以色列的兩個元帥：尼珥的兒子押尼珥和益帖的兒子亞瑪撒所行的。他殺了他們，在和平的時候流他們的血，像作戰時一樣，把戰爭的血染在他腰間所束的帶子上和腳上所穿的鞋子上。

⁵ Woodin banda mo, ni bay haŋ kaŋ Zeruwiya izo Yowab te ay se, danga haŋ kaŋ a te Israyla kunda jine boro hinka se, Ner izo Abner da Yeter izo Amasa, kaŋ yaŋ a wi. A na wongu kuri mun baani jirbey ra, hal a na wongu kuri tuusu nga guddama gaa kaŋ goono ga haw a canta gaa, d'a taamey kaŋ yaŋ go a cey gaa din gaa.

⁶所以你要憑你的智慧而行，不要讓他白髮到老，平平安安下到陰間。

⁶ Ni binde, kala ni ma goy ni fahamay boŋ hal a boŋo kaŋ gonda hamni kwaaray ma si zumbu Alaahara nda baani.

⁷但是你要恩待基列人巴西萊的眾子，使他們與你同席吃飯，因為我逃避你哥哥押沙龍的時候，他們拿食物來迎接我。

⁷ Amma ma gomni cabe Jileyad bora Barzillay izey se, hal i ma goro borey kaŋ yaŋ ga ŋwa ni banda ra, zama yaadin no i te ay se waato kaŋ ay zuru ni beero Absalom se.

⁸與你在一起的有巴戶琳的便雅憫人基拉的兒子示每；我往瑪哈念去的那天，他用狠毒的咒語咒罵我。後來他下到約旦河來迎接我的時候，我就指著耶和華向他起誓，說：‘我必不用刀殺死你。’

⁸ Guna, Gera ize Simey mo, Benyamin boro, Ba-Hurim kwaara boro, a go noodin. Nga no k'ay wow da wowi laalo, hano kaŋ hane ay koy Mahanayim. Amma a kaa k'ay kubay Urdun* jarga. Ay mo ze a se da Rabbi maa ka ne: ‹Ay si ni wi da takuba.›

⁹現在，你不要以他為無罪，你是個聰明人，你必知道該怎樣待他，使他白髮蒼蒼流血下到陰間。”

⁹ Sohõ binde, ma s'a himandi boro kaŋ sinda taali, zama ni ya fahamaykoy no. Ni ga bay mo haŋ kaŋ ga hima ni ma te a se. Ni g'a boŋ hamni kwaara din candi ka konda Alaahara nda kuri.»

¹⁰大衛逝世大衛與他的列祖同睡，葬在大衛城裡。

¹⁰ Kala Dawda kani nga kaayey banda. I n'a fiji Dawda kwaara ra mo.

¹¹大衛作以色列王四十年：在希伯崙作王七年；在耶路撒冷作王三十三年。

¹¹ Jirbey kaŋ Dawda na Israyla may din jiiri waytaaci no. Jiiri iyye no a na mayray te Hebron, jiiri waranza cindi hinza mo a na mayray te Urusalima*.

¹²於是所羅門坐在他父親的王位上，他的國非常穩固。

¹² Suleymanu goro nga baabo Dawda karga boŋ. A koytara sinji ka tabbat mo.

¹³亞多尼雅求娶亞比煞為妻哈及的兒子亞多尼雅去見所羅門的母親拔示巴，拔示巴問他：“你來是為和平嗎？”他回答：“是為和平來的。”

¹³ Waato din Haggit ize Adoniya kaa Suleymanu nya Bat-Seba do. Waybora mo ne a se: «Ni kaa baani?» A ne: «Baani samay.»

¹⁴他又說：“我有話對你說。”拔示巴說：“你說吧！”

¹⁴ Gaa no a ne: «Ay gonda ni se sanni.» Waybora ne: «Salaŋ.»

¹⁵亞多尼雅說：“你知道這國位原是我的，以色列眾人都希望我作王；不料國位反歸了我的弟弟，因為他得著國位是出於耶和華。

¹⁵ A ne: «Ni bay kaŋ doŋ koytara ay wane no. Israyla kulu binde goono ga hangan ay se ay ma ciya bonkooni. Amma zamana bare. Mayra ciya ay kayno wane, zama Rabbi do a wane no.

¹⁶現在我有一事請求你，請你不要拒絕。”拔示巴對他說：“你說吧！”

¹⁶ Sohõ mo ŋwaarayyaŋ folloŋ no ay ga te ni se. Ma si banda bare ay gaa.» Waybora ne: «Salaŋ.»

¹⁷他說：“求你向所羅門王說，請他把書念的女子亞比煞賜給我作妻子，因為他必不會拒絕你。”

¹⁷ A ne: «Ay ga ni ŋwaaray no, ma salaŋ ay se bonkoono Suleymanu se (zama a si wangu ni se bo), a m'ay no Sunami waybora Abisag, ay m'a hiiji.»

¹⁸拔示巴說：“好吧，我必為你向王請求。”

¹⁸ Bat-Seba ne: «A boori. Ay ga ni sanni te bonkoono se.»

¹⁹亞多尼雅自取滅亡於是拔示巴去見所羅門王，為亞多尼雅的事向他請求。王起來迎接她，向她下拜，然後坐在自己的王座上，又吩咐人為王的母親擺設一個座位；她就坐在王的右邊。

¹⁹ Bat-Seba binde koy bonkoono Suleymanu do, zama nga ma salaŋ nd'a Adoniya se. Bonkoono binde tun ka nga nyaŋo kubayni. A sumbal nyaŋo jine, gaa no a ye ka goro nga karga boŋ. A ne mo i ma kande karga fo bonkoono nya se. Waybora binde goro bonkoono kambe ŋwaaro gaa.

²⁰拔示巴說：“我有一件小事求你，請不要拒絕我。”王對她說：“母親，你說吧，我必不會拒絕你。”

²⁰ Gaa no waybora ne: «Ay ga arzaka kayna fo ŋwaaray ni gaa, ni ma s'ay ganj'a.» Bonkoono ne a se: «Ma ŋwaaray, ay nya, zama ay si ni ganj'a.»

²¹拔示巴說：“請把書念的女子亞比煞賜給你哥哥亞多尼雅作妻子。”

²¹ Waybora ne: «Ma yadda i ma Sunami waybora Abisag hiijandi ni beero Adoniya se, a ma ciya a wande.»

²²所羅門王回答他母親，說：“你為甚麼要為亞多尼雅求書念的女子亞比煞呢？你也可以為他求這個國位，因為他是我的哥哥，又有亞比亞他祭司和洗魯雅的兒子約押擁護他。”

²² Bonkoono Suleymanu tu ka ne nga nyaŋo se: «Ifo se no ni ga Sunami waybora Abisag ceeci Adoniya se? Kala ni ma koytara mo ceeci a se, zama ay beere no. I m'a ceeci Alfa Abiyatar se, da Zeruwiya ize Yowab mo se.»

²³於是所羅門王指著耶和華起誓，說：“如果亞多尼雅不因說了這話而送命，願　神懲罰我，並且加倍懲罰我。

²³ Saaya din binde bonkoono Suleymanu ze da Rabbi ka ne: «Irikoy m'ay laali da Adoniya mana sanni wo ci ka wangu nga bumbo fundo no.

²⁴現在，我指著永活的耶和華──那位堅立了我，使我坐在我父親大衛的王位上，又照他所應許，為我建立家室的──起誓，今天亞多尼雅必被處死！”

²⁴ Sohõ binde, ay ze da Rabbi fundikoono, nga kaŋ n'ay sinji k'ay daŋ ay baaba Dawda karga boŋ, a n'ay no dumi da almayaali mo, nga alkawlo boŋ, haciika hunkuna ay ga Adoniya wi.»

²⁵於是，所羅門王差派耶何耶大的兒子比拿雅去擊殺亞多尼雅，他就死了。

²⁵ Kala bonkoono Suleymanu na Yehoyda ize Benaya donton, nga mo kaŋ Adoniya boŋ k'a wi.

²⁶亞比亞他被革職王對亞比亞他祭司說：“你回亞拿突自己的田地去吧！你本來是該死的，但我今天不殺死你，因為你在我父親大衛面前抬過主耶和華的約櫃，又與我父親同受一切苦難。”

²⁶ Bonkoono ye ka ne Alfa Abiyatar se: «Ma koy Anatot, ni farey do haray, zama ni hima da wiyaŋ, amma ay si ni wi alwaati woone ra. Zama ni na Rabbi, Koy Beero sundurko jare ay baaba Dawda jine, zama mo ni na taabi haŋ nangu kulu kaŋ ay baaba na taabi haŋ.»

²⁷所羅門就罷免了亞比亞他，不准他作耶和華的祭司，這樣就應驗了耶和華在示羅所說有關以利家的話。

²⁷ Suleymanu binde na Abiyatar tuti k'a kaa Rabbi alfagatara gora ra, zama a ma Rabbi sanno kaŋ a ci Eli windo boŋ Silo ra toonandi.

²⁸約押被處死約押雖然沒有擁護過押沙龍，但曾擁護亞多尼雅；這消息傳到約押那裡，他就逃到耶和華的帳幕裡去，抓緊祭壇的角。

²⁸ Kala baaro kaa Yowab do, zama Yowab ye Adoniya do haray, baa kaŋ a mana koy Absalom banda waato. Yowab zuru ka koy Rabbi windo ra, ka sargay feema hilley di.

²⁹有人告訴所羅門王約押逃到耶和華的帳幕裡去了，現在就在祭壇的旁邊。於是所羅門差派耶何耶大的兒子比拿雅去說：“你去把他殺死。”

²⁹ I ci bonkoono Suleymanu se ka ne: «Yowab zuru ka koy Rabbi windo ra. Guna mo, a go sargay feema do.» Saaya din binde Suleymanu na Yehoyda ize Benaya donton ka ne: «Ma koy ka kaŋ a boŋ.»

³⁰比拿雅來到耶和華的帳幕那裡，對約押說：“王這樣吩咐說：‘你出來！’”約押說：“我不出去！我要死在這裡。”於是比拿雅回覆王說：“約押這樣說，他這樣回答我。”

³⁰ Kala Benaya kaa Rabbi windo ra ka ne a se: «Haŋ kaŋ bonkoono ne, kala ni ma fatta.» Amma Yowab ne: «Abada! Kala day ya bu neewo.» Benaya mo ye da sanno bonkoono do ka ne: «Ya-cine no Yowab ci. Ya-cine mo no a tu d'a ay se.»

³¹王對比拿雅說：“你照著約押的話行吧！殺死他，把他埋葬，好叫約押所流無辜人的血，從我和我父的家除去。

³¹ Bonkoono ne a se: «Ma te mate kaŋ a ci din k'a wi noodin, k'a fiji, zama ni ma kuro kaŋ Yowab mun sabaabu kulu si din alhakku hibandi. M'a alhakku hibandi ka kaa ay gaa d'ay baaba dumo gaa mo.

³²耶和華必使約押流無辜人的血的罪歸到他自己頭上，因為他擊殺了兩個比他又公義又良善的人，就是用刀殺了以色列的元帥尼珥的兒子押尼珥，和猶大的元帥益帖的兒子亞瑪撒，這事我的父親大衛一點都不知道。

³² Rabbi mo g'a kuro alhakku ye a boŋ, zama a na boro hinka kaŋ yaŋ bis'a cimi nda boori yaŋ wi. A n'i wi da takuba no. Ay baaba Dawda mana bay a gaa mo. Abner Ner izo, Israyla kunda jine bora sanni no da Yeter izo Amasa, Yahuda kunda jine boro wane.

³³願流這二人的血的罪歸到約押和他後裔的頭上，直到永遠；但大衛和他的後裔，他的家和他的國卻要從耶和華那裡得享平安，直到永遠。”

³³ Yaadin no i kurey alhakko ga ye ka kaa Yowab da nga banda boŋ hal abada. Amma Dawda nda nga banda d'a dumo d'a karga boŋ, laakal kanay ga te hal abada, kaŋ ga fun Rabbi do.»

³⁴於是耶何耶大的兒子比拿雅上去擊殺他，把他殺死，葬在曠野約押自己的家中。

³⁴ Saaya din binde Yehoyda ize Benaya kaaru ka kaŋ Yowab boŋ k'a wi. A n'a fiji nga bumbo windo ra noodin saajo ra.

³⁵王任命耶何耶大的兒子比拿雅取代約押統領軍隊；又任命撒督祭司取代亞比亞他的職位。

³⁵ Kala bonkoono na Yehoyda ize Benaya daŋ a ma goro wongu kunda boŋ Yowab nango ra. Alfa Zadok mo, bonkoono n'a daŋ Alfa Abiyatar nango ra.

³⁶示每違命與死亡王派人去把示每召來，對他說：“你要為自己在耶路撒冷建造一座房屋，住在那裡，不可從那裡出來到任何別的地方去。

³⁶ Woodin banda a donton ka Simey ce ka ne a se: «Kala ni ma windi cina ni boŋ se Urusalima ra, ka goro noodin. Ma si fun a ra ka koy naŋ kulu.

³⁷你必須知道，你哪一天出來，越過汲淪溪，你哪一天就要死。你流人血的罪必歸到你自己的頭上。”

³⁷ Zama han kulu kaŋ hane ni fatta ka Cidron gooro daŋandi, ma bay kaŋ han din ni ga bu, kaŋ sinda sikka. Ni kuro alhakko mo ga goro ni boŋ.»

³⁸示每對王說：“這話很好，我主我王怎麼說，你僕人就照著行。”於是示每在耶路撒冷住了很久。

³⁸ Simey mo ne bonkoono se: «Sanno ga boori. Mate kaŋ koyo ay bonkoono ci, yaadin no ay, ni bannya ga te.» Simey goro mo Urusalima ra jirbi boobo.

³⁹三年以後，示每的兩個僕人逃到迦特王瑪迦的兒子亞吉那裡。有人告訴示每說：“你的僕人在迦特。”

³⁹ Amma kaŋ jiiri hinza kubay, Simey bannyey ra ihinka zuru ka koy Acis Maaka izo do, kaŋ ga ti Gat bonkoono. I ci Simey se ka ne: «Guna ni bannyayaŋ neeya Gat ra.»

⁴⁰於是示每起來，預備好自己的騾子，就往迦特亞吉王那裡去尋找他的僕人。示每去了，又把他的僕人從迦特帶回來。

⁴⁰ Simey binde tun ka kaari-ka daŋ nga farka gaa ka koy Gat, Acis do, nga bannyey ceeciyaŋ se. Simey binde ye ka kande nga bannyey ka fun d'ey Gat.

⁴¹有人告訴所羅門示每離開耶路撒冷往迦特去，又回來了。

⁴¹ I ci Suleymanu se ka ne: «Simey fatta Urusalima ra ka koy Gat, hal a ye ka kaa koyne.»

⁴²王就派人把示每召來，對他說：“我不是叫你指著耶和華起誓，並且警告你：‘你必須知道，你哪一天出去到任何別的地方，你哪一天就要死’嗎？你也對我說過：‘這話很好，我必聽從。’

⁴² Bonkoono mo donton ka ne i ma Simey ce. A ne a se: «Manti ay na ni daŋ ni ma ze Rabbi maa boŋ, hal ay ci ni se mo ka ne: ‹Ma bay kaŋ han kaŋ hane ni fatta ka bar-bare nangu kulu kaŋ no, ni ga bu daahir?› Hala mo ni ne ay se: ‹Sanno kaŋ ay maa ga boori.›

⁴³現在你為甚麼不遵守你向耶和華所起的誓，和我吩咐你的命令呢？”

⁴³ Day, ifo se no ni mana Rabbi zeyaŋo haggoy, da mo lordo kaŋ ay na ni lordi nd'a?»

⁴⁴王又對示每說：“你自己知道你心裡的一切惡事，就是你向我父親大衛所行的；現在耶和華要把你的罪歸到你的頭上。

⁴⁴ Bonkoono ye ka ne Simey se: «Ni ga bay laala kulu kaŋ ni bina go ga gaay, haŋ kaŋ ni te ay baaba Dawda se. Rabbi binde ga ni bumbo laala bana ni se.

⁴⁵所羅門王卻要蒙福，大衛的王位必在耶和華眼前得堅立，直到永遠。”

⁴⁵ Amma bonkoono Suleymanu ga du albarka hal abada. Dawda karga mo ga sinji ka tabbat Rabbi jine hal abada.»

⁴⁶於是王命令耶何耶大的兒子比拿雅，比拿雅就出去擊殺示每，示每就死了。這樣，所羅門就鞏固了他的國。

⁴⁶ Bonkoono binde na Yehoyda izo Benaya no lordi, nga mo koy ka kaŋ Simey boŋ k'a wi. Mayra sinji ka tabbat Suleymanu kambe ra.