1希西家作猶大王(王下18:1~3)希西家登基的時候,是二十五歲;他在耶路撒冷作王二十九年。他的母親名叫亞比雅,是撒迦利雅的女兒。
1 Hezeciya gonda jiiri waranka cindi gu waato kaŋ a sintin ka may. A may jiiri waranka cindi yagga Urusalima ra. A nyaŋo maa ga ti Abiya Zakariya ize way no.
2希西家行耶和華看為正的事,像他祖先大衛一切所行的。
2 A na teera hanno te Rabbi diyaŋ gaa, sanda hay kulu kaŋ a kaayo Dawda te cine.
3潔淨聖殿他在位的元年正月,開了耶和華殿的門,重新修理。
3 A mayra jiiri sintina, handu sintina ra no, a na Rabbi windo meyey fiti, a n'i hanse mo.
4他把祭司和利未人都召了來,聚集在東面的廣場上,
4 A kande alfagey da Lawi borey k'i margu batama fo ra wayna funay haray.
5對他們說:“利未人哪,你們要聽我的話;現在你們要自潔,又要潔淨耶和華你們列祖的 神的殿,把污穢之物從聖所中除去。
5 A ne i se: «Ya araŋ Lawi borey, wa maa ay se: sohõ kala araŋ ma araŋ boŋ hanandi. Araŋ ma Rabbi, araŋ kaayey Irikoyo windo mo hanandi. Araŋ ma ziibo kaŋ go Nangu Hananta ra ku.
6我們的列祖冒犯了 神,行了耶和華我們的 神看為惡的事,離棄了他,轉臉不顧耶和華的居所,以背向他。
6 Zama iri kaayey na amaana ŋwaari te, i na goy laaloyaŋ te Rabbi iri Irikoyo jine. I n'a furu ka ngey moydumey hibandi ka kaa Rabbi nangora gaa, i na ngey banda bare mo.
7他們又封閉廊門,熄滅燈火,不在聖所中向以色列的 神燒香或獻燔祭。
7 I na windo batamey meyey mo daabu, i na fitilley wi, i siino ga dugu ton wala sargay kaŋ i ga ton Israyla Irikoyo se Nangu Hananta ra.
8因此,耶和華的震怒臨到猶大和耶路撒冷的居民身上,使他們成為令人恐懼、驚駭和嗤笑的對象,就像你們親眼看見的一樣。
8 Woodin se no Rabbi futa go Yahuda nda Urusalima boŋ hal a n'i nooyandi i ma ciya humburkumay hari nangu kulu, da dambara hari, da cuusuyaŋ hari mo, sanda mate kaŋ cine araŋ go ga di d'araŋ moy.
9所以我們的列祖倒在刀下;我們的兒女和妻子也都因此作了俘虜。
9 A go, woodin se mo no takuba na iri kaayey wi. Iri izey, alborey da wayborey, da iri wandey mo go tamtaray ra.
10現在我心中有意要和耶和華以色列的 神立約,好使他的震怒轉離我們。
10 Sohõ binde ay gonda miila ya sappe nda Rabbi, Israyla Irikoyo, zama a ma nga futay korna bare ka kaa iri gaa.
11我的孩子們,你們現在不要懈怠,因為耶和華揀選了你們站在他面前事奉他,為要作他的僕人,向他燒香。”
11 Ay izey, wa si woone muray, zama Rabbi n'araŋ suuban no zama araŋ ma kay nga jine, araŋ ma goy nga se mo, zama araŋ ma ciya a goy-teeriyaŋ ka dugu ton mo.»
12於是,利未人哥轄的子孫亞瑪賽的兒子瑪哈、亞撒利雅的兒子約珥;米拉利的子孫亞伯底的兒子基士、耶哈利勒的兒子亞撒利雅;革順的子孫薪瑪的兒子約亞、約亞的兒子伊甸;
12 Waato din gaa no Lawi borey tun. Mahat Amasay izo, da Yowel Azariya izo, Kohat izey do haray. Merari izo do haray mo, Cis Abdi izo, da Azariya Yehalelel izo. Gerson borey do haray mo, Yowa Zimma izo, da Eden Yowa izo.
13以利撒反的子孫申利和耶利;亞薩的子孫撒迦利亞和瑪探雅;
13 Elizafan izey do haray mo, Simri da Yeyel. Asaf izey do haray mo, Zakariya da Mattaniya.
14希幔的子孫耶歇和示每;耶杜頓的子孫示瑪雅和烏薛都起來,
14 Heman izey do haray mo, Yehiyel da Simey. Yedutun izey do haray mo, Semaya da Uzziyel.
15集合他們的親族,潔淨自己,照著王的吩咐,根據耶和華的命令,進去潔淨耶和華的殿。
15 I na ngey nya-izey margu ka ngey boŋ hanandi. I furo windo ra bonkoono lordo boŋ, da Rabbi sanno boŋ mo, zama i ma Rabbi fuwo hanandi.
16祭司進入耶和華殿的裡面進行潔淨,他們在耶和華殿裡發現的一切污穢之物,都搬到耶和華殿的院子裡;利未人接過,就搬到城外的汲淪溪邊。
16 Alfagey binde furo kala jina haray Rabbi fuwo ra, zama ngey m'a hanandi se. I na ziibi kulu kaŋ i gar Rabbi sududuyaŋ fuwo ra ku. I kand'ey Rabbi windo batama ra. Lawi borey mo n'i sambu zama i ma kond'ey yongo Kidron gooro ra.
17他們在正月初一開始潔淨聖殿,第八日去到耶和華殿的走廊;他們用了八日潔淨耶和華的殿,到了正月十六日才完工。
17 Handu sintina zaari sintina ra no i sintin hanandiyaŋo. Zaari ahakkanta hane i to hala Rabbi fuwo jine batama gaa. Jirbi ahakku i goono ga Rabbi fuwo hanandiyaŋ goyo te. Handu sintina jirbi way cindi iddanta hane no i ban.
18於是他們進王宮見希西家王,說:“我們已經把整個耶和華的殿、燔祭壇和壇的一切器皿、陳設餅的桌子和桌子上的一切器皿,都潔淨了。
18 Waato din gaa no i koy bonkoono Hezeciya do ka ne: «Iri na Rabbi windo kulu hanandi, da sargay feema kaŋ boŋ i ga sargay ton mo, nga nd'a jinayey kulu, da buuru jisiyaŋ taablo, d'a jinayey kulu.
19亞哈斯王在位,他得罪 神的時候丟棄的一切器皿,我們都預備齊全,也都潔淨好了;現在都放在耶和華的祭壇前。”
19 Jinay kulu mo kaŋ bonkoono Ahaz furu nga zamana ra, waato kaŋ cine a na amaana ŋwa, iri n'i soola ka i fay waani. A go mo, i go noodin Rabbi feema jine.»
20獻贖罪祭希西家王清早起來,召集城中的領袖,上耶和華的殿去。
20 Waato din gaa bonkoono Hezeciya tun za susubay nda hinay. A na gallo boro beeray margu ka ziji ka koy Rabbi windo do.
21他們牽來了七頭公牛、七隻公綿羊、七隻羊羔和七隻公山羊,要為國家、為聖所和為猶大人作贖罪祭;王吩咐亞倫的子孫眾祭司把牠們獻在耶和華的壇上。
21 I kande yeeji iyye, da feeji gaaru iyye, da feej'ize iyye, da hincin jindi iyye zunubi se sargay, a mayray, da nangu hananta, da Yahuda mo se. A na alfagey lordi mo, kaŋ ga ti Haruna banda ka ne i ma almaney salle Rabbi feema ra.
22他們宰了公牛,祭司把血接過來,灑在祭壇上;他們又宰了公綿羊,把血灑在祭壇上;他們又宰了羊羔,也把血灑在祭壇上。
22 I binde na yeejey wi. Alfagey mo na kurey taa k'a say-say feema gaa. I na feeji gaarey wi ka kuro say-say feema gaa, i na feej'izey mo wi, k'i kurey say-say feema gaa.
23最後把作贖罪祭的公山羊,牽到王和會眾面前,王和會眾就按手在公山羊的身上。
23 I na zunubi se sargay hincin jindey maanandi bonkoono da jama jine ka ngey kambeyaŋ dake i boŋ.
24祭司宰了公山羊,把血灑在祭壇上作贖罪祭,為所有以色列人贖罪;因為王曾經吩咐要為所有以色列人獻上燔祭和贖罪祭。
24 Alfagey binde n'i wi ka zunubi se sargay te da i kurey feema gaa, zama i ma sasabandiyaŋ te Israyla kulu se. Zama bonkoono lordi ka ne i ma sargayey kaŋ i ga ton, da zunubi se sargayey kulu te Israyla kulu se.
25獻燔祭王又指派在耶和華殿中的利未人拿著響鈸和琴瑟,是照著大衛、王的先見迦得和拿單先知所吩咐的,就是耶和華藉他的先知所吩咐的。
25 A na Lawi borey daŋ Rabbi windo ra da guuru kaŋ ga hẽ, da moolo kayna, da moolo beeri yaŋ, Dawda da Gad kaŋ ga fonnay bonkoono se, da annabi Natan mo lordo boŋ (zama lordo fun Rabbi do a annabey meyey ra).
26利未人拿著大衛的樂器,祭司持著號筒,一同站著。
26 Lawi borey kay da Dawda dooni jinayey, alfagey mo gonda hilley.
27希西家吩咐在祭壇上獻上燔祭。開始獻燔祭的時候,就開始向耶和華歌唱,並且用號筒和以色列王大衛的樂器伴奏。
27 Hezeciya lordi mo ka ne i ma sargay kaŋ i ga ton salle feema ra. Saaya kaŋ cine i sintin ka sargay kaŋ i ga ton goyo sintin, waato din no i sintin ka Rabbi baytey te, da hilley, da Israyla bonkoono Dawda dooni jinayey karyaŋ.
28全體會眾都叩拜,歌唱的歌唱,吹號的吹號,直到燔祭都獻完了。
28 Alwaato kaŋ jama kulu go ga sududu, doonkoy soobay ka baytu, hillikoyey mo soobay ka kar. I goono ga woodin te mo hal a to saaya kaŋ cine i na sargayey kaŋ i ga ton te ka ban.
29獻感恩祭與其他的燔祭獻完了祭,王和所有在場的人,都屈膝叩拜。
29 Waato kaŋ i na salleyaŋ goyo ban, bonkoono da borey kaŋ yaŋ go a banda, i kulu na boŋ sumbal ka sududu.
30希西家王和眾領袖,又吩咐利未人用大衛和先見亞薩的詩詞讚美耶和華,於是他們歡歡喜喜地讚美耶和華,低頭敬拜。
30 Bonkoono Hezeciya nda mayraykoyey mo na Lawi borey lordi ka ne i ma soobay ka Rabbi sifayaŋ baytey te. I goono ga Dawda sanno ci, da Asaf kaŋ ga fonnay waney mo. I na sifayaŋ baytey te da farhã ka ngey boŋey sumbal ka sududu.
31希西家說:“你們現在歸耶和華為聖了。請前來,把祭物和感恩祭帶到耶和華的殿裡來。”於是會眾把祭物和感恩祭帶來;凡是甘心樂意的,都把燔祭帶來。
31 Waato din gaa Hezeciya tu ka ne: «Sohõ, araŋ na araŋ boŋ hanandi Rabbi se. Kal araŋ ma maan ka kande sargay almanyaŋ da saabuyaŋ sargayey Rabbi windo ra.» Jama mo kande sargay almanyaŋ da saabuyaŋ sargayey. Wo kulu kaŋ gonda bine yadda kulu, i kande sargay kaŋ i ga ton yaŋ.
32會眾帶來的燔祭如下:公牛七十頭、公綿羊一百隻、羊羔二百隻。這些都是作燔祭獻給耶和華的。
32 Sargayey kaŋ i ga ton kaŋ jama kande, i lasaabuyaŋo yeeji wayye no, feeji gaaru zangu, feej'ize zangu hinka, woone yaŋ kulu sargay kaŋ i ga ton no Rabbi se.
33還有分別為聖之物:公牛六百頭、綿羊三千隻。
33 Haŋ kaŋ i fay waani mo, haw zangu iddu no, da feeji zambar hinza.
34只是祭司太少,不能把所有燔祭牲剝皮,所以他們的親族協助他們,直到剝皮的工作完了,又等到其他祭司自潔完了,因為利未人在自潔的事上比眾祭司更加誠心。
34 Amma alfagey sasabay, i mana wasa, hala i si hin ka sargayey kaŋ i ga ton kulu fooru. Woodin se no i nya-izey Lawi borey n'i gaa, kala waati kaŋ goyo ban, hal a to waati kaŋ alfaga cindey na ngey boŋ hanandi mo. Zama Lawi borey kaŋ bine ga saba, i bisa alfagey, ngey boŋ hanandiyaŋo sanni ra.
35此外,還有很多燔祭牲和平安祭牲的脂肪,以及和燔祭同獻的奠祭很多。這樣,耶和華殿裡的事奉就重新恢復了。
35 Sargayey kaŋ i ga ton yaŋ mo, i ga baa, ngey nda saabuyaŋ sargayey maano, da sargay kaŋ i ga ton kulu wane haŋyaŋ sarga mo. Yaadin cine no i na Rabbi windo goyo kayandi nd'a.
36因為事情很快辦完,希西家和全體人民因 神為他的子民所預備的,都甚歡樂。
36 Hezeciya farhã mo, nga nda jama kulu, haŋ kaŋ Rabbi soola jama se din sabbay se, zama i na haya te baaru si.