聖經新譯本

Zarma

2 Kings

19

1希西家向以賽亞求救(賽37:1~5)希西家王聽見了,就把自己的衣服撕裂,披上麻布,來到耶和華的殿。
1 Waato kaŋ Bonkoono Hezeciya maa woodin binde, a na nga bankaarayey tooru-tooru, a na bufu zaara haw nga gaa, a koy ka furo Rabbi windo ra.
2王又派王宮總管以利亞敬、書記舍伯那和祭司中的長老披上麻布,到亞摩斯的兒子以賽亞先知那裡。
2 A na Eliyacim kaŋ ga faada almayaaley dabari donton mo, nga nda Sebna kaŋ ga tirey hantum, da alfaga ra dottijo zeeney, i go ga daabu nda bufu zaarayaŋ. I koy annabi Isaya, Amoz ize do.
3他們對他說:“希西家這樣說:‘今天是痛苦、責罰和侮辱的日子,好像嬰兒的產期到了,卻沒有力量生產。
3 I ne a se: «Hezeciya ne: ‹Zaari woone ya taabi nda wowi, da donda-caray zaari no, zama izey to hayyaŋ, gaabi mo si no kaŋ g'i hay.
4或者耶和華你的 神聽到拉伯沙基所說的話(他就是他的主亞述王派來辱罵永活的 神的人),就因著耶和華你的 神所聽見的話責罰他。所以請為這裡餘剩的人獻上禱告。’”
4 Hambara Rabbi ni Irikoyo ga maa Rabsake sanney kulu, nga kaŋ a koyo Assiriya bonkoono donton a ma Irikoy Fundikoono kayna, hala Rabbi ni Irikoyo ma kaseeti a gaa sanno kaŋ nga maa din sabbay se. Ni binde, ma ni jinde sambu ka te adduwa jare woone kaŋ cindi se.› »
5希西家王的臣僕就來到以賽亞那裡。
5 Bonkoono Hezeciya tamey mo kaa Isaya do.
6以賽亞安慰的話(賽37:6~7)以賽亞對他們說:“你們要這樣告訴你們的主人:‘耶和華這樣說:不要因你所聽見亞述王的隨從褻瀆我的話而驚怕。
6 Isaya mo ne i se: «Ya-cine no araŋ ga ci araŋ koyo se: Rabbi ne: Ni ma si humburu sanney kaŋ ni maa din, kaŋ yaŋ Assiriya bonkoono tamey n'ay kayna d'a.
7看哪,我要使他的心驚顫(“使他的心驚顫”原文作“放一個靈在他裡面”),他將聽見消息,就退回自己的地方去;我要使他在自己的國土倒在刀下。’”
7 A go, ay ga biya fo daŋ a ra, a ga maa ruubu fo, a ga ye mo nga laabo ra. Ay mo ga naŋ takuba m'a zeeri noodin a laabo ra.»
8亞述王恐嚇的話(賽37:8~13)拉伯沙基回去,發覺亞述王正在攻打立拿,因為他曾聽說亞述王已拔營離開拉吉。
8 Rabsake mo ye ka koy Assiriya bonkoono do. A n'a gar a goono ga wongu nda Libna kwaara, zama a maa baaru kaŋ a tun Lacis.
9亞述王聽見有關古實王特哈加的消息說:“看哪,他出來要和你交戰。”於是亞述王再派使者去見希西家說:
9 A maa Etiyopi bonkoono Tirhaka baaru kaŋ ne: «Guna, a fatta zama nga ma wongu nda nin.» Kala Assiriya bonkoono ye ka diyayaŋ donton Hezeciya gaa ka ne:
10“你們要對猶大王希西家說:‘不要讓你所信靠的 神欺騙你說:耶路撒冷不會交在亞述王的手中。
10 «Ya-cine no araŋ ga salaŋ Yahuda bonkoono Hezeciya se d'a, araŋ ma ne a se: ‹Ni Irikoyo kaŋ gaa ni ga de din, a ma si ni halli ka ne Urusalima si furo Assiriya bonkoono kambe ra bo.
11看哪,你聽過亞述列王怎樣對付列國,把它們完全毀滅,你會得著解救嗎?
11 A go, ni maa mate kaŋ Assiriya bonkooney te laabu kulu se k'i halaci parkatak. Ni binde, ni ga yana no?
12我祖先所消滅的民族,就是歌散人、哈蘭人、利色人和在提.拉撒的伊甸人,他們的神可曾解救他們嗎?
12 Ndunnya dumey din kaŋ yaŋ ay kaayey halaci sanda Gozan, da Haran, da Resef, da Eden izey kaŋ yaŋ go Telassar ra, i de-koyey n'i faaba no?
13哈馬王、亞珥拔王、西法瓦音城的王、希拿王和以瓦王在哪裡呢?’”
13 Man Hamat bonkoono, da Arpad bonkoono, da Sefarbayim gallo wano, da Hena nda Abba wano?› »
14希西家向 神禱告(賽37:14~20)希西家從使者手中接過信件,念完了,就上耶和華的殿。希西家把信件在耶和華面前展開。
14 Hezeciya mo na tira ta diyey kambey ra k'a caw. Hezeciya ziji mo ka koy Rabbi windo ra ka tira feeri Rabbi jine.
15希西家在耶和華面前禱告,說:“耶和華以色列的 神,坐在二基路伯中間的啊,只有你是地上萬國的 神,天地是你創造的。
15 Hezeciya na adduwa te Rabbi gaa mo ka ne: «Ya Rabbi, Israyla Irikoyo, ciiti malaykey boŋ gorokwa, ni hinne no ga ti Irikoy ndunnya mayrayey kulu ra. Nin no ka beene nda ganda te.
16耶和華啊!求你側耳聆聽;耶和華啊!求你睜眼垂顧;聽那派使者來侮辱永活的 神的西拿基立的話。
16 Ya Rabbi, ma ni hanga jeeri ka maa, ma ni moy fiti ka guna. Ma maa Sennakerib sanney kaŋ a na Rabsake donton d'a zama nga ma Irikoy Fundikoono kayna se.
17耶和華啊!亞述列王真的曾毀壞列國和它們的領土,
17 Daahir, ya Rabbi, Assiriya bonkooney na laabey da ngey batamey halaci.
18把它們的神丟進火裡,但他們並不是神,不過是人手用木頭、石頭做成的,因此他們可以把他們除掉。
18 I n'i toorey mo catu danji ra, zama manti irikoyyaŋ no, amma borey kambe goyyaŋ no, tuuri nda tondi yaŋ no. Woodin se no i hin k'i halaci.
19現在,耶和華我們的 神啊,求你從他的手中把我們拯救出來,地上萬國就可以知道只有你耶和華才是 神。”
19 Sohõ mo, ya Rabbi iri Irikoyo, ay ga ni ŋwaaray, m'iri faaba Sennakerib kambe ra, hala ndunnya mayrayey kulu ma bay kaŋ nin, ya Rabbi, ni hinne no ga ti Irikoy.»
20以賽亞預言亞述必敗(賽37:21~35)於是亞摩斯的兒子以賽亞派人去見希西家,說:“耶和華以色列的 神這樣說:‘你向我禱告有關亞述王西拿基立的事,我已經聽見了。’
20 Isaya Amoz izo mo donton Hezeciya gaa ka ne a se: «Yaa no Rabbi, Israyla Irikoyo ci: Za kaŋ ni na adduwa te ay gaa Assiriya bonkoono Sennakerib ciine ra, ay maa ni se.
21下面是耶和華所說關於他的話:‘錫安的居民(“居民”原文作“處女”)藐視你,嗤笑你;耶路撒冷的居民在你背後搖頭。
21 Sanni kaŋ Rabbi ci a boŋ neeya: Sihiyona ize wandiya donda nin ka donda-caray haari te ni se. Urusalima ize wayo na boŋ saku-saku ni banda!
22你辱罵了誰,褻瀆了誰?你揚聲攻擊誰呢?你高舉眼目是向誰傲慢呢?就是攻擊以色列的聖者。
22 May no ni kayna? May no ni donda din? May gaa no ni na jinde sambu, Ni na ni boŋ sambu ka beene guna ka gaaba nd'a Israyla wane Koy Hanna?
23你藉著你的使者侮辱了我的主,你說--我要用大批的戰車,攀登眾山的高峰,到達黎巴嫩山的頂端,砍伐高大的香柏樹,佳美的松木;我要進入極遠的峰巒,最茂密的森林。
23 Ni na ni tamey daŋ i ma Rabbi kayna. Ay torkey kunda no ay kaaru nd'a, Hala tondi kuukey boŋ, Hala yongo Liban carawey gaa. Ay ga sedre* beerey da sipres* suubanantey mo beeri ka zeeri. Ay ga furo saaji tuuri zugu booba ra, Hala lunku-lunkey ra.
24我掘井飲外地的水,我用腳掌踏乾埃及所有的河道。
24 Ay fansi ka yawtaray hari haŋ, Ay ce taamu no ay na Misira isey kulu koogandi nd'a.
25你沒有聽過嗎?在遠古我已決定,在古時我已籌劃,現在我要實現,就是你使設防城變成亂堆。
25 Haba? Ni mana maa baaru za gaayaŋ? Ay no ka woodin te k'a waadu mo za waato zamaney ra. Sohõ mo ay n'a toonandi kaŋ ga ti ni ma gallu kaŋ gonda cinari beeri halaci, K'i ciya laabu gusam.
26他們的居民沒有能力,驚惶、羞慚。他們好像田野的嫩草,青綠的蔬菜,和房頂上的草,還未長成就枯萎了。
26 I gorokoy ciya hina kayna koyyaŋ, I humburu, i haaw, I go sanda saaji subu cine, sanda kobto tayo, Sanda subu tayo kaŋ go garu boŋ cine kaŋ ga kukure za a mana beeri.
27你坐下,你出去,你進來,以及你對我所發的烈怒,我都知道。
27 Amma ay wo ga ni gora bay, Da ni fattayaŋo, da ni furoyaŋo, Da ni futay beero ay gaa.
28因為你向我發了烈怒,你狂傲的話進入我的耳中,我要把我的鉤子鉤在你的鼻子上,把嚼環套在你的嘴上,使你在你來的路上轉回去。
28 Ay gaa futa kaŋ ni te ay sabbay se binde, Zama ni boŋbeera baaru kaaru hal a furo ay hangey ra, Kal ay m'ay darb'izo daŋ ni niina ra, D'ay alzamo mo ni meyo ra, Ya ni bare ka ye da nin fonda kaŋ ni gana ka kaa din ra.
29‘這要給你作一個徵兆:這一年要吃自然生長的,第二年也要吃自己長出來的,第三年要撒種、收割,栽種葡萄園,吃它們的果子。
29 Ya nin Hezeciya, woone no ga ciya ni se alaama: Haran araŋ ga jaraw ŋwa, Yeesi mo kala woodin jarawo, Jiiri hinzanta mo araŋ ma duma ka wi, Araŋ ma reyzin* kaliyaŋ tilam, araŋ m'i nafa ŋwa mo.
30猶大家逃脫的餘民,必再往下扎根,往上結果;
30 Yahuda duma jara kaŋ cindi kaŋ du ka yana mo, A ga ye ka te kaaji ganda, a ma izey te beene.
31因為將有剩餘的人從耶路撒冷出來,將有逃脫的人從錫安山而來,耶和華的熱心必成全這事。
31 Zama Urusalima ra no jare fo kaŋ cindi din ga fatta, Ngey kaŋ yaŋ yana ga fatta Sihiyona tondo ra. Rabbi Kundeykoyo anniya no ga woodin te.
32因此,耶和華論到亞述王這樣說:他不會來到這城,不會在那裡射箭,也不會拿著盾牌向城進攻,不會築起土堆圍攻它。
32 Woodin sabbay se, yaa no Rabbi ci Assiriya bonkoono boŋ: A si kaa gallu woone ra. A si hangaw hay a ra, a si kaa a jine da koray, A si laabu tulluwa te a se mo.
33他必循他來的路回去,他必不能來到這城,這是耶和華的宣告。
33 Fonda kaŋ a gana ka kaa d'a din, Nga no a ga gana ka ye koyne. A si kaa mo kwaaro wo do, Yaadin no Rabbi ci.
34為了我和我僕人大衛的緣故,我必保護這城,拯救這城。’”
34 Zama ay no ga te gallu woone se kosaray y'a faaba ay boŋ se no, Ay boŋ se d'ay tamo Dawda mo sabbay se.»
35 神懲罰亞述王(代下32:20~21;賽37:36~38)那天晚上,耶和華的使者出去,在亞述軍營殺了十八萬五千人。早上,他們起來的時候,看哪,到處都是死屍。
35 Kala cino din ra Rabbi malayka fatta ka koy ka Assiriyancey wongu marga ra boro zambar zangu nda wahakku cindi gu wi. Waato kaŋ borey tun susuba, a go, i kulu buukoyaŋ no.
36於是亞述王西拿基立拔營離開,回去住在尼尼微。
36 Assiriya bonkoono Sennakerib mo tun ka ye nga ce banda ka goro Ninawiya kwaara.
37一日,他正在他的神亞斯洛的廟中叩拜的時候,亞得米勒和沙利巴用刀刺殺了他,然後逃到亞拉臘地。他的兒子以撒哈頓接續他作王。
37 A ciya mo, waato kaŋ a goono ga sududu nga de-koyo Nisrok se tooro windo ra, kal a izey Adrammelek da Sarezar n'a wi nda takuba. I zuru ka yana mo ka koy Ararat laabo ra. Sennakerib ize Esar-Haddon no te bonkooni a nango ra.