1希西家作猶大王（代下29:1~2，31:1）以色列王以拉的兒子何細亞在位第三年，猶大王亞哈斯的兒子希西家登基作王。
1 A ciya mo, Israyla bonkoono Hoseya Ela izo mayra jiiri hinzanta ra, kala Yahuda bonkoono Hezeciya Ahaz izo mo te bonkooni.
2他登基的時候是二十五歲；他在耶路撒冷作王二十九年，他母親名叫亞比，是撒迦利雅的女兒。
2 A gonda jiiri waranka cindi gu waato kaŋ a sintin ka may. A may mo jiiri waranka cindi yagga Urusalima ra. A nyaŋo maa Abi, Zakariya ize way.
3他行耶和華看為正的事，效法他的祖宗大衛一切所行的。
3 A na teera hanno te Rabbi diyaŋ gaa, sanda hay kulu kaŋ a kaayo Dawda te cine.
4他廢去邱壇，打碎神柱，砍掉亞舍拉；他又打碎摩西所做的銅蛇，因為直到那些日子，以色列人仍然向它焚香，稱它作尼忽士但。
4 A na tudey boŋ sududuyaŋ nangey tuusu, ka cinarey ceeri-ceeri, ka wayboro himandi bundu toorey beeri-beeri. A na guuru-say gondo bagu-bagu, wo kaŋ Musa dan. Zama kala alwaato din Israyla izey ga dugu ton a se, i ga ne a se mo Nehustan, _kaŋ a feerijo ga ti gondo kaŋ i te da guuru-say|_.
5他倚靠耶和華以色列的 神，在他以前或以後的猶大列王中，沒有像他的。
5 A de Rabbi Israyla Irikoyo gaa, a banda mo a cine mana te Yahuda bonkooney kulu ra, baa ngey kaŋ yaŋ n'a jin ra.
6他忠於耶和華，沒有轉離不跟從他，謹守他的吩咐，就是他曾吩咐摩西的。
6 Zama a naagu Rabbi gaa. A mana fay d'a ganayaŋ mo, amma a n'a lordey haggoy, kaŋ yaŋ Rabbi na Musa lordi nd'a.
7耶和華和他同在，他所有的征戰都得到成功。他背叛亞述王，不再臣服他。
7 Rabbi mo go a banda. Naŋ kaŋ a gana kulu, a du albarka. A murte mo Assiriya bonkoono gaa, a mana may a se.
8他攻擊非利士人，直到迦薩和它的四境，從哨站以至設防城。
8 A na Filistancey kar ka koy hala Gaza nd'a kawyey, za batukoy gar'ize gaa ka koy hala kwaara kaŋ gonda birni cinari gaa.
9撒瑪利亞被攻陷希西家王在位第四年，就是以色列王以拉的兒子何細亞在位第七年，亞述王撒縵以色上來攻擊撒瑪利亞，把城圍困；
9 A ciya mo, Bonkoono Hezeciya mayra jiiri taacanta ra, kaŋ ga ti Israyla bonkoono Hoseya Ela izo jiiri iyyanta, kala Assiriya bonkoono Salmaneser ziji ka koy Samariya k'a windi nda wongu.
10過了三年，他們就攻取了撒瑪利亞。希西家在位第六年，就是以色列王何細亞在位第九年，撒瑪利亞被攻取了。
10 Jiiri hinzanta bananta i n'a ŋwa, sanda Hezeciya mayra jiiri iddanta ra, kaŋ ga ti Israyla bonkoono Hoseya mayra jiiri yagganta, i na Samariya ŋwa.
11亞述王把以色列人擄到亞述去，把他們徙置在哈臘、哈博河和歌散河，以及瑪代人的城裡；
11 Assiriya mo na Israyla ku ka kond'ey Assiriya k'i gorandi Hala, Habor isa me gaa, Gozan laabu, da Midiyancey kwaarey ra mo.
12這是因為他們不聽從耶和華他們 神的話，違背他的約；耶和華的僕人摩西吩咐的一切，他們都不聽從，不遵行。
12 Zama i mana Rabbi ngey Irikoyo sanno gana bo, amma i n'a sappa tunandi, kaŋ ga ti hayey kulu kaŋ Rabbi tamo Musa n'i lordi nd'a. I wangu ka maa a se mo, sanku fa i m'a te.
13亞述王攻打猶大（代下32:1~9；賽36:1~3）希西家王在位第十四年，亞述王西拿基立上來攻擊猶大所有的設防城，佔據了它們。
13 Kala bonkoono Hezeciya mayra jiiri way cindi taacanta ra, Assiriya bonkoono Sennakerib ziji ka kaa ka Yahuda gallu kulu kaŋ gonda cinari beeri wongu, a n'i ŋwa mo.
14猶大王希西家派人往拉吉去見亞述王說：“我有罪了，請你離我回去吧，你們加於我的處分，我必承當。”於是亞述王罰了猶大王希西家九百公斤銀子和一百八十公斤金子。
14 Yahuda bonkoono Hezeciya mo donton Assiriya bonkoono do Lacis kwaara ra ka ne: «Ay na taali te. Ni ma tun k'ay naŋ. Haŋ kaŋ ni dake ay boŋ kulu, ay g'a sambu.» Assiriya bonkoono mo dake Yahuda bonkoono Hezeciya boŋ nzarfu ton way cindi hinza nda jare cine, da wura ton fo nda jare cine.
15希西家就把耶和華殿和王宮寶庫內所有的金子都給了他。
15 Hezeciya mo n'a no nzarfu kulu kaŋ i gar Rabbi windo ra, da bonkoono kwaara jisiyaŋ nango ra.
16那時，猶大王希西家把耶和華殿門上和自己包在門柱上的金子，都刮了下來，給了亞述王。
16 Alwaato din no Hezeciya na wura kaŋ go Rabbi windo meyey gaa da meyey ganjey gaa dagu, wo kaŋ Yahuda bonkoono Hezeciya n'i daabu nd'a. A n'i no Assiriya bonkoono se.
17亞述王從拉吉派他珥探、拉伯撒利和拉伯沙基率領大軍，往耶路撒冷，到希西家王那裡去。他們就上來，去到耶路撒冷。他們到達以後，就站在上池的引水道旁，在漂布地的大路上。
17 Assiriya bonkoono na Tartan, da mantawey jine funa, da Rabsake donton i ma fun Lacis ka koy Bonkoono Hezeciya do Urusalima. I koy mo nda wongu marga bambata. Saaya kaŋ i to noodin, i binde kay bango hari fonda jarga, nga kaŋ go beene kaarukoy fari fonda gaa haray.
18他們呼叫王；希勒家的兒子王宮總管以利亞敬、書記舍伯那和亞薩的兒子史官約亞就出來見他們。
18 Saaya kaŋ i na bonkoono ce, kala Eliyacim Hilciya ize kaŋ ga faada almayaaley dabari, da Sebna kaŋ ga tirey hantum, da Yowa Asaf izo kaŋ ga tirey gaay, i fatta ka koy i do.
19拉伯沙基的恐嚇（賽36:4~12）拉伯沙基對他們說：“你們要對希西家說：‘亞述大王這樣說：你所倚賴的這種防禦算是甚麼呢？
19 Rabsake ne i se: «Kal araŋ ma ci Hezeciya se sohõ: Mate kaŋ bonkooni beero, Assiriya bonkoono ci neeya: Deyaŋ hari woofo dumi gaa no ni goono ga jeeri?
20你說有作戰的智謀和能力，只是嘴上空言，現在你倚賴誰才背叛我呢？
20 Ni goono ga ne (amma woodin kulu ruubu no): iri gonda dabari nda wongu gaabi. May no bora binde kaŋ gaa ni goono ga jeeri, kaŋ se ni murte ay gaa?
21你看，你倚賴埃及這壓傷的蘆葦做的手杖，人若是倚靠它，它必刺入他的手，把手刺傷，埃及王法老對所有倚賴他的人正是這樣。
21 A go, ni goono ga jeeri goobo wo gaa, kaŋ kwaari ceero no, kaŋ ga ti Misira. Baa boro jeeri haya din dumi gaa, kal a ma furo bora kambe ra k'a gooru. Yaadin cine no Misira bonkoono Firawna bara nd'a boro kulu kaŋ ga jeeri a gaa se!
22如果你們對我說：我們倚靠的是耶和華我們的 神，希西家不是曾把他的邱壇和祭壇廢去，又對猶大人和耶路撒冷人說：你們要在耶路撒冷這祭壇前敬拜嗎？
22 Amma d'araŋ ne ay se araŋ go ga de Rabbi araŋ Irikoyo gaa -- manti nga no Hezeciya n'a sududuyaŋ nangey d'a sargay feemey hibandi? A ne mo Yahuda nda Urusalima se: ‹Feema woone jine no araŋ ga sududu Urusalima ra.›
23現在，你可以和我主亞述王打賭，我給你二千匹戰馬，看你能否派出騎兵來騎牠們？
23 Sohõ binde, ay ga ni ŋwaaray, ma caaca nd'ay koyo Assiriya bonkoono. Ay ga ni no bari zambar hinka, hala day nin wo, ni wano do haray ni ga hin ka kaarukoyaŋ dake i boŋ.
24否則，你怎能使我主最小的一位臣僕轉臉逃跑呢？你竟然倚賴埃及供應戰車和戰馬嗎？
24 Mate binde no ni ga te ka yaarukom folloŋ bare ka ye banda ay koyo bannyey ra, baa i kulu ikayna? Ni goono ga jeeri Misira gaa. To, ni ga du wongu torkoyaŋ da bari-kariyaŋ noodin?
25現在，我上來攻擊這地方，要毀滅它，不是有耶和華的意思嗎？耶和華曾對我說：上去攻擊那地，把它毀滅。’”
25 Ay mo sohõ, kaŋ ay kaa ay ma nango wo halaci se, manti Rabbi yaddayaŋ boŋ no? Rabbi no ka ne ay se ay ma koy ka laabo wo wongu k'a halaci.»
26希勒家的兒子以利亞敬、舍伯那和約亞對拉伯沙基說：“請用亞蘭語和你的僕人們說話，因為我們聽得懂；不要用猶大語和我們說話，免得傳入在城牆上的人民的耳中。”
26 Kala Hilciya izo Eliyacim da Sebna nda Yoha ne Rabsake se: «Iri ga ni ŋwaaray, ma salaŋ iri, ni bannyey se da Suriyance sanni, zama iri ga maa woodin. Ma si salaŋ iri se da Yahudancey sanni borey kaŋ go birni cinaro boŋ hangey ra.»
27拉伯沙基對他們說：“我主派我來，只是對你的主和你說這些話嗎？不也是對坐在城牆上，和你們在一起吃自己的糞、喝自己的尿的人民說的嗎？”
27 Amma Rabsake ne i se: «E! Ay koyo n'ay donton nin da ni koyo do no, sanku fa ay ma sanni woone yaŋ ci? Manti alborey kaŋ go ga goro birni cinaro boŋ yaŋ gaa no a n'ay donton, i ma ngey wuri ŋwa, i ma ngey hari-mun haŋ mo araŋ banda?»
28勸降的話（代下32:9~19；賽36:13~22）於是拉伯沙基站著，用猶大語大聲喊著，說：“你們要聽亞述大王的話。
28 Kala Rabsake kay noodin ka ce da jinde beeri Yahudance sanni ra. A salaŋ i se ka ne: «Wa maa bonkooni beero Assiriya bonkoono sanno.
29王這樣說：‘不要給希西家欺騙了你們，因為他不能從我的手中解救你們；
29 Yaa no bonkoono ci: ‹Wa si ta Hezeciya m'araŋ halli, zama a si hin k'araŋ faaba Assiriya bonkoono kambe ra.
30也不要讓希西家欺騙你們去信賴耶和華說：耶和華一定會解救我們，這城必不會交在亞述王的手中。
30 Hezeciya ma si naŋ mo araŋ ma de Rabbi gaa ka ne: Daahir Rabbi g'iri faaba, hala gallo wo ma si furo Assiriya bonkoono kambe ra.›
31不要聽從希西家，因為亞述王這樣說：你們要與我和好，出來向我投降，各人就可以吃自己的葡萄樹和無花果樹的果子，喝自己水池裡的水。
31 Wa si hangan Hezeciya se, zama yaa no Assiriya bonkoono ci: ‹Wa amaana te da ay, wa fatta mo ka kaa ay do. Boro kulu ga nga reyzin* nyaŋo nafa ŋwa, boro kulu ga ŋwa nga jeejay* nyaŋo gaa, araŋ boro fo kulu ga haŋ nga bumbo dayo gaa,
32直到我來帶你們到一個像你們國家的地方，那地方有五穀新酒，糧食和葡萄園，橄欖樹和蜂蜜，你們必可以活著，不會死亡。不要聽從希西家，因為他誤導你們說：耶和華必解救我們。
32 hal a ga to alwaati kaŋ ay ga kaa k'araŋ sambu, ka konda araŋ laabu fo ra kaŋ ga hima araŋ laabu. A gonda ntaaso da reyzin hari, laabu no kaŋ gonda hari nda reyzin kaliyaŋ, zeytun* nya da yu laabu mo no zama araŋ ma funa, araŋ ma si bu se.› Araŋ ma si hangan Hezeciya se pat! waati kaŋ a g'araŋ fafagu ka ne: ‹Rabbi g'iri faaba.›
33列國的神真能解救他們的國土脫離亞述王的手嗎？
33 Ndunnya de-koyey ra gonda afo kaŋ na nga laabo faaba Assiriya bonkoono kambe ra no?
34哈馬和亞珥拔的神在哪裡呢？西法瓦音、希拿和以瓦的神在哪裡呢？他們可以解救撒瑪利亞脫離我的手嗎？
34 Man Hamatyaŋ da Arpad de-koyey? Man gaa Sefarbayim da Hena nda Abba de-koyey? I na Samariya faaba ay kamba ra no?
35這些國家所有的神，有哪一個曾解救他自己的國家脫離我的手呢？難道耶和華能解救耶路撒冷脫離我的手嗎？’”
35 Laabey kulu de-koyey ra, woofo no ka nga laabo faaba ay kambe ra, hala Rabbi mo ma Urusalima faaba ay kamba ra?»
36眾民都不出聲，一句話也不回答他，因為王吩咐他們：“不要回答他。”
36 Amma jama dangay siw! I mana tu a se da baa sann'ize folloŋ, zama bonkoono lordi ka ne i ma si tu a se.
37當時王宮總管希勒家的兒子以利亞敬、書記舍伯那和亞薩的兒子史官約亞來到希西家那裡，他們的衣服都撕裂了，他們把拉伯沙基的話都告訴了他。
37 Waato din gaa Eliyacim Hilciya ize kaŋ ga faada almayaaley dabari, da Sebna kaŋ ga tirey hantum, da Yowa Asaf izo kaŋ ga tirey gaay, i ye ka kaa Hezeciya do nda ngey bankaarayey toorante yaŋ ka Rabsake sanney ci a se.