1約押勸諫大衛有人告訴約押:“看哪!王正在為押沙龍悲哀哭泣。”(本節在《馬索拉抄本》為19:2)
1 I ci Yowab se ka ne: «Guna, bonkoono goono ga hẽ, a goono ga baray Absalom sabbay se.»
2那一天,眾人勝利的歡樂變成了悲哀,因為他們聽說王為他的兒子傷痛。
2 Han din zaama teeyaŋo ye ka bare ka ciya bu baray koyne jama kulu se, zama han din jama maa baaru kaŋ i ne bonkoono goono ga bine saray te nga izo se.
3那一天,眾人偷偷進城,就像軍人從戰場上逃跑,羞愧地偷偷回來一樣。
3 Borey binde furo kwaara ra han din hane tugante, sanda boroyaŋ kaŋ haawi n'i di waato kaŋ i zuru wongu do, kaŋ i na goobu haŋ.
4王蒙著臉,大聲哀哭,說:“我兒押沙龍啊!押沙龍,我兒,我兒啊!”
4 Bonkoono mo na nga moyduma daabu. A ce mo da jinde beeri, ka ne, «Ya ay izo, Absalom, ya Absalom! Ya ay izo, ay izo!»
5約押進了屋子去見王,說:“你所有的臣僕今天救了你的性命,和你兒女妻室的性命,你今天卻使他們滿面羞愧;
5 Yowab binde furo windo ra bonkoono do ka ne: «Hunkuna ni na ni tamey kulu haawandi, ngey kaŋ yaŋ na ni fundo, da ni ize arey, da ni ize wayey, da ni wandey da ni wahayey fundey mo faaba.
6你愛那些恨你的,恨那些愛你的。因為你今天表明了你不重視將帥和臣僕;我今天才明白,如果押沙龍活著,我們大家都死去,你就歡喜了。
6 Zama borey kaŋ ga konna nin no ni ga baa, ka konna ni baakoy. Zama ni bangandi hunkuna kaŋ koyey da bannyey wo yaamoyaŋ no ni se. Hunkuna ay faham da woone: da day Absalom ga funa, iri kulu mo bu, doŋ a ga kaan ni se gumo.
7現在請你起來,出去,說些安慰你僕人們的話。我指著耶和華起誓,如果你不出去,今夜就必沒有一人留下來與你在一起。這禍患就比你從幼年到現在所遭受的一切禍患更厲害了。”
7 A binde, sohõ ni ma tun ka fatta ka sanni kaano te ni tamey se. Zama ay ze da Rabbi, da ni mana fatta hunkuna, boro kulu si no kaŋ ga goro ni banda. Laala din binde ga jaase hay kulu kaŋ du nin za ni go arwasu ka to hala hunkuna.»
8於是王起來,坐在城門口。有人告訴眾民說:“看哪!王坐在城門口。”於是眾人都來到王的面前。以色列人已經逃跑,各回自己的家去了。
8 Waato din gaa no bonkoono tun ka goro kwaara meyo gaa. I ci jama kulu se ka ne: «Guna, bonkoono goono ga goro kwaara meyo gaa.» Borey kulu binde kaa bonkoono jine. Amma Israyla kulu jin ka zuru, boro kulu koy nga kwaara.
9以色列眾支派的人都紛紛議論,說:“王曾經拯救我們脫離仇敵的手,又救了我們脫離非利士人的手,現在他卻躲避押沙龍,離開這地逃走了。
9 Borey kulu binde soobay ka care kusuuma Israyla kundey kulu ra. I goono ga ne: «Bonkoono n'iri faaba iri yanjekaarey kambey ra. A n'iri faaba mo Filistancey kambey ra, amma sohõ a zuru Absalom sabbay se.
10我們所膏立統治我們的押沙龍,已經在戰場上死了。現在你們為甚麼不出聲請王回來呢?”
10 Absalom mo kaŋ iri daŋ bonkooni iri boŋ, a bu wongo ra. Sohõ binde, ifo se no araŋ si salaŋ ka ne i ma ye ka kande bonkoono?»
11大衛回耶路撒冷京城大衛王派人去見撒督祭司和亞比亞他,說:“你們要對猶大的眾長老說:‘你們為甚麼在請王回宮的事上落在人後頭呢?全以色列請王回宮的話已經傳到王和王宮那裡去了。
11 Bonkoono Dawda binde donton alfagey Zadok nda Abiyatar do ka ne: «Wa salaŋ da Yahuda arkusey ka ne: ‹Ifo se no araŋ ciya kokor banda wane yaŋ bonkoono ye-ka-kande fu yaŋ ciine ra, za kaŋ Israyla kulu sanney to bonkoono do nga kwaara ra?
12你們是我的兄弟,我的骨肉至親,為甚麼在請王回來的事上,倒落在人後頭呢?’
12 Araŋ no ga ti ay nya-izey, d'ay biriyo d'ay baso mo. Ifo se binde kaŋ araŋ no ga ti kokor banda waney bonkoono ye-ka-kande yaŋo ciine ra?›
13你們又要對亞瑪撒說:‘你不是我的骨肉至親嗎?我若不立你代替約押,在我面前作軍隊的元帥,願 神重重地懲罰我,並且加倍嚴厲地懲罰我。’”
13 Araŋ ma ne Amasa mo se: ‹Nin wo, manti ay biri nd'ay basi no? Irikoy m'ay laali da ni mana ciya wongu marga wonkoyo ay jine Yowab nango ra duumi.› »
14這樣,大衛挽回了猶大眾人的心,好像一人的心。於是他們差派人去見王,說:“請你和你的眾臣僕都回來!”
14 A binde na Yahuda alborey kulu biney naan, sanda boro folloŋ bine cine, hal a donton bonkoono gaa ka ne: «Ma ye ka kaa, nin da ni tamey kulu.»
15王就回來,到了約旦河。猶大人也來到吉甲,要去迎接王,接王過約旦河。
15 Bonkoono binde ye ka kaa, hal a to Urdun isa. Yahuda mo kaa Jilgal, zama ngey ma bonkoono kubay se, ka Urdun daŋandi a banda.
16示每與洗巴出迎巴戶琳的便雅憫人,基拉的兒子示每,急忙與猶大人一同下去迎接大衛王。
16 Simey, Gera ize mo, Benyamin boro, Ba-Hurim kwaara bora waasu-waasu ka zumbu Yahuda borey banda Bonkoono Dawda kubayyaŋ se.
17與示每同來的有一千便雅憫人,還有掃羅家的僕人洗巴,和他的十五個兒子,以及二十個僕人。他們都衝過約旦河去迎接王。
17 Benyamin alborey mo, ngey boro zambar fo go no a banda, hala nda Ziba, Sawulu windi bannya, da nga ize way cindi guwa, da nga bannya waranka a banda. I na Urdun daŋandi ka koy bonkoono do.
18有人渡過渡口,把王的家眷接過去,並且照著王的心意去作。大衛過約旦河的時候,基拉的兒子示每俯伏在王面前,
18 Kal i na bonkoono almayaaley daŋandi yawyaŋo do haray ka te mo haŋ kaŋ ga kaan bonkoono se. Gera ize Simey mo, waato kaŋ a daŋandi, a ye ganda bonkoono jine.
19對王說:“我主我王從耶路撒冷出來的那一天,你僕人所犯的錯,現在求我主不要歸罪於我,求你不要記念,求王也不要放在心上。
19 A ne a se: «Bonkoono ma si taali dake ay boŋ, ma si fongu mo haŋ kaŋ ay, ni tamo te hartayaŋ ra waato kaŋ koyo ay bonkoono fun Urusalima ra, hala bonkoono ma woodin jisi nga bina ra.
20因為你的僕人知道自己犯了罪,所以你看,在約瑟全家之中,今天我是第一個下來迎接我主我王的。”
20 Zama ay, ni tamo bay kaŋ ay na taali te. Sohõ binde, guna ay kaa hunkuna. Ay no ga ti ijina Yusufu kunda kulu ra ay ma kaa koyo ay bonkoono kubayyaŋ se.»
21洗魯雅的兒子亞比篩回答說:“示每咒罵了耶和華的受膏者,豈不該因此把他處死嗎?”
21 Amma Zeruwiya ize Abisay tu ka ne: «I si Simey wi no, za kaŋ a na Rabbi wane suubananta wow?»
22大衛說:“洗魯雅的兒子們啊,我與你們有甚麼關係呢?今天你們竟與我作對!今天在以色列中,豈可有人被處死呢?難道我不知道今天我作以色列的王嗎?”
22 Dawda mo ne: «Ya araŋ Zeruwiya izey, ifo k'ay zaa da araŋ, kaŋ araŋ ga ciya ay ibareyaŋ hunkuna? I ga boro kulu wi Israyla ra hunkuna, wala? Manti ay bay hunkuna kaŋ ay ya bonkooni no Israyla boŋ?»
23於是王對示每說:“你一定不會被處死!”王又向他起誓。
23 Bonkoono mo ne Simey se: «Ni si bu.» Bonkoono ze a se mo.
24米非波設向大衛辯白掃羅的孫子米非波設也下去迎接王。他自從王出走那天,直到王平平安安回來的日子,都沒有修腳,沒有刮鬍子,也沒有洗衣服。
24 Sawulu haama Mefiboset mo kaa zama nga ma bonkoono kubay se. A mana nga ce camsey dumbu, wala nga kaabe hanseyaŋ, wala baa nga bankaaray nyunayaŋ za hano kaŋ hane bonkoono dira kala hano kaŋ a ye ka kaa baani.
25他從耶路撒冷來迎接王的時候,王問他:“米非波設啊,你為甚麼沒有與我一同離開呢?”
25 A ciya binde, waato kaŋ a kaa Urusalima bonkoono kubayyaŋ se, kala bonkoono ne a se: «Mefiboset, ifo se no ni mana koy ay banda?»
26他回答:“我主我王,你僕人是瘸腿的;那天,我心裡想我要預備驢子,可以騎上,與王一同離開,但是我的僕人卻欺騙了我,
26 Nga mo tu ka ne: «Ya koyo ay bonkoono, ay tamo no k'ay fafagu. Zama ay ni bannya ne: ‹Naŋ ay ma kaari-ka daŋ ay farka gaa, zama ay ma kaaru a boŋ ka koy bonkoono banda, zama ay, ni tamo ya fanaka no.›
27又在我主我王面前毀謗你僕人。但我主我王像 神的使者一樣,現在,你看怎樣好,就怎樣行吧!
27 Amma a na ay, ni tamo maa sara koyo ay bonkoono do. Amma koyo ay bonkoono ga hima sanda Irikoy malayka. Kala ni ma te mo haŋ kaŋ ga kaan ni se.
28因為我祖父全家的人,在我主我王面前都算不得甚麼,都不過是該死的人;你卻使僕人在你席上與你一同吃飯。我還有甚麼權利再向王哀求甚麼呢?”
28 Zama ay baaba windo almayaaley kulu ciya sanda buukoyaŋ koyo ay bonkoono jine. Kulu nda yaadin, ni na ay, ni tamo daŋ borey kaŋ ga ŋwa ni taablo boŋ yaŋ ra. Ay gonda hina ka hẽ bonkoono gaa koyne, wala?»
29王就對他說:“你為甚麼再提你的事呢?我已經決定,你與洗巴要均分那地。”
29 Bonkoono ne a se: «Ifo se no ni na ni sanno tonton? Ay sanno neeya: Doŋ day, nin da Ziba, kal araŋ ma farey fay.»
30米非波設對王說:“我主我王既然已平平安安回宮,所有的一切就都任憑洗巴拿去好了。”
30 Mefiboset binde ne bonkoono se: «Oho, naŋ a ma hay kulu sambu, za kaŋ koyo ay bonkoono ye ka kaa fu baani samay.»
31巴西萊給大衛送行基列人巴西萊也從羅基琳下來,與王一同過約旦河,要在約旦河邊給王送行。
31 Jileyad bora Barzillay fun Rogelim. A na Urdun daŋandi bonkoono banda, zama nga m'a dum ka koy hala Urdun daaranta.
32巴西萊年紀非常老邁,已經八十歲。王住在巴戶琳的時候,是他供養王的,因為他是一個很富有的人。
32 Barzillay wo mo dottijo zeeno no gumo, zama a jiiri wahakku. A na kwaara goray hari haggoy bonkoono se mo za a go Mahanayim da goray, zama nga wo boro beeri no gumo.
33王對巴西萊說:“你與我一同過河去,在耶路撒冷與我同住,我要供養你。”
33 Bonkoono ne Barzillay se: «Kala ni ma daŋandi ay banda. Ay mo ya ni jare ay banda Urusalima ra.»
34巴西萊對王說:“我活著的年日還能有多少,可使我與王一同上耶路撒冷呢?
34 Amma Barzillay ne bonkoono se: «Ay fundo jirbi marge no ka cindi kaŋ ay ga kaaru bonkoono banda ka koy Urusalima?
35我現在已經八十歲了,還能分別美醜嗎?你僕人還能嘗出吃喝的味道嗎?我還能細聽男女歌手的聲音嗎?你僕人為甚麼要負累我主我王呢?
35 Hunkuna ay jiirey to wahakku. Ay ga hin ka fayanka ihanno nda ilaalo game ra no? Ay, ni tamo ga hin k'ay ŋwaari dumi taba, wala haŋ kaŋ ay ga haŋ no? Wala ay ga hin ka maa alboro nda wayboro kaŋ goono ga doon jinde? Ifo se binde ay, ni tamo ga ciya jaraw koyo ay bonkoono se ne jine?
36你僕人只不過與王一同過約旦河,王為甚麼要這樣賞賜我呢?
36 Ay, ni tamo ga ba ay ma Urdun wo daŋandi hinne no ay bonkoono banda. Ifo se no bonkoono ga alhakku bana ay se ya-cine?
37請讓你僕人回去,好死在我自己的城裡,埋葬在我父母的墳墓旁。看哪,你僕人金罕在這裡,請讓他與我主我王一同過河;你看怎麼好,就怎麼待他吧!”
37 Ay ga ni ŋwaaray, ma naŋ ay, ni tamo ma bare ka ye, zama ay ma bu ay bumbo kwaara ra, ay baabo d'ay nyaŋo saarayey do. Amma ma ni bannya Kimham guna. Nga din ma daŋandi koyo ay bonkoono banda. Ni ma te a se mo haŋ kaŋ ga kaan ni se.»
38王說:“金罕可以與我一同過河。你看怎麼好,我就怎麼待他。你向我所要求的,我都必為你成全。”
38 Bonkoono tu ka ne: «Kimham ga daŋandi ay banda, ay ga te a se mo haŋ kaŋ ni ga ba. Hay kulu mo kaŋ ni ga hã ay gaa, kal ay m'a te ni se.»
39於是眾人都渡過約旦河,王也渡過了。王與巴西萊親嘴,為他祝福,巴西萊就回自己的地方去了。
39 Borey kulu binde na Urdun daŋandi, bonkoono mo daŋandi. Bonkoono na Barzillay garbe sunsum, ka albarka gaara a se. Nga mo ye nga nango do.
40猶大人和以色列人的爭論王過了河,到了吉甲,金罕也與王一同渡河。所有的猶大人和半數以色列人,也都與王一同渡河。
40 Bonkoono binde daŋandi ka kaa Jilgal, Kimham mo daŋandi a banda. Yahuda jama kulu na bonkoono dum, nga nda Israyla jama jara mo.
41以色列眾人都來見王,問王說:“我們的兄弟猶大人為甚麼把你偷去了,把王和王的家眷接過約旦河呢?屬大衛的人不都一樣是他的人民嗎?”
41 Guna mo, Israyla alborey kulu kaa bonkoono do. I ne a se: «Ifo se no iri nya-izey Yahuda alborey na ni zay? I na Urdun daŋandi nda bonkoono, da nga almayaaley, da Dawda alborey kulu a banda.»
42猶大眾人回答以色列人說:“因為王與我們的關係親密。你們為甚麼因這事而生氣呢?我們從王那裡得到甚麼吃的呢?或是他給了我們甚麼禮物呢?”
42 Kala Yahuda alborey kulu tu Israyla alborey se ka ne: «Zama bonkoono ya iri dumi no kaŋ ga maan. Ifo se binde araŋ ga binya sanno din se? Iri na hay fo ŋwa bonkoono albarka ra no? Wala a n'iri no hay fo no?»
43以色列人回答猶大人說:“在王的事上,我們有十分的投入。在大衛身上,我們也與大衛比你們更有情分。你們為甚麼輕視我們呢?先說要請我們的王回來的,不是我們嗎?”但是猶大人的話比以色列人的話更強硬。
43 Kala Israyla borey tu Yahuda borey se ka ne: «Iri gonda baa way bonkoono do. Iri wano baa da araŋ wano mo Dawda ra. Ifo se binde kaŋ araŋ ga donda iri? Manti iri no ga ti sintina iri bonkoono ye-ka-kande yaŋ ciine ra?» Yahuda borey sanno koroŋ ka bisa Israyla borey wano.