1摩西之歌“天哪，留心吧，我要說話；地啊，聆聽我口中的言語。
1 Ya beeney, wa hanga jeeri hal ay ma salaŋ. Ganda ndunnya mo ma maa ay me sanney.
2我的教訓下降如雨，我的言語滴落如露，像細雨落在青草上，像甘霖降在蔬菜上。
2 Ay dondonandiyaŋo ga tolli danga beene hari, Ay sanney mo ga zumbu danga harandaŋ cine, Danga mate kaŋ buuda ga zumbu subu baano boŋ, Danga mate kaŋ mimisi mo ga kaa tuuri kayney gaa.
3因為我要宣告耶和華的名；你們要尊崇我們的 神的偉大。
3 Zama ay ga Rabbi maa fe. Araŋ m'iri Irikoyo beera ci.
4他是磐石，他的作為完全，因為他一切所行的全都公平；他是誠實無偽的 神，又公義，又正直。
4 Rabbi ya tondi no, a goyo mo timmante no. A teerey kulu mo adilitaray boŋ no a g'i te. Irikoy ya naanaykoy no, laala si no a do. Adilitaraykoy da cimikoy no, nga wo.
5這世代向他行事敗壞，就不是他的兒女，滿有弊病，這實在是個乖僻彎曲的世代。
5 A ize yaamey na ziibi goy te. I manti a izeyaŋ no i bilsa sabbay se. Zamana wo izey, darante da siirante yaŋ no.
6愚昧無知的人民哪，你們這樣報答耶和華嗎？他不是你的父，不是把你買回來的嗎？他造了你，建立了你。
6 Ya jama saamo kaŋ sinda laakal, Yaadin no araŋ ga Rabbi bana nd'a, wala? Manti ni baaba no, nga kaŋ na ni fansa? Manti a na ni taka, a na ni tabbatandi mo?
7你要回想古時的日子，思念歷代以來的年月；問你的父親，他必告訴你；問你的長者，他們必對你說。
7 Ma fongu doŋ borey gaa. Ma za zamana boobo jiirey fintal. Ma ni baaba hã, a ga cabe ni se mo. Ma ni dottijey hã, ngey mo ga ci ni se.
8至高者把地業賜給列國的時候，把人類分開的時候，就照著以色列子孫的數目，立定了萬民的境界。
8 Waato kaŋ Koy Beero na dumey kulu no i tubo, Waato kaŋ a na Adam-izey fay waani-waani, A na dumi cindey hirri meyey candi Israyla izey baayaŋ lasaabo boŋ.
9但耶和華的分就是他的子民，他的產業就是雅各。
9 Zama Rabbi baa ga ti a jama, Yakuba mo ga ti a wane haro.
10耶和華在曠野之地遇見了他，在荒涼之地和野獸吼叫的荒野，遇見了他，就環繞他，看顧他，保護他，好像保護自己眼中的瞳人一樣。
10 A n'a gar saaji ra, Ganji fimbi kaŋ gonda kaatiyaŋ ra. A n'a kali ka windi, a n'a laakal. A n'a haggoy danga mate kaŋ boro ga te ni mo gura se.
11又像老鷹攪動巢窩，飛翔在雛鷹之上，搧展翅膀，接取雛鷹，背在自己的兩翼之上。
11 Danga mate kaŋ cine zeeban ga nga fito tunandi, A ga fata kobi nga izey boŋ, A ga nga fatey daaru k'i sambu, K'i jare nga fata hamney boŋ --
12耶和華獨自領導了他，並沒有外族人的神與他同在。
12 Yaadin cine mo no Rabbi hinne no ka furo nga jama jine, Irikoy waani fo mo si a banda.
13耶和華使他乘駕地的高處，得吃田間的土產；又使他從巖石中吸蜜，從堅固的磐石中取油。
13 Rabbi naŋ a ma kaaru ka koy ndunnya nangey kaŋ go beene boŋ. A na fari nafa albarka ŋwa. Rabbi naŋ a ma yu sunsum ka kaa tondi ra. A ma ji kaa tondi sando ra.
14也吃牛酪和羊乳，羊羔的脂肪，巴珊的公牛和公山羊，以及上好的麥子；也喝了葡萄汁釀成的酒。
14 A ma haw ji ŋwa, ka feeji wa haŋ, A ma du feej'ize maani, Da Basan laabu feeji gaaru yaŋ, da hincin yaŋ. A ma alkama hamni baano ŋwa. Reyzin izey haro gaa mo ni na duvan* haŋ.
15但耶書崙肥胖了，就踢跳，‘你肥胖了，你粗壯了，你飽滿了，’他離棄了造他的 神，輕看了救他的磐石。
15 Amma Yesurun naasu, gaa no a zi. Ni naasu, ni warga, ni yuttu mo. Waato gaa no a na Irikoy kaŋ n'a taka din furu. A donda nga faaba tondo.
16他們以外族人的神激動了 神的憤恨，以可憎之事惹起了他的怒氣。
16 I n'a zuku canse gaa da de-koy waani yaŋ. I n'a bine tunandi nda fanta hari yaŋ.
17他們獻祭給鬼魔（他們不是神），就是他們從來不認識的神，是近來新興的，是你們的列祖所不懼怕的。
17 I koy ka sargay* te follayyaŋ se, kaŋ yaŋ manti Irikoy no. I koy de-koyyaŋ kaŋ i mana i bay doŋ banda. I koy itajiyaŋ do kaŋ yaŋ bangay bi fo-bi fo, Kaŋ yaŋ araŋ kaayey mana humbur'ey.
18你輕忽了生你的磐石，你忘記了產你的 神。
18 Amma tondo kaŋ na ni hay din, ni man'a saal. Ni dinya mo Irikoyo kaŋ na ni no fundi.
19因為他的兒女激怒了 神，耶和華看見了，就棄絕了他們，
19 Rabbi di woodin, a n'i fanta mo, A ize arey d'a ize wayey zukuyaŋ sabbay se.
20說：‘我必掩面不顧他們，要看看他們的結局怎樣；因為他們是乖曲的一代，心裡沒有信實的人。
20 A ne mo: «Ay g'ay moyduma tugu i se, Ka di mate kaŋ i ga kokor d'a. Zama i te zamana izeyaŋ kaŋ murte gumo. I ra sinda naanay kulu.»
21他們以不是神的神激動了我的憤恨，以虛無之物惹動了我的怒氣；我也以不是子民的人激動他們的憤恨，以愚昧的國民惹動他們的怒氣。
21 I n'ay zuku ay ma canse nda haŋ kaŋ manti Irikoy no. I n'ay futandi ngey yaamotara do. Ay mo g'i zuku i ma canse nda boroyaŋ kaŋ manti jama. Ay g'i futandi nda dumi kaŋ sinda fahamay.
22因為在我的怒中有火燃燒起來，燒到陰間的深處，把大地和地的出產盡都吞滅，連山的根基也燒著了。
22 Ay futa na danji fo diyandi kaŋ ga ton hala ganda Alaahara. A ga ndunnya ŋwa, nga nda fari albarka, Ka danji diyandi hala tondi beerey dabey gaa.
23我要把災禍加在他們身上，把我的箭向他們射盡。
23 Ay ga balaawyaŋ gusam i boŋ. Ay g'ay hangawey kulu ban i gaa.
24他們必因饑荒消瘦，被熱病和毒症消滅；我也要打發野獸用牙齒咬他們，和土中的蛇類用毒液害他們。
24 I ga faabu haray sabbay se, Konni futo nda halaciyaŋ fotto mo g'i ŋwa. Ay ga ganji hamey hinje da fanakey kaŋ yaŋ ga gaalum laabo ra naajo mo samba i gaa.
25外有刀劍，內有驚恐，使人喪亡，使少男少女，嬰孩和白髮老人，盡都喪亡。
25 Taray haray takuba ga mursandi, Fuwo ra mo kala zalbayaŋ. A ga arwasu nda wandiyo nda naanandi nda hamni kwaaray koy ŋwa.
26我原想：“我要把他們分散到各處，把他們的名號都從人間除滅。”
26 Ay ne: «Ay g'i kar ka say-say hala nangu mooro, Kal i fonguyaŋey ma daray Adam-izey game ra,
27但我懼怕仇人激動我，恐怕敵人誤會了，又恐怕他們說：“是我們的手高舉了，並不是耶和華作了這一切事。”’
27 Da manti kaŋ ay ga humburu ibare fooma.» A ma si ciya i yanjekaarey ma daray ngey miiley ra, I ma si koy ka ne: «Iri kambe no ka te zaama! Manti Rabbi no ka woodin kulu te!»
28因為他們是缺乏計謀的國，他們心中沒有見識。
28 Zama jama wo gonda laakal dumbay. Fahamay si i do mo baa kayna.
29如果你們有智慧，就可以明白這事，認清自己將來的結局了。
29 Doŋ day i ma te laakal! Doŋ day i ma faham da woodin! Doŋ day i ma lasaabu ka di mate kaŋ ngey ga kokor d'a!
30如果不是他們的磐石把他們出賣了，如果不是耶和華把他們交出來，一人怎能追趕一千人，二人怎能使萬人逃跑呢？
30 Mate a ga te boro folloŋ ma hin ka boro zambar gaaray, Ihinka mo ma naŋ boro zambar way ma zuru, Da manti kaŋ i tondo n'i neera, Da manti Rabbi no k'i nooyandi?
31連我們的仇敵也自己斷定，他們的磐石不像我們的磐石。
31 Zama i deyaŋ haro, a manti danga iri tondo no. Iri ibarey bumbey no ka di woodin.
32因為他們的葡萄樹，是所多瑪的葡萄樹所出的，是蛾摩拉的田地所生的；他們的葡萄是毒葡萄，每一掛都是苦的。
32 Zama i reyzin nya tiksa ya Saduma wane no, Da Gomorata farey wane mo. I reyzin izey ga ti tay wane yaŋ, I fafey ga fottu gumo.
33他們的酒是大蛇的毒液，是虺蛇的劇毒。
33 I duvaŋo ga hima gondi naaji, Danga day gazama naaji laalo.
34這不是貯藏在我這裡，封閉在我的寶庫中嗎？
34 Manti woodin no ay jisi ay jarga, Wo kaŋ ay n'a kawaatimandi ay barma ra?
35等到他們失足的時候，我要伸冤報應；因為他們遭遇災難的日子近了，那預備要臨到他們身上的事，必快快臨到。
35 Banayaŋ da alhakku ya ay wane no. Alwaati ga kaa kaŋ i ce ga tansi, Zama i masiiba zaaro maan. Hayey kaŋ yaŋ i waadu i boŋ mo go no ga cahã ka kaa.
36耶和華要為自己的子民伸冤，為自己的僕人難過，因為耶和華看見他們的能力已經消逝，為奴的或自由的都沒有剩下一人。
36 Zama Rabbi ga nga jama ciiti. A ga bakar nga tamey se d'a di i hino ban, Kaŋ boro mana cindi i do, bannya wala burcini.
37他必說：‘他們的神在哪裡呢？他們投靠的磐石在哪裡呢？
37 A ga ne mo: «Man gaa i de-koyey? Man gaa i tondo kaŋ ra i zuru ka koy tugu?
38就是向來吃他們祭牲脂肪的，喝他們奠祭之酒的神在哪裡呢？讓他們興起來幫助你們吧，願他們保護你們吧！
38 Man ngey kaŋ yaŋ n'i sargay maano ŋwa, K'i haŋyaŋ sargay duvaŋo haŋ mo? I ma tun sohõ k'araŋ gaakasinay. I ma ciya araŋ koruyaŋ do.»
39現在你們要知道，只有我是那一位，除我以外，並沒有別的神；我使人死，也使人活；我打傷，我也醫治；沒有人可以從我的手裡搶救出去。
39 Guna sohõ ka di: ay no, ay bumbo ga ti NGA. Irikoy fo mo si no ay banda. Ay no ga wi, ay no ga funandi. Ay no ga maray, ay no ga yayandi. Boro si no mo kaŋ g'i faaba ay kambe ra.
40我向天舉手說：我活到永永遠遠；
40 Ay g'ay kambe salle beene ka ne: «Ay ze nd'ay fundo kaŋ ga duumi ka ne:
41如果我磨亮了我的刀劍，如果我掌握了審判權，就必向我的仇敵伸冤，必向恨我的人報應。
41 D'ay n'ay takuba nyalawanta kaanandi, D'ay kamba na cimi ciiti di, Kal ay ma bana ay yanjekaarey gaa, Ka alhakku no ay konnakoy se.
42我要使我的箭飲血飲醉，就是被殺的人和被擄的人的血；我的刀劍要吃肉，就是吃仇敵長髮首領的肉。’
42 Ay ga naŋ hangawey ma kuri haŋ, Ay takuba mo ga basi ŋwa. Ay ga wiyantey da tamey basi ŋwa ibare hamni-kuuku-koyey jine borey gaa.»
43列國啊，你們當與耶和華的子民一同歡呼，因為他要伸他僕人流血的冤，他要向他的仇人報復，他要救贖他的地和他的子民。”
43 Ya dumi cindey, wa farhã Rabbi jama banda, Zama a ga nga tamey kuri alhakko bana. A ga bana nga ibarey boŋ, A ga sasabandiyaŋ te mo nga laabo da nga jama se.
44摩西和嫩的兒子約書亞前來，把這首詩歌的一切話都說給人民聽。
44 Musa kaa ka bayto wo sanney kulu ci jama hangey ra, nga nda Yasuwa Nun izo.
45摩西的遺言摩西向以色列眾人說完了這一切話，
45 Musa na sanney din kulu ci ka ban Israyla kulu se,
46就對他們說：“我今日警告你們的一切話，你們都要放在心上，好吩咐你們的子孫謹守遵行這律法上的一切話。
46 ka ne: «W'araŋ biney ye sanney kulu kaŋ ay go ga seeda araŋ se hunkuna gaa, wo kaŋ yaŋ araŋ g'araŋ izey lordi nd'a, i m'i haggoy k'i te mo, danga asariya wo sanney kulu nooya.
47因為這不是空洞、與你們無關重要的事，而是你們的生命；藉著這事，你們在過約旦河去得為業的地上，才可以日子長久。”
47 Zama manti hari yaamo no araŋ se bo, amma araŋ fundi no. I teeyaŋ ra no araŋ ga te aloomar kuuku laabo kaŋ araŋ ga Urdun daŋandi ka koy ka du a mayray din ra.»
48預言摩西死在尼波山上就在那一天，耶和華對摩西說：
48 Rabbi salaŋ Musa se mo han din hane ka ne:
49“你要上這亞巴琳山去，就是尼波山，在耶利哥對面的摩押地，觀看我賜給以色列人為業的迦南地。
49 «Ni ma kaaru Abarim tondi kuukey wo boŋ, kaŋ ga ti Nebo tondo, Mowab laabo ra, kaŋ ga guna Yeriko haray. Ma koy ka Kanaana laabo guna, kaŋ ay ga no Israyla izey se, i mayray hari no.
50你必死在你登上的山上，歸到你的族人那裡去，像你的哥哥亞倫死在何珥山上，歸到他的族人那裡去一樣。
50 Ni ga bu noodin tondo kaŋ ni ga kaaru din boŋ, ka margu ni dumey do, danga mate kaŋ cine ni beero Haruna bu Hor tondo ra ka margu nga dumey do.
51因為你們在尋的曠野，在加低斯米利巴水邊，在以色列人中間悖逆我，在以色列人中間沒有尊我為聖。
51 Woodin ga te zama araŋ n'ay sanno daaru Israyla izey game ra yongo Meriba haro do, noodin Kades, Zin ganjo ra, da zama araŋ mana ay hananyaŋo bangandi Israyla izey game ra noodin.
52我賜給以色列人的地，你可以從對面觀看，卻不得進去。”
52 Ni ga di laabo din da ni moy, amma ni si koy noodin ka furo laabo kaŋ ay ga no Israyla izey se din ra.»