1以色列人違背 神的惡果以色列人又行了耶和華看為惡的事；耶和華就把他們交在米甸人手裡七年。
1 Israyla izey ye ka goy laalo te Rabbi diyaŋ gaa. Jiiri iyye mo no Rabbi n'i daŋ Midiyan kambe ra.
2米甸人的勢力勝過以色列人；以色列人因米甸人的緣故，就為自己在山上挖穴、挖洞，建營寨。
2 Midiyan kamba te gaabi Israyla boŋ, hala Midiyan sabbay se, kala Israyla izey na guusuyaŋ fansi ngey boŋ se tondey ra, da tondi guusey ra, i na wongu fu bambatayaŋ te.
3每逢以色列人撒種以後，米甸人、亞瑪力人和東方人都上來，欺壓他們；
3 A ga ciya binde, da Israyla izey duma, kala Midiyancey ma kaa, ngey da Amalekancey, da wayna funay borey. I ga kande Israyla izey gaa wongu.
4對著他們安營，毀壞那地的出產，直到迦薩一帶，他們沒有留下牛、羊和驢，沒有給以色列人留下一點養生之物。
4 I ga gata sinji i se ka laabo nafa kulu halaci Israyla izey se, kal a koy to hala Gaza. I mana ŋwaari kulu naŋ Israyla ra, da feeji wane, wala haw wane, wala farkay wane no.
5因為他們帶著牲畜和帳棚上來，像蝗蟲那麼多；他們來的人和駱駝無數，進入境內，毀壞全地。
5 Zama ngey da ngey almaney da ngey kuuru-fuwey no i ga kaa d'a, sanda do baayaŋ cine no, ngey da ngey yoy hala i bisa lasaabuyaŋ. I ga kaa mo laabo ra da laabo sarayaŋ anniya.
6以色列人在米甸人面前，落到極卑微的地步，他們就哀求耶和華。
6 Israyla di kayna mo gumo Midiyan sabbay se. Israyla izey mo hẽ Rabbi gaa.
7以色列人因米甸人的緣故，向耶和華呼求的時候，
7 A ciya binde, saaya kaŋ cine Israyla izey hẽ Rabbi gaa Midiyan sabbay se,
8耶和華就差派一位先知到以色列人那裡，對他們說：“耶和華以色列的 神這樣說：‘我曾經把你們從埃及領上來，領你們出了為奴之家；
8 kala Rabbi na annabi fo donton Israyla izey do. Annabo mo ne i se: «Yaa no Rabbi, Israyla Irikoyo ci: Ay n'araŋ kaa Misira laabo ra, ay n'araŋ kaa mo tamtaray windo ra.
9我曾經把你們從埃及人的手拯救出來，拯救你們脫離所有欺壓你們的人的手，把他們從你們面前趕走，把他們的地賜給你們。
9 Ay n'araŋ faaba mo Misirancey kambe ra d'araŋ taabandikoy kulu kambe ra mo. Ay n'i gaaray mo araŋ jine. Ay n'i laabo no araŋ se.
10我又對你們說：我是耶和華你們的 神；你們住在亞摩利人的地，不可敬畏他們的神。但你們沒有聽從我的話。’”
10 Ay ne araŋ se mo: Ay no ga ti Rabbi araŋ Irikoyo. Araŋ ma si humburu Amorancey toorey, borey kaŋ yaŋ araŋ goono ga goro i laabo ra, amma araŋ ma hanga jeeri ay sanney se.»
11基甸蒙召耶和華的使者來到，坐在俄弗拉，一棵屬於亞比以謝族人約阿施的橡樹下；約阿施的兒子基甸正在壓酒池裡打麥子，為要躲避米甸人的搶奪。
11 Rabbi malayka kaa ka goro shen* tuuri kaŋ go Ofra ra cire, Yowas, Abi-Ezer bora wano. A izo Jideyon mo go ga alkama safa reyzin* hari kankamyaŋ nango do, zama nga m'a tugu Midiyan borey se.
12耶和華的使者向基甸顯現，對他說：“大能的勇士啊，耶和華與你同在。”
12 Rabbi malayka mo bangay a se. Malayka ne a se: «Ya wongaaro, Rabbi go ni banda!»
13基甸回答他，說：“唉，我的主，如果耶和華與我們同在，我們怎會遭遇這一切事呢？我們的列祖向我們講述的，耶和華的一切奇事在哪裡呢？他們曾說：‘耶和華不是把我們從埃及領上來嗎？’現在他卻拋棄了我們，把我們交在米甸人手中！”
13 Jideyon tu a se ka ne: «Ya ay koyo, da Rabbi go iri banda, ifo se no masiiba woone yaŋ kulu go, i du iri? Wala man a goyey kulu kaŋ yaŋ ga dambarandi, kaŋ yaŋ iri kaayey n'i baaruyaŋ dede ka ne: ‹Manti Rabbi n'iri kaa Misira laabo ra?› Amma sohõ Rabbi n'iri furu, a n'iri daŋ Midiyan borey kambey ra mo.»
14耶和華轉向基甸，對他說：“你靠著你這能力，去拯救以色列人脫離米甸人的手吧；我不是差派了你嗎？”
14 Rabbi n'a guna ka ne a se: «Koy, nin, ni hina woodin ra, ka Israyla faaba Midiyan borey kambe ra. Manti ay no ka ni donton?»
15基甸對他說：“唉，我主啊，我憑著甚麼拯救以色列人呢？看哪，我的家族在瑪拿西支派中是最卑微的，我在我的父家是最年輕的。”
15 Kala Jideyon ne Rabbi se: «Ay jine bora, ifo no ay ga Israyla faaba nd'a? Zama ay dumo ya ikayna no gumo Manasse ra, ay mo koda no ay baabo windo ra.»
16耶和華對他說：“因為我必與你同在，你就必擊打米甸人，像擊打一人一樣。”
16 Rabbi ne a se: «Haciika, ay go ni banda. Ni ga Midiyan borey kar mo, kala i ma hima sanda boro folloŋ cine.»
17基甸又對他說：“如果我在你眼前蒙恩，求你給我一個憑據，證實是你與我說話。
17 A ne Rabbi se: «Hala day ay du gaakuri ni do, kala ni m'ay cabe alaama, hala ay ma tabbatandi kaŋ nin no goono ga salaŋ d'ay.
18求你不要離開這裡，等我回來，把我的禮物帶來，擺在你面前。”他回答：“我必等你回來。”
18 Ay ga ni ŋwaaray, ma si tun neewo, hal ay ma ye ka kaa ni do, ay ma fatta nd'ay sarga k'a jisi ni jine.» A ne Jideyon se: «Ay ga goro hala ni ma ye ka kaa.»
19基甸去預備了一隻山羊羔，和十公斤麵粉做的無酵餅，把肉放在籃子裡，把湯盛在鍋中，帶到橡樹之下，獻上給他。
19 Jideyon furo ka koy ka hincin ize fo soola, da maasa kaŋ sinda dalbu, muudu fo hamni. A na hamo daŋ diika ra, maafa mo go kusu ra. A fatta taray ka kond'ey ka malayka gar shen tuuro cire. Jideyon n'i salle a se.
20 神的使者對基甸說：“把肉和無酵餅拿出來，擺在這塊磐石上，把湯倒出來。”他就這樣行了。
20 Rabbi malayka ne a se: «Ma hamo da maasa kaŋ sinda dalbu din sambu k'i dake tondo wo boŋ, ma maafa mo soogu a boŋ.» A binde n'i te yaadin.
21耶和華的使者伸出手中的杖，杖頭一觸著肉和無酵餅，就有火從磐石中上來，把肉和無酵餅都燒盡了；耶和華的使者就從基甸的眼前消失了。
21 Saaya din binde Rabbi malayka na goobo kaŋ go nga kamba ra din salle ka hamo da maasa kaŋ sinda dalbu wo ham. Kala danji tun tondo gaa ka hamo da maasa kaŋ sinda dalbu ŋwa; gaa no Rabbi malayka daray a moy se.
22基甸看出他是耶和華的使者，就說：“哀哉，我主耶和華啊，因為我面對面看見了耶和華的使者。”
22 Jideyon du ka bay mo kaŋ Rabbi malayka no. Jideyon ne: «Ya Rabbi, Koy Beero, kaari ay! Zama ay di Rabbi malayka mo-da-mo.»
23耶和華對他說：“你放心好了，不要怕，你必不會死。”
23 Rabbi ne a se: «Ni ma goro baani, ma si humburu. Ni si bu bo.»
24基甸就在那裡給耶和華築了一座祭壇，稱為耶和華沙龍；直到今日，這壇還在亞比以謝族的俄弗拉。
24 Waato din gaa no Jideyon na feema cina noodin Rabbi se, ka feema maa daŋ: Rabbi, Baanikoy. Hala sohõ a go no Ofra Abi-Ezer borey wano ra.
25基甸毀巴力祭壇當夜，耶和華對基甸說：“取你父親的牛和另一頭七歲大的牛來，拆毀你父親的巴力祭壇，砍下壇旁的亞舍拉。
25 A ciya no, cino din ra Rabbi ne Jideyon se: «Ma sambu ni baaba yeejo, sanda yeeji hinkanta no, jiiri iyye izo. Ma feema kaŋ ni baaba te Baal se din tuti ka zeeri. Ni ma wayboro himandi bundu tooro kaŋ go a boŋ mo beeri-beeri.
26在這堅固的地方上面，你要整整齊齊為耶和華你的 神築一座祭壇，拿第二頭牛作燔祭，用你砍下來的亞舍拉作柴。”
26 Ma feema cina Rabbi ni Irikoyo se fu beero wo boŋ bindi ra, mate kaŋ ga saba. Ma yeeji hinkanta din sambu. Ni m'a salle sargay kaŋ i ga ton da bundu tooro tuurey kaŋ yaŋ ni ga beeri din.»
27基甸就從他的僕人中選出了十個人，照著耶和華告訴他的行了；但因為害怕他的父家和城裡的人，就不敢在日間行事，只好在晚上作了。
27 Waato din gaa no Jideyon na boro way sambu nga bannyey ra, ka te sanda mate kaŋ Rabbi ci nga se. A ciya binde, za kaŋ a ga humburu nga baabo windo da birno borey, hala a si hin ka goyo din te zaari, kala a n'a te cin.
28城裡的人清早起來，見巴力的祭壇已被拆毀，壇旁的亞舍拉也被砍下來，並且看見那第二頭牛獻在新築的祭壇上的時候，
28 Waato kaŋ birno borey biya ka tun susuba, a go, Baal feema go, a bagu-bagu. I na bundu tooro kaŋ go feema boŋ mo beeri hala i na yeeji hinkanta ton sargay se, feema kaŋ i te din boŋ.
29就彼此說：“誰作了這事呢？”他們追查尋訪之後，就說：“是約阿施的兒子基甸作的。”
29 I ne ngey nda cara se: «May no bora kaŋ na woone te?» Saaya kaŋ i soobay ka hã ngey da cara game ra, i ne: «Jideyon, Yowas izo, nga no ka woone te.»
30城裡的人對約阿施說：“把你的兒子領出來，把他處死，因為他拆毀了巴力的祭壇，砍下了壇旁的亞舍拉。”
30 Saaya din bindi birno borey ne Yowas se: «Ma ni izo kaa taray zama a ma bu, za kaŋ a na Baal feema bagu, a na bundu tooro mo kaŋ go a boŋ beeri.»
31約阿施對所有站著攻擊他的人說：“你們要為巴力辯護嗎？或是你們要救他呢？誰為他辯護，到早晨就必死亡。巴力若是神，有人拆毀了他的祭壇，就讓他為自己辯護吧。”
31 Yowas ne borey kulu kaŋ goono ga yanje nd'a se: «Araŋ wo, Baal se no araŋ ga faasa, wala? Araŋ g'a faaba no? Boro kaŋ g'a banda gana i m'a koy wi za susubay nda hinay. Da day nga wo irikoy fo no, a ma nga boŋ gaakasinay, za day kaŋ boro fo n'a feema bagu-bagu.»
32因此，當日基甸被稱為耶路．巴力，意思說：他拆毀了巴力的祭壇，讓巴力與他爭辯吧。
32 Han din hane no a na Jideyon no maa-dake Yerub-Baal, sanda i ma ne: «Baal ma kand'a kalima», zama Jideyon n'a feema bagu-bagu.
33那時，米甸人、亞瑪力人和東方人，都聚集起來，過了河，在耶斯列平原安營。
33 Waato din gaa no Midiyan borey kulu da Amalekancey da wayna funay izey margu nangu folloŋ ka daŋandi. I na ngey gata sinji Yezreyel gooro ra.
34耶和華的靈降在基甸身上，他就吹角；亞比以謝族都應召來跟從他。
34 Amma Rabbi Biya furo Jideyon ra, nga mo na hilli kar. Abi-Ezer borey mo margu ka Jideyon gana.
35他派使者到瑪拿西全地去，瑪拿西人也都應召來跟從他；他又派使者到亞設、西布倫、拿弗他利去，他們也都上來與他們會合。
35 A na diyayaŋ donton koyne Manasse kulu ra, ngey mo margu k'a gana. A na diyayaŋ donton mo Aser da Zabluna da Naftali gaa, ngey mo kaa zama ngey m'a kubay.
36基甸向 神求證基甸對 神說：“如果你按著你所說的，要藉著我的手拯救以色列人；
36 Jideyon ne Irikoy se: «Da ni yadda ka Israyla faaba d'ay kambe, sanda mate kaŋ ni ci din,
37看哪，我要把一團新剪的羊毛放在禾場上；露水若是單單落在羊毛上，而全地都是乾的，我就知道你要照著你所說的，藉著我的手拯救以色列了。”
37 a go, ay ga kuuru fo daaru karayaŋ gangano boŋ. Hala day harandaŋ te kuuro hinne boŋ, laabo kulu mo goro ikogo, gaa no ay ga bay kaŋ ni ga Israyla faaba d'ay kambe, sanda mate kaŋ ni ci.»
38第二天，基甸清早起來，情形果然是這樣；他把羊毛一擠，就從羊毛中擠出一滿盆的露水來。
38 Yaadin mo no ka te: zama a suba Jideyon tun za susubay nda hinay. A na kuuro kankam ka kuuro kokobe ka harandaŋo kaa a gaa. A du gaasu fo me fo cine hari.
39基甸又對 神說：“求你不要向我發怒，我要再說這一次；求你讓我把羊毛再試一試，但願單單羊毛是乾的，而全地都有露水。”
39 Gaa no Jideyon ne Irikoy se: «Ni futa ma si koroŋ ay boŋ, ay ga salaŋ sorro folloŋ wo hinne. Ay ga ni ŋwaaray no, ma naŋ ay ma ye ka si sorro follonko hinne da kuuro. Ma naŋ kuuro hinne ma ciya ikogo, amma laabo kulu ma tay da harandaŋ.»
40那一夜， 神也這樣行了；單單羊毛是乾的，全地都有露水。
40 Irikoy na woodin mo te han din, cino din ra. Zama kuuro hinne no ka bara ikogo, amma laabo kulu go da harandaŋ.