¹约拿单在密抹大败非利士人

¹ Han fo binde Sawulu ize Yonata ne arwaso kaŋ goono ga nga wongu jinayey jare din se: «Kaa iri ma daŋandi ka koy Filistancey gata do, kaŋ go ya-haray daŋanta.» Amma a mana ci nga baabo se.

²那时扫罗在基比亚的边界，坐在米矶仑的石榴树下，跟随他的约有六百人。

² Sawulu binde goono ga goro Jibeya meyo gaa garenad* tuuri nya cire kaŋ go Migron ra. Borey kaŋ go a banda mo ga to boro zangu iddu cine.

³其中有亚希突的儿子亚希亚带着以弗得；亚希突是以迦博的哥哥，非尼哈的儿子，以利的孙子。以利从前在示罗作耶和华的祭司。约拿单去了，众人都不知道。

³ Ahiya, Ahitub ize, Ikabod nya-ize, Fineyas ize, Eli ize, kaŋ ga ti Rabbi alfaga Silo ra goono ga daabu nda efod* kwaay noodin. Jama mana bay hala Yonata koy bo.

⁴约拿单设法要经过那个隘口到非利士人的驻军那里去，隘口的两边各有一个山峰，一个名叫播薛，另一个名叫西尼。

⁴ Furoyaŋ nangey kaŋ do Yonata ga ba nga ma furo ka daŋandi ka to Filistancey gata do, kambu woodin gaa gonda tondi deenekoy fo, kambu woone mo gaa gonda tondi deenekoy fo mo koyne. Afa maa Bozez, afa mo maa Sene.

⁵一个高峰向北，与密抹相对，另一个向南，与迦巴相对。

⁵ Tondi fa salle azawa kambe haray Mikmas jine, afa mo go dandi kambe haray, Geba jine.

⁶约拿单对替他拿武器的仆人说：“来！我们过到这些未受割礼的人的驻军那里去，也许耶和华会为我们动工，因为不论人多或人少，都不能妨碍耶和华施行拯救。”

⁶ Yonata ne arwaso kaŋ goono ga nga jinayey jare se: «Kaa, iri ma daŋandi ka koy borey kaŋ si dambangu din gata do. Hambara Rabbi ga goy iri se, zama hay kulu si ganji Rabbi ma faaba goy te da boro boobo wala jama kayna kambe ra.»

⁷替他拿武器的仆人对他说：“照你的心意作吧！去吧，我必与你同心。”

⁷ A jinay jarekwa ne a se: «Haŋ kaŋ go ni bina ra kulu me-a-me, ni m'a te. Iri ma koy, ay go ni banda ni bina miila boŋ.»

⁸约拿单说：“我们要过到那些人那里去，让他们看见我们。

⁸ Gaa no Yonata ne: «Guna, iri go ga daŋandi ka koy alborey wo do haray k'iri boŋ bangandi i se.

⁹如果他们对我们这样说：‘你们站住！等我们到你们那里去。’我们就站在原地，不上他们那里去。

⁹ D'i ne iri se, ‹Wa kay hala iri ma kaa araŋ do.› kal iri ma kay iri nango ra, iri si koy i do.

¹⁰如果他们对我们这样说：‘你们上到我们这里来吧！’我们就上去，这就是我们的凭据，因为耶和华已经把他们交在我们的手里了。”

¹⁰ Amma d'i ne: ‹Wa ziji ka kaa iri do,› kal iri ma koy, zama Rabbi n'i daŋ iri kambe ra no. Woone wo, nga no ga te alaama iri se.»

¹¹他们二人就让非利士人的驻军看见。非利士人说：“看哪！有希伯来人从他们躲藏的洞里出来了。”

¹¹ Kal i boro hinka kulu na ngey boŋ bangandi Filistancey gata se. Filistancey mo ne: «Guna, Ibraniyancey neeya ga fun ngey guusey ra, nangey kaŋ i tugu.»

¹²驻军中有人应声对约拿单和替他拿武器的人说：“你们上我们这里来吧！我们有一件事要告诉你们。”约拿单对替他拿武器的人说：“你跟我上去，因为耶和华已经把他们交在以色列人的手里了。”

¹² Gata borey binde ne Yonata nda nga jinay jarekwa se: «Wa ziji ka kaa iri do, iri mo m'araŋ cabe hay fo.» Yonata ne nga jinay jarekwa se: «Kaa k'ay banda gana, zama Rabbi n'i daŋ Israyla kambe ra.»

¹³约拿单手脚并用地爬了上去，替他拿武器的人跟着他。非利士人在约拿单面前倒下，替他拿武器的也跟在后面把他们杀死。

¹³ Yonata mo, fananyaŋ no a ziji nd'a, a jinay jarekwa go a banda. Filistancey kaŋ mo Yonata jine, a jinay jarekwa mo go g'i wi a banda.

¹⁴约拿单和替他拿武器的第一次杀敌，约杀死了二十人，都是在四分之一公顷的范围内杀的。

¹⁴ Wiyaŋ sintina kaŋ Yonata nda nga jinay jarekwa te, danga alboro waranka cine no. Nango mo si bisa fari fo batama jare cine beeray.

¹⁵于是在营房里，在田野中和在众人中间，都有恐慌，驻军和突击队也都恐惧，地也震动，这是从　神而来的恐惧。

¹⁵ I jijiri mo gata ra da batama ra da borey kulu ra mo. Gata batukoy, da ce gaa wongaarey mo gaahamey jijiri. Laabo mo zinji. Jijiriyaŋ no kaŋ fun Irikoy do.

¹⁶以色列人追赶敌人在便雅悯的基比亚，扫罗的瞭望兵看见非利士人的大军溃败，四处逃窜。

¹⁶ Sawulu batukoy kaŋ go Jibeya, Benyamin wano ra guna kal i ibarey marga go, i manne. I kar ka say ka te afo-fo.

¹⁷于是扫罗对跟随他的众民说：“你们数点一下，看看谁从我们这里出去了。”他们一数点，就发现约拿单和替他拿武器的不在那里。

¹⁷ Saaya din Sawulu ne borey kaŋ yaŋ go nga banda din se: «Wa kabu sohõ ka di boro kaŋ fatta iri do.» Waato kaŋ i na kabo te, kal i di Yonata nda nga jinay jarekwa si noodin.

¹⁸扫罗对亚希亚说：“把　神的约柜运来！”因为那时　神的约柜在以色列人那里。

¹⁸ Sawulu mo ne Ahiya se: «I ma kande Irikoy sundurko neewo» (zama jirbey din Irikoy sundurko go Israyla izey do.)

¹⁹扫罗正对祭司说话的时候，非利士营中的骚乱越来越大，扫罗就对祭司说：“住手吧！”

¹⁹ A ciya binde, za Sawulu goono ga salaŋ nda alfaga yaadin, kala gartyaŋo kaŋ go Filistancey gata ra go ga tonton ka ziji. Sawulu binde ne alfaga din se: «Ni kambe kaa.»

²⁰扫罗和所有跟随他的人就聚集起来，到了战场，就看见非利士人用刀互相击杀，十分混乱。

²⁰ Sawulu nda jama kulu kaŋ go a banda margu ka kaa wongo do. Kala _Filistancey ra|_ boro fo kulu takuba go ga gaaba nda nga cala wane, i na hasaraw boobo te da cimi.

²¹那些从前归顺非利士人的希伯来人，就是混杂在营里与非利士人一起上来的，现在也转过来，与那些跟从扫罗和约拿单的以色列人在一起。

²¹ Ibraniyancey kaŋ yaŋ go Filistancey banda mo za doŋ, kaŋ yaŋ tun i banda ka koy gata do, kaŋ yaŋ ga fun laabo kulu ra i windanta, kala ngey mo bare ka ye Israyla borey do haray kaŋ yaŋ go Sawulu nda Yonata banda.

²²那些躲藏在以法莲山地的以色列众人一听见非利士人逃跑，也就在战场上紧紧追赶他们。

²² Baa Israyla borey kulu kaŋ yaŋ tugu Ifraymu tondey laabo ra, waato kaŋ i maa baaru Filistancey goono ga zuru, kala ngey mo na Filistancey haabu ka gaaray wongo ra.

²³那一天，耶和华拯救了以色列人。战争伸展到伯．亚文。

²³ Rabbi na Israyla faaba mo han din hane. Wongo bisa mo ka gana Bayt-Aben.

²⁴约拿单误违父命那一天，以色列人处境很窘迫，因为扫罗叫众人起誓说：“不等到晚上，不等到我向敌人报了仇，就吃食物的，那人必受咒诅。”所以众民都没有尝过食物。

²⁴ Israyla alborey kankam han din hane, zama Sawulu ze no jama se ka ne: «Laalante no boro kulu kaŋ na ŋwaari dumi kulu ŋwa kala wiciri kambo ma to, hala ay ma fansa bana ay ibarey boŋ.» Jama ra binde sinda boro kulu kaŋ na ŋwaari taba.

²⁵众人进了树林，林中地上有蜂蜜。

²⁵ Jama kulu mo furo saajo ra, saajo wo mo gonda yu boobo ganda.

²⁶他们进了树林，看见有蜂蜜流出来，却没有人敢伸手取蜜入口，因为众人都害怕所起的誓。

²⁶ Waato kaŋ cine borey furo saajo ra binde, kala yu go ga tolli, amma boro kulu si no kaŋ na kambe daŋ nga me gaa, zama jama ga humburu ngey zeyaŋo.

²⁷约拿单没有听见他父亲叫众民所起的誓，所以伸出手中的杖，用杖头蘸在蜂房里，转手送进口里，他的眼睛就明亮了。

²⁷ Amma Yonata mana maa waato kaŋ nga baabo kaseeti borey gaa da zeyaŋo. Woodin se no a na goobo kaŋ go nga kamba ra din salle ka yu fanta zuku nd'a, ka nga kamba daŋ nga me gaa. A moy binde te fas!

²⁸众民中有一个人说：“你父亲曾经叫众人严严地起誓说：‘今天吃食物的，那人必受咒诅。’所以众人都疲乏了。”

²⁸ Gaa no jama ra boro fo ne a se: «Ni baaba kaseeti borey gaa da gaabi hala nda zeyaŋ ka ne: ‹Laalante no boro kaŋ na ŋwaari ŋwa hunkuna!› Jama mo taabi.»

²⁹约拿单说：“我父亲连累了这地的人。你们看！我尝了这一点蜂蜜以后，我的眼睛就明亮了。

²⁹ Yonata ne: «Ay baaba na laabo taabandi. Ay g'araŋ ŋwaaray, wa guna mate kaŋ ay moy te fas za day ay na yuwo din taba kayna.

³⁰今天众民若是随意吃了从他们的仇敌夺得的东西，不是更好吗？如今被击杀的非利士人，不是更多吗？”

³⁰ Sanku fa binde i ma ne jama na ngey ibarey arzaka ŋwa wongo ra taŋante, naŋ kaŋ i n'a gar. Zama doŋ i na wiyaŋ ce-kayante fo te Filistancey ra.»

³¹那一天，他们击杀非利士人，从密抹直到亚雅仑；众人都非常疲乏了，

³¹ Han din binde i na Filistancey kar za Mikmas kal a ma kaa Ayyalon. Jama binde taabi gumo.

³²就急忙抢夺战利品；他们捉住了羊、牛或牛犊，就地宰杀，带着血一起吃了。

³² Jama mo kaŋ wongu arzaka boŋ. I na feeji da haw da handayze yaŋ sambu k'i wi ganda. Borey n'i kulu ŋwa hala nda i kuro mo.

³³有人告诉扫罗说：“众民吃了带着血的肉，得罪耶和华了。”他说：“你们作了不忠的事了，立刻把一块大石头滚到我这里来。”

³³ Kal i ci Sawulu se ka ne: «Guna jama goono ga zunubi te Rabbi se, za kaŋ i goono ga ham ŋwa hala nda kuro.» A ne: «Araŋ na amaana ŋwa. Day, wa tondi bambata fo gunguray ka kand'a ay se neewo sohõ.»

³⁴扫罗又说：“你们分散到众人中去，对他们说：‘你们各人要把自己的牛羊带到我面前来，在这里宰了吃；不可吃带着血的肉，得罪耶和华。’”于是当天晚上，众人都各把自己的牛羊带到那里宰了。

³⁴ Sawulu ne koyne: «Wa say jama ra ka ne i se: ‹Boro fo kulu ma kande ay se nga yeejo neewo, boro fo kulu mo ma kande ay se nga feejo, i m'i _wi ka|_ dumbu-dumbu neewo ka ŋwa. Araŋ ma si zunubi te Rabbi se ka ham ŋwa nda kuri.› » Jama kulu binde, i boro fo kulu kande nga yeejo nga banda han din cino din ra k'i dumbu-dumbu noodin.

³⁵扫罗为耶和华筑了一座祭坛，这是他初次为耶和华筑的祭坛。

³⁵ Sawulu mo na sargay feema cina Rabbi se noodin. Woodin no ga ti feema sintina kaŋ a cina Rabbi se.

³⁶扫罗说：“我们趁着晚上下去追赶非利士人，抢掠他们，直到天亮，不让他们留下一人。”他们说：“你看怎么好，就怎么行吧！”但祭司说：“我们先在这里亲近　神！”

³⁶ Sawulu mo ne: «Iri ma zulli ka Filistancey buti cin, iri m'i ku hala mo ga bo. Iri ma si baa boro folloŋ cindi i se.» I ne: «Kala ni ma te haŋ kaŋ ni ga ba.» Waato din gaa no alfaga ne: «Iri ma maan Irikoy.»

³⁷扫罗求问　神：“我可以下去追赶非利士人吗？你把他们交在以色列人的手里吗？”那天　神没有回答他。

³⁷ Sawulu binde na saaware ceeci Irikoy gaa. A ne: «Ay ma zulli ka Filistancey gana no? Ni g'i daŋ Israyla kambe ra no?» Amma a mana tu a se han din hane.

³⁸扫罗说：“民间的众领袖啊，你们都要走近这里来；你们要查看今天我们犯了什么罪。

³⁸ Sawulu ne: «Wa maan neewo sohõ, araŋ jama jine borey kulu. Araŋ ma bay, araŋ ma guna mo naŋ kaŋ cine no zunubo wo go hunkuna.

³⁹我指着拯救以色列、永活的耶和华起誓，即使是我的儿子约拿单犯了罪，他也一定要死。”众人中没有一人回答他。

³⁹ Zama ay ga ze da Rabbi fundikoono, nga, Rabbi kaŋ ga Israyla faaba. Baa day a go ay izo Yonata do no, daahir a ga bu.» Amma jama mana tu a se, baa boro folloŋ.

⁴⁰于是扫罗对以色列众人说：“你们站在这里，我和我的儿子约拿单站在那边。”众民回答扫罗：“你看怎么好，就怎么行吧！”

⁴⁰ Gaa no a ne Israyla kulu se: «Wa ye kambu fo. Ay mo, in d'ay izo Yonata, iri ga ye ya-haray kambo ka goro.» Jama ne Sawulu se: «Kala ni ma te haŋ kaŋ ni di ga hagu.»

⁴¹扫罗祷告耶和华以色列的　神说：“求你指示实情！”于是抽签，抽中了约拿单和扫罗；众民都没事。

⁴¹ Sawulu binde ne Rabbi Irikoy, Israyla wano se: «Ma cimi bangandi.» Kala goŋ na Sawulu nda Yonata di, amma jama fatta.

⁴²扫罗说：“你们再抽签，看是我，或是我的儿子约拿单。”结果抽中约拿单。

⁴² Sawulu ne mo: «I ma goŋ te in d'ay izo Yonata mo game ra.» Goŋo na Yonata di.

⁴³扫罗要杀约拿单扫罗对约拿单说：“告诉我，你作了什么事？”约拿单告诉他：“我用我手中的杖头尝了一点蜂蜜。我在这里，我愿意死！”

⁴³ Sawulu ne Yonata se: «Ma ci ay se haŋ kaŋ no ni te.» Yonata ci a se ka ne: «Cimi no, ay na yu kayna ham, ikayniyo, d'ay goobo kaŋ go ay kambe ra. Ay n'a taba mo. A go mo sohõ, tilas kal ay ma bu.»

⁴⁴扫罗说：“约拿单啊！你必定要死，否则，愿　神加倍惩罚我。”

⁴⁴ Sawulu ne: «Hala day ni mana bu, Yonata, Irikoy m'ay laali.»

⁴⁵众民对扫罗说：“约拿单在以色列人中行了这样大的拯救，难道一定要他死吗？绝对不可以！我们指着永活的耶和华起誓，连他一根头发也不可落在地上，因为他今天是与　神一同作工。”这样，众民救了约拿单，使他免了一死。

⁴⁵ Jama ne Sawulu se: «Yonata ma bu zaati, nga kaŋ na faaba bambata wo dumi candi ka kande Israyla ra? Irikoy ma boriyandi! Iri ze da Rabbi fundikoono! Baa Yonata boŋ-hamni folloŋ si kaŋ ganda, zama hunkuna a goy Irikoy banda.» Jama binde na Yonata faaba, a mana bu mo.

⁴⁶扫罗上去，不再追赶非利士人；非利士人也回到自己的地方去了。

⁴⁶ Gaa no Sawulu tun ka fay da Filistancey ganayaŋ. Filistancey mo koy ngey nangey do.

⁴⁷扫罗的战绩和家谱扫罗取得了以色列的王国以后，常常攻打四围的一切仇敌，就是摩押人、亚扪人、以东人、琐巴众王和非利士人，他无论往哪里去，都得到胜利。

⁴⁷ Waato kaŋ cine Sawulu te bonkooni Israyla boŋ, a wongu nda nga ibarey kuray kulu. A gaaba nda Mowab, da Amon izey, da Edom, da Zoba bonkooney, da Filistancey. Naŋ kaŋ a bare kulu, zaama no a ga te.

⁴⁸扫罗行事勇敢，击败了亚玛力人，把以色列人从抢掠他们的人手中救了出来。

⁴⁸ A na yaarutaray te mo, ka Amalekancey kar, a na Israyla faaba ka kaa borey kaŋ yaŋ n'i ku kambe ra.

⁴⁹扫罗的儿子是约拿单、亦施韦和麦基舒亚。他的两个女儿，长女名叫米拉，次女名叫米甲。

⁴⁹ Sawulu izey ga ti Yonata nda Isbi nda Malci-Suwa. A ize wayboro hinka mo maayey neeya: ize way beero maa ga ti Merab, ikayna mo maa Mikal.

⁵⁰扫罗的妻子名叫亚希暖，是亚希玛斯的女儿。扫罗军队的元帅名叫押尼珥，是尼珥的儿子，尼珥是扫罗的叔叔。

⁵⁰ Sawulu wando maa Ahinowam, Ahimaz ize way no. A wongu bonkoono maa Abner, Ner izo, Sawulu baaba kayno.

⁵¹扫罗的父亲基士和押尼珥的父亲尼珥都是亚别的儿子。

⁵¹ Cis mo, nga no ga ti Sawulu baaba. Ner mo Abner baaba no, Abiyel ize.

⁵²扫罗的一生常常与非利士人有猛烈的争战。每逢扫罗看见任何勇士或有能力的人，就都招募归他。

⁵² Sawulu jirbey kulu ra i na wongu korno te da Filistancey. Waati kaŋ Sawulu di boro kaŋ wongaari no, wala yaarukom no, kal a ma bora sambu ka kande nga do.