1智慧使人成功
1 Hamni bi buuko yaŋ ga waddi teeko jiyo fumbandi. Yaadin mo no saamotaray kayna ga hin ka laakal da beeray sara.
2智慧人的心向右,愚昧人的心偏左。
2 Laakalkooni bine go a kambe ŋwaari do haray, Amma saamo bine go a kambe wowo do haray.
3愚昧人连走路的时候,也显出无知;他对每一个人表现出他是个愚昧人(“他对每一个人表现出他是个愚昧人”或译:“他称每一个人都是愚昧的”)。
3 Oho, baa saamo go fondo boŋ ga koy, A fahama ga gaze a se. A ga ne boro kulu se kaŋ nga ya saamo no.
4如果掌权者向你发怒,你不要离开原位,因为柔顺能免大过。
4 Da bonkoono futu ni se, Ma si fay da ni kayyaŋo do, Zama lalabu ga taali beeri yaŋ sasabandi.
5在日光之下我看见一件憾事,好像是出于官长无意的错误,
5 Hasaraw fo go no kaŋ ay di beena cire, Danga zunubi laalo no kaŋ dabarikoy ga te:
6就是愚昧人得居众多高位,富有的人却处卑位。
6 Nga ga ti i ma saamo daŋ nangu beerey ra, Arzakantey mo nangu kayney ra.
7我见过奴仆骑马,贵族却像奴仆一样在地上步行。
7 Ay di bannyayaŋ bariyaŋ boŋ, Bonkooni izeyaŋ mo goono ga dira ce gaa danga bannyayaŋ.
8挖陷阱的,自己掉进去;拆墙垣的,有蛇来咬他。
8 Boro kaŋ na guusu fansi, Hambara nga no ga kaŋ a ra. Boro kaŋ na cinari fun mo, hambara nga no gondi ga nama.
9采石的,被石打伤;劈柴的,被柴损害。
9 Boro kaŋ ga tondiyaŋ jabu, Hambara i g'a maray. Boro kaŋ ga tuuri fara, Nga mo ga furo i kataru ra.
10斧头若钝了,还不把斧刃磨快,就必多费力气;智慧的好处在于助人成功。
10 Da deesi meyo bu, boro man'a kaanandi mo, Kala ni ma gaabi daŋ ka tonton. Amma laakal gonda nafa ka goyo gasandi.
11未行法术先被蛇咬,那么,法术对行法术的人就毫无用处。
11 Da gondi na boro nama za i mana safari te a se, Yaamo no safarikoyo safaro.
12智慧人的口,说出恩言;愚昧人的嘴,却吞灭自己。
12 Laakalkooni me sanney gonda sabbu, Amma saamo meyo ga saamo gon no.
13愚昧人的话开头是愚昧,结尾是邪恶狂妄。
13 A me sanni sintinayey kala saamotaray, A sanni banantey mo follokomtaray laalo no.
14愚昧人多言多语。人不知道将来会有什么事,谁能告诉他死后会发生什么事呢?
14 Koyne, saamo ga ni hanga bagu da sanni boobo. Amma boro si bay haŋ kaŋ no ga te. May no ga ci a se han kaŋ ga te a banda mo?
15愚昧人的劳碌徒使自己困乏,他连怎样进城也不知道。
15 Saamo goyo g'a fargandi gumo, Hal a si baa waani mate kaŋ nga te ka koy kwaara do.
16邦国啊,如果你的王是个孩童,而你的大臣又一早吃喝宴乐,你就有祸了。
16 Kaari nin, ya laabo, Da ni bonkoono ya zanka kayna no, Ni koy kayney mo ga ŋwa za susubay da hinay!
17邦国啊,如果你的王是贵冑之子,而你的大臣又按时吃喝,为要得力,不为醉酒,你就有福了。
17 Bine kaanikoy no, ya nin laabo, Da ni bonkoono ya boro beeri ize no, Ni koy kayney mo ga ŋwa alwaati kaŋ ga hagu ra, Zama i ma te gaabi, Manti i ma haŋ ka bugu se.
18房顶塌下是因为懒惰,房屋滴漏是因为懒得动手。
18 Hawfunay sabbay se no, fu sabb'ize ga nokko. Dirgay sabbay se mo no, fu ga furgu.
19设宴是为欢笑,酒能使人生快活,金钱能解决万事。
19 I na buci te haaray sabbay se, Duvan* mo bine ma kaan sabbay se, Nooru mo, nga no ga ti hay kulu safari.
20不要在意念中咒骂君王,也不要在卧房中咒骂财主,因为空中的飞鸟会传声,有翅膀的会述说这事。
20 Ma si ni bonkoono wow, baa ni bina ra. Ma si arzakante mo wow ni kaniyaŋ fuwo ra, Zama beene curayze ga kande ni jinda, Fatakoy mo ga baaro no.