1Now a certain man was sick, named Lazarus, of Bethany, the town of Mary and her sister Martha.
1Bez' e oa ur c'hlañvour, anvet Lazar, eus Betania, kêriadenn Mari ha Marta he c'hoar.
2(It was that Mary which anointed the Lord with ointment, and wiped his feet with her hair, whose brother Lazarus was sick.)
2Mari a oa an hini a eoulias an Aotrou a c'hwez-vat, hag a dorchas e dreid gant he blev; ha Lazar, he breur, a oa klañv.
3Therefore his sisters sent unto him, saying, Lord, behold, he whom thou lovest is sick.
3Ar c'hoarezed eta a gasas da lavarout da Jezuz: Aotrou, an hini a garez a zo klañv.
4When Jesus heard that, he said, This sickness is not unto death, but for the glory of God, that the Son of God might be glorified thereby.
4Jezuz, o vezañ klevet kement-se, a lavaras: Ar c'hleñved-se n'eo ket d'ar marv, met evit gloar Doue eo, evit ma vo roet gloar da Vab Doue a gement-se.
5Now Jesus loved Martha, and her sister, and Lazarus.
5Jezuz a gare Marta, hag he c'hoar, ha Lazar.
6When he had heard therefore that he was sick, he abode two days still in the same place where he was.
6Koulskoude, p'en devoa klevet penaos e oa klañv, e chomas daou zevezh c'hoazh el lec'h ma oa.
7Then after that saith he to his disciples, Let us go into Judaea again.
7Neuze e lavaras d'e ziskibien: Distroomp e Judea.
8His disciples say unto him, Master, the Jews of late sought to stone thee; and goest thou thither again?
8An diskibien a lavaras dezhañ: Mestr, ar Yuzevien a glaske, n'eus ket pell, da veinata, hag e tistroez a-nevez di!
9Jesus answered, Are there not twelve hours in the day? If any man walk in the day, he stumbleth not, because he seeth the light of this world.
9Jezuz a respontas dezho: Ha n'eus ket daouzek eur en deiz? Mar bale unan bennak e-pad an deiz, ne gouezh ket, abalamour ma wel sklêrijenn ar bed-mañ.
10But if a man walk in the night, he stumbleth, because there is no light in him.
10Met mar bale unan bennak e-pad an noz, e kouezh, abalamour n'eus ket a sklêrijenn ennañ.
11These things said he: and after that he saith unto them, Our friend Lazarus sleepeth; but I go, that I may awake him out of sleep.
11Komz a reas evel-se, ha goude e lavaras dezho: Lazar, hor mignon, a gousk; met me a ya d'e zihuniñ.
12Then said his disciples, Lord, if he sleep, he shall do well.
12E ziskibien a lavaras dezhañ: Aotrou, mar kousk, e vo yac'haet.
13Howbeit Jesus spake of his death: but they thought that he had spoken of taking of rest in sleep.
13Met Jezuz en devoa komzet eus marv Lazar; hag int a grede e komze eus diskuizh ar c'housked.
14Then said Jesus unto them plainly, Lazarus is dead.
14Neuze Jezuz a lavaras dezho freals: Lazar a zo marv.
15And I am glad for your sakes that I was not there, to the intent ye may believe; nevertheless let us go unto him.
15Hag ez eus joa ganin abalamour deoc'h, dre ne oan ket eno evit ma kredot; met deomp d'e gavout.
16Then said Thomas, which is called Didymus, unto his fellowdisciples, Let us also go, that we may die with him.
16Tomaz, galvet Didim, a lavaras d'an diskibien all: Deomp, ni ivez, evit mervel gant Jezuz.
17Then when Jesus came, he found that he had lain in the grave four days already.
17Jezuz, o vezañ erruet, a gavas Lazar er bez abaoe dija pevar devezh.
18Now Bethany was nigh unto Jerusalem, about fifteen furlongs off:
18Betania a oa war-dro pemzek stadenn eus Jeruzalem,
19And many of the Jews came to Martha and Mary, to comfort them concerning their brother.
19ha kalz eus ar Yuzevien a oa deuet da-gichen Marta ha Mari, evit o frealziñ diwar-benn o breur.
20Then Martha, as soon as she heard that Jesus was coming, went and met him: but Mary sat still in the house.
20Pa ouezas Marta e teue Jezuz, ez eas a-raok dezhañ; met Mari a chomas azezet er gêr.
21Then said Martha unto Jesus, Lord, if thou hadst been here, my brother had not died.
21Ha Marta a lavaras da Jezuz: Aotrou, ma vijes bet amañ, va breur ne vije ket marvet.
22But I know, that even now, whatsoever thou wilt ask of God, God will give it thee.
22Met anavezout a ran penaos bremañ memes, holl gement a c'houlenni digant Doue, Doue en roio dit.
23Jesus saith unto her, Thy brother shall rise again.
23Jezuz a lavaras dezhi: Da vreur a adsavo a varv.
24Martha saith unto him, I know that he shall rise again in the resurrection at the last day.
24Marta a respontas dezhañ: Gouzout a ran ec'h adsavo da vev da adsavidigezh an deiz diwezhañ.
25Jesus said unto her, I am the resurrection, and the life: he that believeth in me, though he were dead, yet shall he live:
25Jezuz a lavaras dezhi: Me eo an adsavidigezh hag ar vuhez; an hini a gred ennon a vevo, memes ha pa vefe marv.
26And whosoever liveth and believeth in me shall never die. Believest thou this?
26Ha piv bennak a vev hag a gred ennon, ne varvo biken. Ha krediñ a rez kement-se?
27She saith unto him, Yea, Lord: I believe that thou art the Christ, the Son of God, which should come into the world.
27Hi a lavaras dezhañ: Ya, Aotrou, me a gred out ar C'hrist, Mab Doue, an hini a zlee dont er bed.
28And when she had so said, she went her way, and called Mary her sister secretly, saying, The Master is come, and calleth for thee.
28P'he devoe lavaret kement-se, ez eas hag e c'halvas Mari, he c'hoar, e-kuzh, hag e lavaras dezhi: Ar Mestr a zo amañ, hag e c'halv ac'hanout.
29As soon as she heard that, she arose quickly, and came unto him.
29Houmañ, o vezañ klevet anezhi, a savas buan, hag a zeuas d'e gavout.
30Now Jesus was not yet come into the town, but was in that place where Martha met him.
30Jezuz ne oa ket c'hoazh aet er bourc'h, bez' e oa el lec'h ma oa deuet Marta a-raok dezhañ.
31The Jews then which were with her in the house, and comforted her, when they saw Mary, that she rose up hastily and went out, followed her, saying, She goeth unto the grave to weep there.
31Yuzevien a oa gant Mari en ti, ouzh he frealziñ; pa weljont e oa savet ken buan, hag e oa aet er-maez, e heuilhjont anezhi, o lavarout: Mont a ra da ouelañ d'ar bez.
32Then when Mary was come where Jesus was, and saw him, she fell down at his feet, saying unto him, Lord, if thou hadst been here, my brother had not died.
32Pa voe deuet Mari el lec'h ma oa Jezuz, ha pa welas anezhañ, en em daolas d'e dreid, hag e lavaras dezhañ: Aotrou, ma vijes bet amañ, va breur ne vije ket marvet.
33When Jesus therefore saw her weeping, and the Jews also weeping which came with her, he groaned in the spirit, and was troubled.
33Pa welas Jezuz anezhi o ouelañ, ha penaos e ouele ivez ar Yuzevien a oa deuet ganti, e huanadas en e spered hag e voe trubuilhet;
34And said, Where have ye laid him? They said unto him, Lord, come and see.
34neuze e lavaras: Pelec'h hoc'h eus e lakaet? Int a lavaras dezhañ: Aotrou, deus ha gwel.
35Jesus wept.
35Jezuz en em lakaas da ouelañ.
36Then said the Jews, Behold how he loved him!
36War gement-se ar Yuzevien a lavaras: Gwelit penaos e kare anezhañ.
37And some of them said, Could not this man, which opened the eyes of the blind, have caused that even this man should not have died?
37Met hiniennoù anezho a lavaras: Eñ, an hini en deus digoret daoulagad an dall, ha ne c'hellje ket ober ivez na varvje ket hemañ?
38Jesus therefore again groaning in himself cometh to the grave. It was a cave, and a stone lay upon it.
38Neuze Jezuz, o huanadiñ a-nevez ennañ e-unan, a zeuas d'ar bez: ur c'hev e oa, hag ur maen a oa lakaet warnañ.
39Jesus said, Take ye away the stone. Martha, the sister of him that was dead, saith unto him, Lord, by this time he stinketh: for he hath been dead four days.
39Jezuz a lavaras: Lamit ar maen. Marta, c'hoar an hini marv, a lavaras dezhañ: Aotrou, c'hwez fall a zo dija gantañ, rak aze emañ abaoe pevar deiz zo.
40Jesus saith unto her, Said I not unto thee, that, if thou wouldest believe, thou shouldest see the glory of God?
40Jezuz a lavaras dezhi: Ne'm eus ket lavaret dit penaos, mar kredez, e weli gloar Doue?
41Then they took away the stone from the place where the dead was laid. And Jesus lifted up his eyes, and said, Father, I thank thee that thou hast heard me.
41Lemel a rejont eta ar maen [eus al lec'h ma oa gourvezet an hini marv]. Ha Jezuz, o sevel e zaoulagad war-zu an neñv, a lavaras: Tad, da drugarekaat a ran eus ma ec'h eus va selaouet.
42And I knew that thou hearest me always: but because of the people which stand by I said it, that they may believe that thou hast sent me.
42Gouzout a raen e selaouez ac'hanon atav, met e lavaret em eus abalamour d'ar bobl-mañ a zo en-dro din, evit ma kredo ec'h eus va degaset.
43And when he thus had spoken, he cried with a loud voice, Lazarus, come forth.
43P'en devoe lavaret kement-se, e krias a vouezh uhel: Lazar, deus er-maez!
44And he that was dead came forth, bound hand and foot with graveclothes: and his face was bound about with a napkin. Jesus saith unto them, Loose him, and let him go.
44Hag an hini marv a zeuas er-maez, e zaouarn hag e dreid ereet gant bandennoù, hag e zremm goloet gant ul lienenn. Jezuz a lavaras dezho: Diereit anezhañ, ha lezit eñ da vont.
45Then many of the Jews which came to Mary, and had seen the things which Jesus did, believed on him.
45Kalz eta a-douez ar Yuzevien a oa deuet da welout Mari, hag o devoa gwelet ar pezh en devoa Jezuz graet, a gredas ennañ.
46But some of them went their ways to the Pharisees, and told them what things Jesus had done.
46Met hiniennoù anezho a yeas da gavout ar farizianed, hag a lavaras dezho ar pezh en devoa Jezuz graet.
47Then gathered the chief priests and the Pharisees a council, and said, What do we? for this man doeth many miracles.
47Neuze ar veleien vras hag ar farizianed a zastumas ar sanedrin, hag a lavaras: Petra a raimp? Rak an den-se a ra kalz a virakloù.
48If we let him thus alone, all men will believe on him: and the Romans shall come and take away both our place and nation.
48Mar en lezomp d'ober, an holl a gredo ennañ, hag ar Romaned a zeuio, hag a zistrujo al lec'h-mañ hag hor pobl.
49And one of them, named Caiaphas, being the high priest that same year, said unto them, Ye know nothing at all,
49Met Kaifaz, unan anezho, hag a oa beleg-meur er bloavezh-se, a lavaras dezho: C'hwi n'ouzoc'h netra;
50Nor consider that it is expedient for us, that one man should die for the people, and that the whole nation perish not.
50ha ne soñjit ket eo gwelloc'h da un den hepken mervel evit ar bobl, eget na vefe kollet holl dud ar vro?
51And this spake he not of himself: but being high priest that year, he prophesied that Jesus should die for that nation;
51Hogen ne lavare ket kement-se anezhañ e-unan, met o vezañ beleg-meur er bloaz-se, e tiouganas penaos e tlee Jezuz mervel evit ar bobl;
52And not for that nation only, but that also he should gather together in one the children of God that were scattered abroad.
52ha n'eo ket hepken evit ar bobl, met ivez evit dastum en ur c'horf hepken bugale Doue a zo a-stlabez.
53Then from that day forth they took counsel together for to put him to death.
53Adalek an deiz-se en em guzuilhjont evit e lakaat d'ar marv.
54Jesus therefore walked no more openly among the Jews; but went thence unto a country near to the wilderness, into a city called Ephraim, and there continued with his disciples.
54Dre-se Jezuz n'en em ziskoueze ket en un doare frank e-touez ar Yuzevien, met mont a reas ac'hane en ur vro tost d'al lec'h distro, d'ur gêr galvet Efraim; hag e chomas eno gant e ziskibien.
55And the Jews' passover was nigh at hand: and many went out of the country up to Jerusalem before the passover, to purify themselves.
55Pask ar Yuzevien a oa tost, ha kalz a dud eus ar vro a bigne da Jeruzalem a-raok ar Pask, evit en em c'hlanaat.
56Then sought they for Jesus, and spake among themselves, as they stood in the temple, What think ye, that he will not come to the feast?
56Klask a raent eta Jezuz, hag, oc'h en em zerc'hel en templ, e lavarent an eil d'egile: Petra a soñjit? Ne zeuio ket d'ar gouel?
57Now both the chief priests and the Pharisees had given a commandment, that, if any man knew where he were, he should shew it, that they might take him.
57Met ar veleien vras hag ar farizianed o devoa roet urzh, penaos ma ouije unan bennak pelec'h e oa, ra en diskuilhje, evit ma krogjed ennañ.