¹Also these are Proverbs of Solomon, that men of Hezekiah king of Judah transcribed: —

¹Kini usab mao ang mga proverbio ni Salomon, nga gihulad sa mga tawo ni Ezechias nga hari sa Juda.

²The honour of God [is] to hide a thing, And the honour of kings to search out a matter.

²Maoy himaya sa Dios ang pagtago sa usa ka butang; Apan ang himaya sa mga hari mao ang pagpangita sa usa ka butang.

³The heavens for height, and the earth for depth, And the heart of kings — [are] unsearchable.

³Ingon nga ang kalangitan alang sa kahitas-an, ug ang yuta alang sa kahiladman, Maingon man ang kasingkasing sa mga hari dili matukib.

⁴Take away dross from silver, And a vessel for the refiner goeth forth,

⁴Kuhaa ang taya gikan sa salapi, Ug didto magagula ang usa ka sudlanan alang sa mag-uulay:

⁵Take away the wicked before a king, And established in righteousness is his throne.

⁵Kuhaa ang dautan gikan sa atubangan sa hari, Ug ang iyang trono mamatukod diha sa pagkamatarung.

⁶Honour not thyself before a king, And in the place of the great stand not.

⁶Ayaw pahimayaa ang imong kaugalingon diha sa presencia sa hari, Ug ayaw pagbarug ilis sa dapit sa mga dagkung tawo:

⁷For better [that] he hath said to thee, `Come thou up hither,` Than [that] he humble thee before a noble, Whom thine eyes have seen.

⁷Kay labing maayo nga igaingon kanimo: Sumaka ka ngari, Kay sa pagbutang kanimo sa labing ubos diha sa presencia sa principe, Nga makita sa imong mga mata.

⁸Go not forth to strive, haste, turn, What dost thou in its latter end, When thy neighbour causeth thee to blush?

⁸Dili ka magmadali-dalion sa pagpanlimbasog, Tingali unya dili ka mahibalo sa imong pagabuhaton sa katapusan niana, Sa diha nga ang imong isigkatawo magapakaulaw kanimo.

⁹Thy cause plead with thy neighbour, And the secret counsel of another reveal not,

⁹Pakiglantugi sa imong katungod uban sa imong isigkatawo lamang , Ug ayaw pag-ibutyag ang tinago sa ubang tawo ;

¹⁰Lest the hearer put thee to shame, And thine evil report turn not back.

¹⁰Tingali unya siya nga nagadungog niini magabuyboy kanimo, Ug ang imong kaulaw dili mobulag gikan kanimo.

¹¹Apples of gold in imagery of silver, [Is] the word spoken at its fit times.

¹¹Ang usa ka pulong nga maayong pagkagamit Sama sa mga mansanas nga bulawan diha sa linala nga salapi.

¹²A ring of gold, and an ornament of pure gold, [Is] the wise reprover to an attentive ear.

¹²Maingon sa usa ka ariyos nga bulawan, ug sa usa ka dayandayan sa fino nga bulawan, Ingon man ang usa ka manggialamon nga magbabadlong ibabaw sa usa ka masinugtanon nga igdulungog.

¹³As a vessel of snow in a day of harvest, [So is] a faithful ambassador to those sending him, And the soul of his masters he refresheth.

¹³Ingon sa kabugnawon sa nieve sa panahon sa ting-ani, Busa mao man ang usa ka q2 matinumanon nga sulogoon kanila nga nagasugo kaniya; Kay siya nagalipay sa kalag sa iyang mga agalon.

¹⁴Clouds and wind, and rain there is none, [Is] a man boasting himself in a false gift.

¹⁴Ingon sa mga panganod ug sa hangin nga walay ulan, Maingon man siya nga nagapagarbo sa iyang kaugalingon sa iyang mga gasa nga dili matuod.

¹⁵By long-suffering is a ruler persuaded, And a soft tongue breaketh a bone.

¹⁵Tungod sa hataas nga pagpailub nalukmay ang usa ka magbubuot, Ug ang usa ka malomo nga dila nakapadugmok sa bukog.

¹⁶Honey thou hast found — eat thy sufficiency, Lest thou be satiated [with] it, and hast vomited it.

¹⁶Nakakaplag ba ikaw ug dugos? kumaon ka sumala sa igo kanimo, Tingali unya ikaw mabusog ug magasuka niana.

¹⁷Withdraw thy foot from thy neighbour`s house, Lest he be satiated [with] thee, and have hated thee.

¹⁷Ayaw pagpakanunaya ang imong tiil sa balay sa imong isigkatawo, Tingali unya siya pul-an kanimo, ug magdumot kanimo.

¹⁸A maul, and a sword, and a sharp arrow, [Is] the man testifying against his neighbour a false testimony.

¹⁸Ang usa ka tawo nga nagasaksi ug bakak batok sa iyang isigkatawo Maoy usa ka mazo, ug usa ka pinuti, ug usa ka maidlut nga udyong.

¹⁹A bad tooth, and a tottering foot, [Is] the confidence of the treacherous in a day of adversity.

¹⁹Ang pagsalig diha sa usa ka maluibon nga tawo sa panahon sa kasamok Mahasama sa usa ka naputol nga ngipon, ug sa usa ka tiil nga nalisa.

²⁰Whoso is taking away a garment in a cold day, [Is as] vinegar on nitre, And a singer of songs on a sad heart.

²⁰Ingon sa usa nga nagahukas ug saput sa tingtugnaw, ug ingon sa suka ibabaw sa soda, Mao man siya nga nagaawit sa mga awit sa usa ka masulob-on nga kasingkasing.

²¹If he who is hating thee doth hunger, cause him to eat bread, And if he thirst, cause him to drink water.

²¹Kong ang imong kaaway pagagutomon, hatagi siya ug tinapay nga makaon; Ug kong siya pagauhawon, hatagi siya ug tubig nga imnon:

²²For coals thou art putting on his head, And Jehovah giveth recompense to thee.

²²Kay ikaw magatapok ug mga baga sa kalayo ibabaw sa iyang ulo, Ug si Jehova magabalus kanimo.

²³A north wind bringeth forth rain, And a secret tongue — indignant faces.

²³Ang hangin sa amihan nagadala ug ulan; Busa mao man ang usa ka malibakon nga dila sa usa ka masuk-anon nga panagway.

²⁴Better to sit on a corner of a roof, Than [with] a woman of contentions, and a house of company.

²⁴Maayo pang magpuyo diha sa pamag-ang suok sa atop sa balay, Kay sa pagpakigkauban sa usa ka babaye nga palaaway diha sa hamugaway nga balay.

²⁵[As] cold waters for a weary soul, So [is] a good report from a far country.

²⁵Ingon sa bugnaw nga katubigan alang sa usa ka giuhaw nga kalag, Mao man ang maayong balita nga gikan sa halayong yuta.

²⁶A spring troubled, and a fountain corrupt, [Is] the righteous falling before the wicked.

²⁶Ingon sa usa ka nalubog nga tinubdan, ug sa nahugawan nga tuburan, Mao man ang usa ka matarung tawo nga madaug sa atubangan sa dautan.

²⁷The eating of much honey is not good, Nor a searching out of one`s own honour — honour.

²⁷Dili maayo ang pagkaon sa hilabihang kadaghan sa dugos; Busa alang sa mga tawo nga magapangita sa ilang kaugalingong himaya mabug-at sa hilabihan.

²⁸A city broken down without walls, [Is] a man without restraint over his spirit!

²⁸Siya kang kinsang espiritu walay pagpugong Sama sa usa ka ciudad nga nalumpag ug walay mga kuta.