1Be not envious of evil men, And desire not to be with them.
1Dili ka masina sa mga dautang tawo; Ni magtinguha ka sa pagpakiguban kanila:
2For destruction doth their heart meditate, And perverseness do their lips speak.
2Kay ang ilang kasingkasing magatoon sa pagdaugdaug, Ug ang ilang mga ngabil magapamulong sa dautang buhat.
3By wisdom is a house builded, And by understanding it establisheth itself.
3Pinaagi sa kaalam natukod ang usa ka balay; Ug pinaagi sa salabutan kini nalig-on;
4And by knowledge the inner parts are filled, [With] all precious and pleasant wealth.
4Ug pinaagi sa kahibalo nangapuno ang mga lawak Sa tanang mga bililhon ug makalilipay nga mga bahandi.
5Mighty [is] the wise in strength, And a man of knowledge is strengthening power,
5Ang usa ka tawo nga manggialamon kusganon man; Oo, ang usa ka tawo sa kahibalo magauswag sa kagahum.
6For by plans thou makest for thyself war, And deliverance [is] in a multitude of counsellors.
6Kay pinaagi sa maalamon nga pagmando ikaw magahimo sa imong gubat; Ug diha sa panon sa mga magtatambag walay kapildihan.
7Wisdom [is] high for a fool, In the gate he openeth not his mouth.
7Ang kaalam hataas ra kaayo alang sa usa ka buang: Siya dili makabuka sa iyang baba diha sa ganghaan.
8Whoso is devising to do evil, Him they call a master of wicked thoughts.
8Siya nga magalalang sa pagbuhat ug dautan, Ang mga tawo magatawag kaniya nga usa ka mamumuhat sa kadautan.
9The thought of folly [is] sin, And an abomination to man [is] a scorner.
9Ang hunahuna nga binuang sala man; Ug ang mayubiton maoy usa ka dulumtanan sa mga tawo.
10Thou hast shewed thyself weak in a day of adversity, Straitened is thy power,
10Kong ikaw punawan sa adlaw sa kalisdanan, Ang imong kusog diyutay ra.
11If [from] delivering those taken to death, And those slipping to the slaughter — thou keepest back.
11Luwason mo kadtong nangadala ngadto sa kamatayon, Ug kadtong mga naandam naaron pagapatyon tan-awa nga sila imong magunitan.
12When thou sayest, `Lo, we knew not this.` Is not the Ponderer of hearts He who understandeth? And the Keeper of thy soul He who knoweth? And He hath rendered to man according to his work.
12Kong ikaw moingon: Ania karon, wala kami manghibalo niini; Wala ba siya nga nagatimbang sa mga kasingkasing magahunahuna niini? Ug siya nga nagabantay sa imong kalag, wala ba siya mahibalo niini? Ug wala ba siya magabalus sa tagsatagsa ka tawo sumala sa iyang buhat?
13Eat my son, honey that [is] good, And the honeycomb — sweet to thy palate.
13Anak ko, kumaon ka ug dugos, kay kini maayo; Ug ang mga tinulo sa udlan, nga mga matam-is sa imong pagtilaw:
14So [is] the knowledge of wisdom to thy soul, If thou hast found that there is a posterity And thy hope is not cut off.
14Sa ingon niini ikaw mahibalo ug kaalam nga modangat sa imong kalag; Kong ikaw makakaplag niini, nan adunay usa ka balus, Ug ang imong paglaum dili makawang.
15Lay not wait, O wicked one, At the habitation of the righteous. Do not spoil his resting-place.
15Ayaw pagbanhig, Oh dautan nga tawo, batok sa puloy-anan sa matarung; Ayaw paggun-oba ang iyang dapit nga pahulayan:
16For seven [times] doth the righteous fall and rise, And the wicked stumble in evil.
16Kay ang usa ka matarung nga tawo mapukan sa makapito, ug mobangon pag-usab; Apan ang dautan ginalaglag pinaagi sa pagkaalaut.
17In the falling of thine enemy rejoice not, And in his stumbling let not thy heart be joyful,
17Ayaw pag-ikalipay kong ang imong kaaway mapukan, Ug ayaw papagmayaa ang imong kasingkasing kong siya mapukan,
18Lest Jehovah see, and [it be] evil in His eyes, And He hath turned from off him His anger.
18Tingali unya si Jehova makakita niini, ug kini dili makapahimuot kaniya, Ug ipaiway niya ang iyang kasuko gikan kaniya.
19Fret not thyself at evil doers, Be not envious at the wicked,
19Ayaw ikasubo sa imong kaugalingon tungod sa mga mamumuhat sa kadautan; Ni masina ka sa dautan:
20For there is not a posterity to the evil, The lamp of the wicked is extinguished.
20Kay walay igabalus sa dautan nga tawo; Ang lamparahan sa dautan pagapalongon.
21Fear Jehovah, my son, and the king, With changers mix not up thyself,
21Anak ko, kahadlokan mo si Jehova ug ang hari; Ug ayaw pagkuyog kanila nga mabalhin-balhinon:
22For suddenly doth their calamity rise, And the ruin of them both — who knoweth!
22Kay ang ilang kagul-anan modangat sa hinanali; Ug ang pagkalaglag gikan kanilang duruha, kinsay mahibalo niini?
23These also are for the wise: — To discern faces in judgment is not good.
23Kini usab maoy mga sanglitanan sa manggialamon. Ang may pagkapinalabi sa mga tawo diha sa paghukom dili maayo.
24Whoso is saying to the wicked, `Thou [art] righteous,` Peoples execrate him — nations abhor him.
24Siya nga magaingon sa dautan: Ikaw matarung, Ang mga katawohan magatunglo kaniya, ang mga nasud pagalud-on kaniya;
25And to those reproving it is pleasant, And on them cometh a good blessing.
25Apan kanila nga magabadlong kaniya magakalipay, Ug ang usa ka maayong panalangin moabut kanila.
26Lips he kisseth who is returning straightforward words.
26Siya magahalok sa mga ngabil Niadtong nagahatag ug usa ka q2 matarung nga tubag.
27Prepare in an out-place thy work, And make it ready in the field — go afterwards, Then thou hast built thy house.
27Hikaya ang imong buhat sa gawas, Ug andama kini alang kanimo diha sa uma; Ug sa human niini tukora ang imong balay.
28Be not a witness for nought against thy neighbour, Or thou hast enticed with thy lips.
28Dili ka magsaksi batok sa imong isigkatawo sa walay gipasikaran; Ug dili ka maglimbong uban sa imong mga ngabil.
29Say not, `As he did to me, so I do to him, I render to each according to his work.`
29Ayaw pag-ingon: Buhaton ko kaniya ingon sa iyang gibuhat kanako; Ako magahatag sa tawo sumala sa iyang buhat.
30Near the field of a slothful man I passed by, And near the vineyard of a man lacking heart.
30Ako miagi duol sa uma sa tapulan, Ug sa kaparrasan sa tawo nga walay salabutan;
31And lo, it hath gone up — all of it — thorns! Covered its face have nettles, And its stone wall hath been broken down.
31Ug, ania karon, kini gipanugkan sa ibabaw ug mga tunok, Ang nawong niana naputos sa mga nipay, Ug ang bato nga kuta niana nalumpag na.
32And I see — I — I do set my heart, I have seen — I have received instruction,
32Unya nasud-ong ko, ug naghunahuna pag-ayo; Nakita ko, ug nadawat ko ang pahamatngon:
33A little sleep — a little slumber — A little folding of the hands to lie down.
33Bisan pa niini diyutay nga katulog, usa ka diyutay nga hinanok, Usa ka diyutay nga pagkiyugpos sa mga kamot aron sa pagkatulog:
34And thy poverty hath come [as] a traveller, And thy want as an armed man!
34Busa ang imong pagkakabus moabut ingon sa usa ka tulisan, Ug ang imong kawalad-on ingon sa usa ka tawo nga sangkap sa hinagiban.