¹Gouel ar bara hep goell, anvet ar Pask, a dostae.

¹Now the feast of unleavened bread, which [is] called the passover, drew nigh,

²Ar veleien vras hag ar skribed a glaske penaos e c'helljent lakaat Jezuz d'ar marv; rak doujañ a raent ar bobl.

²and the chief priests and the scribes sought how they might kill him; for they feared the people.

³Met Satan a yeas e Judaz, lesanvet Iskariod, unan eus an daouzek;

³And Satan entered into Judas, who was surnamed Iscariote, being of the number of the twelve.

⁴hag ez eas, hag e komzas gant ar veleien vras ha gant pennoù ar warded, diwar an doare ma en lakaje etre o daouarn.

⁴And he went away and spoke with the chief priests and captains as to how he should deliver him up to them.

⁵Laouen e voent a gement-se, hag e tivizjont reiñ arc'hant dezhañ.

⁵And they were rejoiced, and agreed to give him money.

⁶Eñ a roas e c'her, hag e klaske an tu dereat evit e reiñ dezho hep ma ouije ar bobl.

⁶And he came to an agreement to do it, and sought an opportunity to deliver him up to them away from the crowd.

⁷Koulskoude, deiz ar bara hep goell a zeuas, ma oa ret aberzhañ ar Pask,

⁷And the day of unleavened bread came, in which the passover was to be killed.

⁸ha Jezuz a gasas Pêr ha Yann, o lavarout: It da fichañ deomp ar Pask, evit ma tebrimp anezhañ.

⁸And he sent Peter and John, saying, Go and prepare the passover for us, that we may eat [it].

⁹Int a lavaras dezhañ: Pelec'h e c'hoantaez e fichfemp anezhañ?

⁹But they said to him, Where wilt thou that we prepare [it]?

¹⁰Eñ a lavaras dezho: Pa'z eot e kêr, ec'h erruo ganeoc'h un den o tougen ur podad dour; heuilhit-eñ en ti ma'z aio ennañ,

¹⁰And he said to them, Behold, as ye enter into the city a man will meet you, carrying an earthen pitcher of water; follow him into the house where he goes in;

¹¹ha lavarit da vestr an ti: Ar Mestr a lavar dit: Pelec'h emañ al lec'h ma tebrin ennañ ar Pask gant va diskibien?

¹¹and ye shall say to the master of the house, The Teacher says to thee, Where is the guest-chamber where I may eat the passover with my disciples?

¹²Hag e tiskouezo deoc'h ur gambr uhel, bras ha kempennet; fichit eno ar Pask.

¹²And *he* will shew you a large upper room furnished: there make ready.

¹³Int eta o vezañ aet kuit, a gavas an traoù evel m'en devoa lavaret dezho, hag e fichjont ar Pask.

¹³And having gone they found it as he had said to them; and they prepared the passover.

¹⁴Pa voe deuet an eur, en em lakaas ouzh taol, hag an daouzek abostol a oa gantañ.

¹⁴And when the hour was come, he placed himself at table, and the [twelve] apostles with him.

¹⁵Hag e lavaras dezho: C'hoantaet kalz em eus debriñ ar Pask-mañ ganeoc'h, a-raok ma c'houzañvin.

¹⁵And he said to them, With desire I have desired to eat this passover with you before I suffer.

¹⁶Rak me a lavar deoc'h, ne zebrin ken anezhañ, betek e vo graet e rouantelezh Doue.

¹⁶For I say unto you, that I will not eat any more at all of it until it be fulfilled in the kingdom of God.

¹⁷Hag o vezañ kemeret an hanaf ha trugarekaet, e lavaras: Kemerit anezhañ ha lodennit anezhañ etrezoc'h.

¹⁷And having received a cup, when he had given thanks he said, Take this and divide it among yourselves.

¹⁸Rak me a lavar deoc'h, n'evin mui eus frouezh ar gwini, ken na vo deuet rouantelezh Doue.

¹⁸For I say unto you, that I will not drink at all of the fruit of the vine until the kingdom of God come.

¹⁹Neuze e kemeras bara hag, o vezañ trugarekaet, e torras anezhañ, hag en roas dezho, o lavarout: Hemañ eo va c'horf, an hini a zo roet evidoc'h; grit kement-mañ en eñvor ac'hanon.

¹⁹And having taken a loaf, when he had given thanks, he broke [it], and gave [it] to them, saying, This is my body which is given for you: this do in remembrance of me.

²⁰En hevelep doare, goude bezañ koaniet, e roas dezho an hanaf, o lavarout: An hanaf-mañ eo an emglev nevez em gwad, an hini a zo skuilhet evidoc'h.

²⁰In like manner also the cup, after having supped, saying, This cup [is] the new covenant in my blood, which is poured out for you.

²¹Met setu, dorn an hini am gwerzh a zo ouzh an daol-mañ ganin.

²¹Moreover, behold, the hand of him that delivers me up [is] with me on the table;

²²Evit ar pezh a zo eus Mab an den, mont a ra, evel ma'z eo merket; met gwalleur d'an den ma'z eo gwerzhet drezañ!

²²and the Son of man indeed goes as it is determined, but woe unto that man by whom he is delivered up.

²³Hag en em lakajont da c'houlenn an eil ouzh egile pehini anezho a raje kement-se.

²³And *they* began to question together among themselves who then it could be of them who was about to do this.

²⁴Sevel a reas ivez un tabut etrezo, evit gouzout pehini anezho a dlee bezañ galvet ar brasañ.

²⁴And there was also a strife among them which of them should be held to be [the] greatest.

²⁵Met eñ a lavaras dezho: Rouaned ar bobloù a vestroni anezho, hag ar re o deus galloud warno a zo galvet madoberourien.

²⁵And he said to them, The kings of the nations rule over them, and they that exercise authority over them are called benefactors.

²⁶Met c'hwi, na rit ket evel-se; ra vo ar brasañ en ho touez evel ar bihanañ, hag an hini a ren evel an hini a servij.

²⁶But *ye* [shall] not [be] thus; but let the greater among you be as the younger, and the leader as he that serves.

²⁷Rak pehini eo ar brasañ, an hini a zo ouzh taol, pe an hini a servij? N'eo ket an hini a zo ouzh taol? Ha koulskoude me a zo en ho touez evel an hini a servij.

²⁷For which [is] greater, he that is at table or he that serves? [Is] not he that is at table? But *I* am in the midst of you as the one that serves.

²⁸C'hwi eo ar re a zo chomet ganin em amprouadurioù,

²⁸But *ye* are they who have persevered with me in my temptations.

²⁹ha me a reizh deoc'h ar rouantelezh, evel ma en deus an Tad reizhet din,

²⁹And *I* appoint unto you, as my Father has appointed unto me, a kingdom,

³⁰evit ma tebrot ha ma'c'h evot ouzh va zaol em rouantelezh, ha ma viot azezet war dronioù, o varn daouzek meuriad Israel.

³⁰that ye may eat and drink at my table in my kingdom, and sit on thrones judging the twelve tribes of Israel.

³¹An Aotrou a lavaras ivez: Simon, Simon, setu, Satan en deus goulennet ho tremen dre ar c'hrouer evel ar gwinizh.

³¹And the Lord said, Simon, Simon, behold, Satan has demanded to have you, to sift [you] as wheat;

³²Met pedet em eus evidout evit na zesfailho ket da feiz. Te eta, pa vi distroet, kreñva da vreudeur.

³²but *I* have besought for thee that thy faith fail not; and *thou*, when once thou hast been restored, confirm thy brethren.

³³Pêr a lavaras dezhañ: Aotrou, me a zo prest da vont ganit, ha d'ar prizon ha d'ar marv.

³³And he said to him, Lord, with thee I am ready to go both to prison and to death.

³⁴Met Jezuz a lavaras dezhañ: Pêr, me en lavar dit, ar c'hilhog ne gano ket hiziv, na'z po nac'het teir gwech d'anavezout ac'hanon.

³⁴And he said, I tell thee, Peter, [the] cock shall not crow to-day before that thou shalt thrice deny that thou knowest me.

³⁵Neuze e lavaras dezho: Pa em eus ho kaset hep yalc'h, hep sac'h, hag hep botoù, daoust hag un dra bennak a zo bet manket deoc'h? Int a respontas: Netra.

³⁵And he said to them, When I sent you without purse and scrip and sandals, did ye lack anything? And they said, Nothing.

³⁶Met bremañ, emezañ, an hini en deus ur yalc'h, ra he c'hemero, hag en hevelep doare an hini en deus ur sac'h; hag an hini n'en deus ket ur c'hleze, ra werzho e vantell ha preno unan.

³⁶He said therefore to them, But now he that has a purse let him take [it], in like manner also a scrip, and he that has none let him sell his garment and buy a sword;

³⁷Rak me a lavar deoc'h, eo ret c'hoazh d'ar pezh a zo skrivet bezañ peurc'hraet ennon: Lakaet eo bet e renk an dorfedourien.

³⁷for I say unto you, that this that is written must yet be accomplished in me, And he was reckoned with [the] lawless: for also the things concerning me have an end.

³⁸Hag e lavarjont: Aotrou, setu daou gleze. Eñ a lavaras dezho: A-walc'h eo.

³⁸And they said, Lord, behold here are two swords. And he said to them, It is enough.

³⁹Neuze Jezuz, o vezañ aet er-maez, a yeas, hervez e c'hiz, da Venez an Olived, hag e ziskibien a heulias anezhañ.

³⁹And going forth he went according to his custom to the mount of Olives, and the disciples also followed him.

⁴⁰Pa voe erruet el lec'h-se, e lavaras dezho: Pedit evit na gouezhot ket en temptadur.

⁴⁰And when he was at the place he said to them, Pray that ye enter not into temptation.

⁴¹Neuze e pellaas diouto war-dro hed un taol-maen, hag, o taoulinañ, e pede,

⁴¹And he was withdrawn from them about a stone's throw, and having knelt down he prayed,

⁴²o lavarout: Tad, mar fell dit pellaat an hanaf-se diouzhin! Koulskoude, ra ne vo ket graet va bolontez, met da hini.

⁴²saying, Father, if thou wilt remove this cup from me: -- but then, not my will, but thine be done.

⁴³Un ael eus an neñv en em ziskouezas dezhañ evit e greñvaat.

⁴³And an angel appeared to him from heaven strengthening him.

⁴⁴Gwasket gant an anken, e pede kalz startoc'h; hag e teuas dezhañ ur c'hwezenn evel beradennoù gwad, hag a gouezhe war an douar.

⁴⁴And being in conflict he prayed more intently. And his sweat became as great drops of blood, falling down upon the earth.

⁴⁵O vezañ savet eus e bedenn, e teuas etrezek e ziskibien, met o c'havas kousket gant an dristidigezh,

⁴⁵And rising up from his prayer, coming to the disciples, he found them sleeping from grief.

⁴⁶hag e lavaras dezho: Perak e kouskit? Savit ha pedit evit na gouezhot ket en temptadur.

⁴⁶And he said to them, Why sleep ye? rise up and pray that ye enter not into temptation.

⁴⁷Evel ma komze c'hoazh, ur vandenn a zeuas, hag an hini a c'halved Judaz, unan eus an daouzek, a gerzhe a-raok dezho; hag e tostaas ouzh Jezuz evit pokat dezhañ.

⁴⁷As he was yet speaking, behold, a crowd, and he that was called Judas, one of the twelve, went on before them, and drew near to Jesus to kiss him.

⁴⁸Jezuz a lavaras dezhañ: Judaz, gwerzhañ a rez Mab an den dre ur pok?

⁴⁸And Jesus said to him, Judas, deliverest thou up the Son of man with a kiss?

⁴⁹Ar re a oa en-dro da Jezuz, o welout ar pezh a yae da c'hoarvezout, a lavaras dezhañ: Aotrou, ha skeiñ a raimp gant ar c'hleze?

⁴⁹And they who were around him, seeing what was going to follow, said [to him], Lord, shall we smite with [the] sword?

⁵⁰Hag unan anezho a skoas servijer ar beleg-meur, hag a droc'has dezhañ e skouarn dehou.

⁵⁰And a certain one from among them smote the bondman of the high priest and took off his right ear.

⁵¹Met Jezuz, o kemer ar gomz, a lavaras: Paouezit! Hag o vezañ stoket ouzh skouarn ar servijer, e yac'haas anezhañ.

⁵¹And Jesus answering said, Suffer thus far; and having touched his ear, he healed him.

⁵²Neuze Jezuz a lavaras d'ar veleien vras, da gabitened an templ, ha d'an henaourien, a oa deuet a-enep dezhañ: Deuet oc'h gant klezeier ha gant bizhier, evel war-lerc'h ul laer.

⁵²And Jesus said to the chief priests and captains of the temple and elders, who were come against him, Have ye come out as against a robber with swords and sticks?

⁵³Bemdez e oan en ho touez en templ, ha n'hoc'h eus ket lakaet ho taouarn warnon. Met houmañ eo hoc'h eur, ha galloud an deñvalijenn.

⁵³When I was day by day with you in the temple ye did not stretch out your hands against me; but this is your hour and the power of darkness.

⁵⁴Neuze e krogjont ennañ, hag e kasjont anezhañ da di ar beleg-meur. Pêr a heulie a-bell.

⁵⁴And having laid hold on him, they led him [away], and they led [him] into the house of the high priest. And Peter followed afar off.

⁵⁵Pa o devoe enaouet tan e-kreiz ar porzh, ha ma voent azezet a-unan, Pêr a azezas en o zouez.

⁵⁵And they having lit a fire in the midst of the court and sat down together, Peter sat among them.

⁵⁶Ur vatezh, o welout anezhañ e-kichen an tan, hag o sellout pizh outañ, a lavaras: Hemañ a oa ivez gant an den-se.

⁵⁶And a certain maid, having seen him sitting by the light, and having fixed her eyes upon him, said, And this [man] was with him.

⁵⁷Met eñ a zinac'has Jezuz, o lavarout: Gwreg, n'anavezan ket anezhañ.

⁵⁷But he denied [him], saying, Woman, I do not know him.

⁵⁸Un nebeut goude, unan all, o vezañ e welet, a lavaras: Te a zo ivez eus an dud-se. Met Pêr a lavaras: O den, ned on ket.

⁵⁸And after a short time another seeing him said, And *thou* art of them. But Peter said, Man, I am not.

⁵⁹War-dro un eur goude, unan all a destenias o lavarout: A dra sur, hemañ a oa ivez gantañ, rak Galileat eo ivez.

⁵⁹And after the lapse of about one hour another stoutly maintained it, saying, In truth this [man] also was with him, for also he is a Galilaean.

⁶⁰Met Pêr a lavaras: O den, n'ouzon ket petra a lavarez. Ha kerkent, evel ma komze c'hoazh, ar c'hilhog a ganas.

⁶⁰And Peter said, Man, I know not what thou sayest. And immediately, while he was yet speaking, [the] cock crew.

⁶¹An Aotrou, o vezañ distroet, a sellas ouzh Pêr; ha Pêr en devoe soñj eus komz an Aotrou, ha penaos en devoa lavaret dezhañ: A-raok ma kano ar c'hilhog, ez po va dinac'het teir gwech.

⁶¹And the Lord, turning round, looked at Peter; and Peter remembered the word of the Lord, how he said to him, Before [the] cock crow thou shalt deny me thrice.

⁶²Hag o vezañ aet er-maez, e ouelas gant c'hwervder.

⁶²And Peter, going forth without, wept bitterly.

⁶³Neuze an dud a zalc'he Jezuz, a rae goap anezhañ, hag a skoe warnañ.

⁶³And the men who held him mocked him, beating [him];

⁶⁴O vezañ e vouchet, e skoent war e zremm, hag e c'houlennent outañ: Divin piv eo an hini en deus da skoet.

⁶⁴and covering him up, asked him saying, Prophesy, who is it that struck thee?

⁶⁵Hag e lavarent kalz a draoù a-enep dezhañ, en ur zroukkomz en e enep.

⁶⁵And they said many other injurious things to him.

⁶⁶Adalek ma voe deuet an deiz, kuzul henaourien ar bobl, ar veleien vras hag ar skribed en em zastumas hag a reas Jezuz dont dirak ar sanedrin;

⁶⁶And when it was day, the elderhood of the people, both [the] chief priests and scribes, were gathered together, and led him into their council, saying,

⁶⁷lavarout a rejont dezhañ: Mar dout ar C'hrist, lavar deomp. Eñ a respontas dezho: Mar en lavaran deoc'h, n'en kredot ket,

⁶⁷If *thou* art the Christ, tell us. And he said to them, If I tell you, ye will not at all believe;

⁶⁸ha mar goulennan ouzhoc'h ivez, ne respontot ket din, [ha ne'm lezot ket da vont].

⁶⁸and if I should ask [you], ye would not answer me at all, nor let me go;

⁶⁹Diwar vremañ, Mab an den a vo azezet a-zehou da c'halloud Doue.

⁶⁹but henceforth shall the Son of man be sitting on the right hand of the power of God.

⁷⁰Neuze e lavarjont holl: Te eo eta Mab Doue? Eñ a respontas dezho: C'hwi a lavar hoc'h-unan, bez' ez on.

⁷⁰And they all said, *Thou* then art the Son of God? And he said to them, *Ye* say that I am.

⁷¹Neuze e lavarjont: Da betra hon eus c'hoazh ezhomm a desteni, pa'z eo gwir hon eus e glevet eus e c'henou?

⁷¹And they said, What need have we any more of witness, for we have heard ourselves out of his mouth?