¹O welout ar bobl-se, Jezuz a bignas war ur menez, hag, o vezañ azezet, e ziskibien a dostaas outañ.

¹Seeing the multitudes, he went up onto the mountain. When he had sat down, his disciples came to him.

²O tigeriñ e c'henou, e kelenne anezho, en ur lavarout:

²He opened his mouth and taught them, saying,

³Eürus ar re baour er spered, rak rouantelezh an neñvoù a zo dezho!

³ “Blessed are the poor in spirit, for theirs is the Kingdom of Heaven. Isaiah 57:15; 66:2

⁴Eürus ar re a zo er glac'har, rak int a vo frealzet!

⁴ Blessed are those who mourn, for they shall be comforted. Isaiah 61:2; 66:10,13

⁵Eürus ar re a zo hegarat, rak int a resevo an douar da hêrezh!

⁵ Blessed are the gentle, for they shall inherit the earth. or, land. Psalm 37:11

⁶Eürus ar re o deus naon ha sec'hed eus ar reizhder, rak int o devo o gwalc'h!

⁶ Blessed are those who hunger and thirst after righteousness, for they shall be filled.

⁷Eürus ar re drugarezus, rak int a gavo trugarez!

⁷ Blessed are the merciful, for they shall obtain mercy.

⁸Eürus ar re o deus ur galon glan, rak int a welo Doue!

⁸ Blessed are the pure in heart, for they shall see God.

⁹Eürus ar re a zegas ar peoc'h, rak int a vo galvet bugale Doue!

⁹ Blessed are the peacemakers, for they shall be called children of God.

¹⁰Eürus ar re a zo gwallgaset abalamour d'ar reizhder, rak rouantelezh an neñvoù a zo dezho!

¹⁰ Blessed are those who have been persecuted for righteousness’ sake, for theirs is the Kingdom of Heaven.

¹¹Eürus e viot, pa zeuio an dud d'ho tismegañsiñ, d'ho kwallgas, ha da lavarout dre c'haou pep seurt droug a-enep deoc'h abalamour din.

¹¹ “Blessed are you when people reproach you, persecute you, and say all kinds of evil against you falsely, for my sake.

¹²En em laouenait, ha tridit gant levenez, rak ho kopr a vo bras en neñvoù; rak evel-se eo bet gwallgaset ar brofeded hag a zo bet araozoc'h.

¹² Rejoice, and be exceedingly glad, for great is your reward in heaven. For that is how they persecuted the prophets who were before you.

¹³C'hwi a zo holen an douar; met mar koll an holen e vlaz, gant petra e vo e roet en-dro dezhañ? N'eo mui mat, nemet da vezañ taolet er-maez, ha da vezañ mac'het gant treid an dud.

¹³ “You are the salt of the earth, but if the salt has lost its flavor, with what will it be salted? It is then good for nothing, but to be cast out and trodden under the feet of men.

¹⁴C'hwi a zo sklêrijenn ar bed; ur gêr savet war ur menez ne c'hell ket bezañ kuzhet;

¹⁴ You are the light of the world. A city located on a hill can’t be hidden.

¹⁵ha ne vez ket enaouet ur c'houlaouenn evit he lakaat dindan ar boezell, met evit he lakaat war ur c'hantolor, hag e sklêrijenno holl dud an ti.

¹⁵ Neither do you light a lamp, and put it under a measuring basket, but on a stand; and it shines to all who are in the house.

¹⁶Ra lugerno evel-se ho sklêrijenn dirak an dud, evit ma welint ho madoberoù, ha ma teuint da reiñ gloar d'ho Tad a zo en neñvoù.

¹⁶ Even so, let your light shine before men; that they may see your good works, and glorify your Father who is in heaven.

¹⁷Na soñjit ket e vefen deuet evit diskar al lezenn pe ar brofeded; n'on ket deuet evit diskar, met evit peurober.

¹⁷ “Don’t think that I came to destroy the law or the prophets. I didn’t come to destroy, but to fulfill.

¹⁸Rak, me a lavar deoc'h e gwirionez, betek ma tremeno an neñv hag an douar, ne dremeno ket eus al lezenn, nag un iota, nag ur poentig a lizherenn, ken na vo peurc'hraet holl.

¹⁸ For most certainly, I tell you, until heaven and earth pass away, not even one smallest letter literally, iota or one tiny pen stroke or, serif shall in any way pass away from the law, until all things are accomplished.

¹⁹Piv bennak eta a dorro an disterañ eus ar gourc'hemennoù-mañ, hag a zesko evel-se d'an dud, a vo galvet ar bihanañ e rouantelezh an neñvoù; met piv bennak o miro hag o desko d'ar re all, hennezh a vo galvet bras e rouantelezh an neñvoù.

¹⁹ Whoever, therefore, shall break one of these least commandments, and teach others to do so, shall be called least in the Kingdom of Heaven; but whoever shall do and teach them shall be called great in the Kingdom of Heaven.

²⁰Rak, me a lavar deoc'h, ma ne da ket ho reizhder dreist hini ar skribed hag ar farizianed, n'antreot ket e rouantelezh an neñvoù.

²⁰ For I tell you that unless your righteousness exceeds that of the scribes and Pharisees, there is no way you will enter into the Kingdom of Heaven.

²¹Klevet hoc'h eus penaos eo bet lavaret d'ar re gozh: Ne lazhi ket; rak piv bennak a lazho, a vo dleet dezhañ ar varnedigezh.

²¹ “You have heard that it was said to the ancient ones, ‘You shall not murder;’ Exodus 20:13 and ‘Whoever shall murder shall be in danger of the judgment.’

²²Met me a lavar deoc'h penaos piv bennak a fuloro ouzh e vreur [hep abeg], a vo dleet dezhañ ar varnedigezh; an hini a lavaro d'e vreur: Raka! a zo dleet dezhañ bezañ kastizet gant ar sanedrin; hag an hini a lavaro d'e vreur: Diskiant! a zo dleet dezhañ bezañ kastizet gant tan ar gehenn.

²² But I tell you, that everyone who is angry with his brother without a cause NU omits “without a cause”. shall be in danger of the judgment; and whoever shall say to his brother, ‘Raca “Raca” is an Aramaic insult, related to the word for “empty” and conveying the idea of empty-headedness. !’ shall be in danger of the council; and whoever shall say, ‘You fool!’ shall be in danger of the fire of Gehenna. or, Hell

²³Mar degasez eta da brof d'an aoter, hag e teu soñj dit eno en deus da vreur un dra bennak en da enep,

²³ “If therefore you are offering your gift at the altar, and there remember that your brother has anything against you,

²⁴lez eno da brof dirak an aoter, ha kae da gentañ d'en em unvaniñ gant da vreur; ha, goude-se, deus, ha kinnig da brof.

²⁴ leave your gift there before the altar, and go your way. First be reconciled to your brother, and then come and offer your gift.

²⁵En em laka a-unvan hep dale gant da enebour, e-pad ma'z emaout en hent gantañ, gant aon na lakafe ac'hanout etre daouarn ar barner, ha na rafe ar barner da reiñ da ofiser ar justis, ha na vefes lakaet er prizon.

²⁵ Agree with your adversary quickly, while you are with him in the way; lest perhaps the prosecutor deliver you to the judge, and the judge deliver you to the officer, and you be cast into prison.

²⁶E gwirionez, me a lavar dit, ne zeui ket er-maez ac'hano, ken na vo paeet ganit an diwezhañ liard.

²⁶ Most certainly I tell you, you shall by no means get out of there, until you have paid the last penny. literally, kodrantes. A kodrantes was a small copper coin worth about 2 lepta (widow’s mites)—not enough to buy very much of anything.

²⁷Klevet hoc'h eus penaos eo bet lavaret [d'ar re gozh]: Ne ri ket avoultriezh.

²⁷ “You have heard that it was said, TR adds “to the ancients,” ‘You shall not commit adultery;’ Exodus 20:14

²⁸Met me a lavar deoc'h penaos piv bennak a sell ouzh ur vaouez gant c'hoantegezh anezhi, en deus dija graet avoultriezh ganti en e galon.

²⁸ but I tell you that everyone who gazes at a woman to lust after her has committed adultery with her already in his heart.

²⁹Ma ra da lagad dehou lakaat ac'hanout da gouezhañ, diframm anezhañ, ha taol anezhañ pell diouzhit; rak gwelloc'h eo dit koll unan eus da izili, eget na vo taolet da holl gorf er gehenn.

²⁹ If your right eye causes you to stumble, pluck it out and throw it away from you. For it is more profitable for you that one of your members should perish, than for your whole body to be cast into Gehenna. or, Hell

³⁰Ha ma ra da zorn dehou lakaat ac'hanout da gouezhañ, troc'h anezhañ, ha taol anezhañ pell diouzhit; rak gwelloc'h eo dit koll unan eus da izili, eget na vo taolet da holl gorf er gehenn.

³⁰ If your right hand causes you to stumble, cut it off, and throw it away from you. For it is more profitable for you that one of your members should perish, than for your whole body to be cast into Gehenna. or, Hell

³¹Lavaret eo bet ivez: Piv bennak a gaso kuit e wreg, ra roio dezhi ur skrid a dorr-dimeziñ.

³¹ “It was also said, ‘Whoever shall put away his wife, let him give her a writing of divorce,’ Deuteronomy 24:1

³²Met me a lavar deoc'h, piv bennak a gas kuit e wreg, nemet evit difealded, a laka anezhi da vezañ avoultrerez, ha piv bennak a zimez d'ur wreg a zo bet kaset kuit, a ra avoultriezh.

³² but I tell you that whoever puts away his wife, except for the cause of sexual immorality, makes her an adulteress; and whoever marries her when she is put away commits adultery.

³³Klevet hoc'h eus c'hoazh penaos eo bet lavaret d'ar re gozh: Ne doui ket e gaou, met mirout a ri al leoù az po graet da Zoue.

³³ “Again you have heard that it was said to them of old time, ‘You shall not make false vows, but shall perform to the Lord your vows,’

³⁴Met me a lavar deoc'h: Na douit ket a-grenn, na dre an neñv, rak tron Doue eo,

³⁴ but I tell you, don’t swear at all: neither by heaven, for it is the throne of God;

³⁵na dre an douar, rak skabell e dreid eo, na dre Jeruzalem, rak kêr ar Roue bras eo.

³⁵ nor by the earth, for it is the footstool of his feet; nor by Jerusalem, for it is the city of the great King.

³⁶Na dou ket kennebeut dre da benn, rak ne c'hellez ket ober da ur vlevenn bezañ gwenn pe du.

³⁶ Neither shall you swear by your head, for you can’t make one hair white or black.

³⁷Met ra vo ho komz, ya, ya, nann, nann; ar pezh a lavarer ouzhpenn a zeu eus an droug.

³⁷ But let your ‘Yes’ be ‘Yes’ and your ‘No’ be ‘No.’ Whatever is more than these is of the evil one.

³⁸Klevet hoc'h eus c'hoazh penaos eo bet lavaret d'ar re gozh: Lagad evit lagad, ha dant evit dant.

³⁸ “You have heard that it was said, ‘An eye for an eye, and a tooth for a tooth.’ Exodus 21:24; Leviticus 24:20; Deuteronomy 19:21

³⁹Met me a lavar deoc'h: Na enebit ket ouzh an hini drouk; d'an hini a sko ac'hanout war ar jod dehou, tro eben outañ.

³⁹ But I tell you, don’t resist him who is evil; but whoever strikes you on your right cheek, turn to him the other also.

⁴⁰Mar fell da unan bennak prosezañ ouzhit ha kemer da vantell, laosk ivez gantañ da doneg.

⁴⁰ If anyone sues you to take away your coat, let him have your cloak also.

⁴¹Mar fell da unan bennak ober dit mont gantañ e-pad ur mil, gra daou vil gantañ.

⁴¹ Whoever compels you to go one mile, go with him two.

⁴²Ro d'an neb a c'houlenn ouzhit, ha na zistro ket diouzh an hini a fell dezhañ amprestañ diganit.

⁴² Give to him who asks you, and don’t turn away him who desires to borrow from you.

⁴³Klevet hoc'h eus penaos eo bet lavaret: Karout a ri da nesañ, hag e kasai da enebour.

⁴³ “You have heard that it was said, ‘You shall love your neighbor, Leviticus 19:18 and hate your enemy. not in the Bible, but see Qumran Manual of Discipline Ix, 21-26 ’

⁴⁴Met me a lavar deoc'h-hu: Karit hoc'h enebourien, bennigit ar re a villig ac'hanoc'h, grit vad d'ar re a gasa ac'hanoc'h, ha pedit evit ar re ho kwallgas hag hoc'h heskin,

⁴⁴ But I tell you, love your enemies, bless those who curse you, do good to those who hate you, and pray for those who mistreat you and persecute you,

⁴⁵evit ma viot bugale ho Tad a zo en neñvoù; rak eñ a ra d'e heol sevel war ar re fall ha war ar re vat, hag a laka ar glav da gouezhañ war ar re reizh ha war ar re direizh.

⁴⁵ that you may be children of your Father who is in heaven. For he makes his sun to rise on the evil and the good, and sends rain on the just and the unjust.

⁴⁶Rak ma ne garit nemet ar re ho kar, peseurt gopr ho po? Ha ne ra ket memes ar bublikaned kement-se?

⁴⁶ For if you love those who love you, what reward do you have? Don’t even the tax collectors do the same?

⁴⁷Ha ma ne saludit nemet ho preudeur, petra a rit dreist ar re all? Ha ne ra ket memes ar bublikaned kement-se?

⁴⁷ If you only greet your friends, what more do you do than others? Don’t even the tax collectors NU reads “Gentiles” instead of “tax collectors”. do the same?

⁴⁸Bezit eta parfet, evel ma'z eo parfet ho Tad a zo en neñvoù.

⁴⁸ Therefore you shall be perfect, just as your Father in heaven is perfect.