1И тия са Соломонови притчи, които събраха човеците на Юдовия цар Езекия.
1Kini usab mao ang mga proverbio ni Salomon, nga gihulad sa mga tawo ni Ezechias nga hari sa Juda.
2Слава за Бога е да скрива всяко нещо, А слава е на царете да издирват работите.
2Maoy himaya sa Dios ang pagtago sa usa ka butang; Apan ang himaya sa mga hari mao ang pagpangita sa usa ka butang.
3Височината на небето и дълбочината на земята И сърцата на царете са неизследими.
3Ingon nga ang kalangitan alang sa kahitas-an, ug ang yuta alang sa kahiladman, Maingon man ang kasingkasing sa mga hari dili matukib.
4Отмахни нечистото от среброто, И ще излезе съд за златаря.
4Kuhaa ang taya gikan sa salapi, Ug didto magagula ang usa ka sudlanan alang sa mag-uulay:
5Отмахни нечестивите от царя, И престолът му ще се утвърди в правда.
5Kuhaa ang dautan gikan sa atubangan sa hari, Ug ang iyang trono mamatukod diha sa pagkamatarung.
6Не се надигай пред царя, И не стой на мястото на големците,
6Ayaw pahimayaa ang imong kaugalingon diha sa presencia sa hari, Ug ayaw pagbarug ilis sa dapit sa mga dagkung tawo:
7Защото по-добре е да ти кажат: Мини тук по-горе, Нежели да те турят по-долу в присъствието на началника, когото са видели очите ти.
7Kay labing maayo nga igaingon kanimo: Sumaka ka ngari, Kay sa pagbutang kanimo sa labing ubos diha sa presencia sa principe, Nga makita sa imong mga mata.
8Не бързай да излезеш, за да се караш. Да не би най-сетне [да не знаеш] що да правиш; Когато те засрами противникът {Еврейски: Ближния.} ти.
8Dili ka magmadali-dalion sa pagpanlimbasog, Tingali unya dili ka mahibalo sa imong pagabuhaton sa katapusan niana, Sa diha nga ang imong isigkatawo magapakaulaw kanimo.
9Разисквай делото си с противника си [сам]. Но не откривай чужди тайни,
9Pakiglantugi sa imong katungod uban sa imong isigkatawo lamang , Ug ayaw pag-ibutyag ang tinago sa ubang tawo ;
10Да не би да те укори оня, който те слуша, И твоето безчестие да остане незаличимо.
10Tingali unya siya nga nagadungog niini magabuyboy kanimo, Ug ang imong kaulaw dili mobulag gikan kanimo.
11Дума казана на място е [Като] златни ябълки в сребърни съдове.
11Ang usa ka pulong nga maayong pagkagamit Sama sa mga mansanas nga bulawan diha sa linala nga salapi.
12Както е обица и украшение от чисто злато [за човек], Така е мъдрият изобличител за внимателното ухо.
12Maingon sa usa ka ariyos nga bulawan, ug sa usa ka dayandayan sa fino nga bulawan, Ingon man ang usa ka manggialamon nga magbabadlong ibabaw sa usa ka masinugtanon nga igdulungog.
13Както е снежната прохлада в жетвено време, Така е верният посланик на тия, които го изпращат, Защото освежава душата на господаря си.
13Ingon sa kabugnawon sa nieve sa panahon sa ting-ani, Busa mao man ang usa ka q2 matinumanon nga sulogoon kanila nga nagasugo kaniya; Kay siya nagalipay sa kalag sa iyang mga agalon.
14Който лъжливо се хвали за подаръци що дава, [Прилича] на облаци и вятър без дъжд.
14Ingon sa mga panganod ug sa hangin nga walay ulan, Maingon man siya nga nagapagarbo sa iyang kaugalingon sa iyang mga gasa nga dili matuod.
15Чрез въздържаност се склонява управител, И мек език троши кости.
15Tungod sa hataas nga pagpailub nalukmay ang usa ka magbubuot, Ug ang usa ka malomo nga dila nakapadugmok sa bukog.
16Намерил ли си мед? Яж [само] колкото ти е нужно, Да не би да се преситиш от него и да го повърнеш.
16Nakakaplag ba ikaw ug dugos? kumaon ka sumala sa igo kanimo, Tingali unya ikaw mabusog ug magasuka niana.
17Рядко туряй ногата си в къщата на съседа си, Да не би да му досадиш и той да те намрази.
17Ayaw pagpakanunaya ang imong tiil sa balay sa imong isigkatawo, Tingali unya siya pul-an kanimo, ug magdumot kanimo.
18Човек, който лъжесвидетелствува против ближния си, Е [като] чук, нож и остра стрела.
18Ang usa ka tawo nga nagasaksi ug bakak batok sa iyang isigkatawo Maoy usa ka mazo, ug usa ka pinuti, ug usa ka maidlut nga udyong.
19Доверие към неверен човек, в усилно време, Е като счупен зъб и изкълчена нога.
19Ang pagsalig diha sa usa ka maluibon nga tawo sa panahon sa kasamok Mahasama sa usa ka naputol nga ngipon, ug sa usa ka tiil nga nalisa.
20Както един, който съблича дрехата [си] в студено време, И както оцет на сода, Така и оня, който пее песни на оскърбено сърце.
20Ingon sa usa nga nagahukas ug saput sa tingtugnaw, ug ingon sa suka ibabaw sa soda, Mao man siya nga nagaawit sa mga awit sa usa ka masulob-on nga kasingkasing.
21Ако е гладен ненавистникът ти, дай му хляб да яде, И ако е жаден, напой го с вода,
21Kong ang imong kaaway pagagutomon, hatagi siya ug tinapay nga makaon; Ug kong siya pagauhawon, hatagi siya ug tubig nga imnon:
22Защото [така] ще натрупаш жар на главата му И Господ ще те възнагради.
22Kay ikaw magatapok ug mga baga sa kalayo ibabaw sa iyang ulo, Ug si Jehova magabalus kanimo.
23Както северният вятър произвежда дъжд, Така и тайно одумващият език - разгневено лице.
23Ang hangin sa amihan nagadala ug ulan; Busa mao man ang usa ka malibakon nga dila sa usa ka masuk-anon nga panagway.
24По-добре е да живее някой в ъгъл на покрива, Нежели в широка къща със свадлива жена.
24Maayo pang magpuyo diha sa pamag-ang suok sa atop sa balay, Kay sa pagpakigkauban sa usa ka babaye nga palaaway diha sa hamugaway nga balay.
25Както е студената вода за жадна душа, Така е добра вест от далечна земя.
25Ingon sa bugnaw nga katubigan alang sa usa ka giuhaw nga kalag, Mao man ang maayong balita nga gikan sa halayong yuta.
26Праведният, който отстъпва пред нечестивия, Е [като] мътен извор и развален източник.
26Ingon sa usa ka nalubog nga tinubdan, ug sa nahugawan nga tuburan, Mao man ang usa ka matarung tawo nga madaug sa atubangan sa dautan.
27Не е добре да яде някой много мед. Така също [не] е славно да търсят [хората] своята си слава.
27Dili maayo ang pagkaon sa hilabihang kadaghan sa dugos; Busa alang sa mga tawo nga magapangita sa ilang kaugalingong himaya mabug-at sa hilabihan.
28Който не владее духа си Е [като] съборен град без стени.
28Siya kang kinsang espiritu walay pagpugong Sama sa usa ka ciudad nga nalumpag ug walay mga kuta.