1Ang mga laraw sa kasingkasing iya sa tawo; Apan ang tubag sa dila gikan kang Jehova.
1Of man [are] arrangements of the heart, And from Jehovah an answer of the tongue.
2Ang tanang mga dalan sa tawo mahinlo sa iyang kaugalingong mga mata; Apan si Jehova nagatimbang sa mga espiritu.
2All the ways of a man are pure in his own eyes, And Jehovah is pondering the spirits.
3Itugyan ang imong mga buhat ngadto kang Jehova, Ug ang imong mga tuyo mamalig-on.
3Roll unto Jehovah thy works, And established are thy purposes,
4Gihimo ni Jehova ang tanang butang alang sa iyang kaugalingong tuyo; Oo, bisan ang dautan alang sa adlaw nga dautan.
4All things hath Jehovah wrought for Himself, And also the wicked [worketh] for a day of evil.
5Ang tagsatagsa nga may pagkamapahitas-on sa kasingkasing maoy usa ka dulumtanan kang Jehova: Bisan pa ang kamot madugtong sa usa ka kamot, siya dili makagawas sa silot.
5An abomination to Jehovah [is] every proud one of heart, Hand to hand he is not acquitted.
6Tungod sa kalooy ug sa kamatuoran ang kasal-anan may pagtabon-sa-sala; Ug tungod sa pagkahadlok kang Jehova ang mga tawo mobiya gikan sa dautan.
6In kindness and truth pardoned is iniquity, And in the fear of Jehovah Turn thou aside from evil.
7Kong ang mga dalan sa usa ka tawo makapahimuot kang Jehova, Iyang pagahimoon bisan ang iyang mga kaaway nga makigdaiton uban kaniya.
7When a man`s ways please Jehovah, even his enemies, He causeth to be at peace with him.
8Maayo pa ang diyutay uban ang pagkamatarung, Kay sa mga dagkung abut nga uban ang pagkadili-matarung.
8Better [is] a little with righteousness, Than abundance of increase without justice.
9Ang kasingkasing sa tawo magalalang sa iyang dalan; Apan si Jehova nagamando sa iyang mga lakang.
9The heart of man deviseth his way, And Jehovah establisheth his step.
10Ang diosnong pagpahamtang sa silot anaa sa mga ngabil sa hari; Ang iyang baba dili magalapas diha sa paghukom.
10An oath [is] on the lips of a king, In judgment his mouth trespasseth not.
11Ang matarung nga bato ug mga timbangan iya man ni Jehova; Ang tanang mga gibug-aton sa sako maoy iyang buhat.
11A just beam and balances [are] Jehovah`s, His work [are] all the stones of the bag.
12Maoy usa ka dulumtanan alang sa mga hari ang pagpanugyan ngadto sa kadautan; Tungod kay ang trono natukod pinaagi sa pagkamatarung.
12An abomination to kings [is] doing wickedness, For by righteousness is a throne established.
13Ang matarung nga mga ngabil maoy kalipay sa mga hari; Ug sila nahagugma kaniya nga nagapamulong sa matarung.
13The delight of kings [are] righteous lips, And whoso is speaking uprightly he loveth,
14Ang kaligutgut sa usa ka hari maingon sa mga sinugo sa kamatayon; Apan ang tawo nga manggialamon magapalinaw niini.
14The fury of a king [is] messengers of death, And a wise man pacifieth it.
15Diha sa kahayag sa nawong sa hari anaa ang kinabuhi; Ug ang iyang kalooy maingon sa usa ka panganod sa ulan nga kinaulahian.
15In the light of a king`s face [is] life, And his good-will [is] as a cloud of the latter rain.
16Pagka-labing maayo ang pagbaton sa kaalam kay sa bulawan! Oo, ang pagbaton sa salabutan maayo pang pagapilion kay sa salapi.
16To get wisdom — how much better than gold, And to get understanding to be chosen than silver!
17Ang halapad-nga-dalan sa matarung mao ang pagbiya gikan sa dautan: Kadtong nagabantay sa iyang dalan nagaamping sa iyang kalag.
17A highway of the upright [is], `Turn from evil,` Whoso is preserving his soul is watching his way.
18Ang pagkagarboso magauna sa pagkalaglag, Ug ang mapahitas-ong espiritu magauna sa pagkahulog.
18Before destruction [is] pride, And before stumbling — a haughty spirit.`
19Maayo pa nga magmapainubsanon sa espiritu uban sa mga kabus, Kay sa pagpakigbahin sa inagaw uban sa mga mapahitas-on.
19Better is humility of spirit with the poor, Than to apportion spoil with the proud.
20Kadtong nagamatngon sa pulong makakaplag ug maayo; Ug bisan kinsa nga nagasalig kang Jehova, malipayon siya.
20The wise in any matter findeth good, And whoso is trusting in Jehovah, O his happiness.
21Ang manggialamon sa kasingkasing pagatawgon nga buotan; Ug ang pagkatam-is sa mga ngabil nagadugang sa kahibalo.
21To the wise in heart is called, `Intelligent,` And sweetness of lips increaseth learning.
22Ang salabutan maoy usa ka atabay nga tuburan sa kinabuhi niadtong nagabaton niini; Apan ang pagsaway sa mga buang mao ang ilong binuang.
22A fountain of life [is] understanding to its possessors, The instruction of fools is folly.
23Ang kasingkasing sa manggialamon nagapahamangno sa iyang baba, Ug nagadugang sa kinaadman sa iyang mga ngabil.
23The heart of the wise causeth his mouth to act wisely, And by his lips he increaseth learning,
24Ang makalilipay nga mga pulong ingon sa usa ka udlan sa dugos, Matam-is sa kalag ug makapalig-on sa mga bukog.
24Sayings of pleasantness [are] a honeycomb, Sweet to the soul, and healing to the bone.
25Adunay usa ka dalan nga daw matarung alang sa tawo, Apan ang katapusan niana mao ang mga dalan sa kamatayon.
25There is a way right before a man, And its latter end — ways of death.
26Ang kahinam sa usa ka tawo nga mamumuo nagabuhat alang kaniya; Kay niini ang iyang baba nagaaghat kaniya.
26A labouring man hath laboured for himself, For his mouth hath caused [him] to bend over it.
27Ang tawo nga walay kapuslanan nagalalang ug dautang buhat; Ug diha sa iyang mga ngabil adunay makasunog nga kalayo.
27A worthless man is preparing evil, And on his lips — as a burning fire.
28Ang tawo nga masukihon nagasabwag ug kabingkilan; Ug ang usa ka witwitan nagapabulag sa labing suod nga mga higala.
28A froward man sendeth forth contention, A tale-bearer is separating a familiar friend.
29Ang tawo nga malupigon nagaulogulog sa iyang isigkatawo, Ug nagatultol kaniya diha sa dalan nga dili maayo.
29A violent man enticeth his neighbour, And hath causeth him to go in a way not good.
30Kadtong nagapiyong sa iyang mga mata, nagalalang sa mga butang nga sukwahi; Kadtong nagapanakmol sa iyang mga ngabil nagapahitabo sa dautan.
30Consulting his eyes to devise froward things, Moving his lips he hath accomplished evil.
31Ang ulo nga ubanon maoy purongpurong sa himaya; Kini igakita diha sa dalan sa pagkamatarung.
31A crown of beauty [are] grey hairs, In the way of righteousness it is found.
32Kadtong mahinay sa kasuko labi pang maayo kay sa tawong gamhanan; Ug kadtong nagagahum sa iyang espiritu, kay niadtong nakaagaw sa usa ka ciudad.
32Better [is] the slow to anger than the mighty, And the ruler over his spirit than he who is taking a city.
33Ang pagpapalad gihulog diha sa sabakan; Apan ang tibook pagpahinabo niana iya kang Jehova.
33Into the centre is the lot cast, And from Jehovah [is] all its judgment!