¹Sanglit daghan ang mga nanagpaningkamot sa paghatag ug kasaysayan mahitungod niadtong mga butang nga nangatuman sa taliwala namo,

¹Forasmuch as many have undertaken to draw up a relation concerning the matters fully believed among us,

²Ingon nga kini ilang gitugyan kanamo, nga gikan sa sinugdan mga saksi-nga-nakakita ug mga ministro sa pulong,

²as those who from the beginning were eye-witnesses of and attendants on the Word have delivered them to us,

³Gisabut ko usab nga maayo, ingon nga nakabaton ako ug hingpit nga kasayuran sa tanang mga butang gikan sa sinugdan, ang pagsulat kanimo sa maayong pagkasunodsunod halangdon uyamot nga Teofilo;

³it has seemed good to *me* also, accurately acquainted from the origin with all things, to write to thee with method, most excellent Theophilus,

⁴Aron ikaw mahibalo sa pagkatinuod sa mga pulong nga gitudlo kanimo.

⁴that thou mightest know the certainty of those things in which thou hast been instructed.

⁵Sa mga adlaw ni Herodes, hari sa Judea, may usa ka sacerdote nga ginganlan Zacarias, sa laray ni Abia: ug siya may asawa gikan sa mga anak nga babaye ni Aaron, ug ang iyang ngalan si Elizabet.

⁵There was in the days of Herod, the king of Judaea, a certain priest, by name Zacharias, of the course of Abia, and his wife of the daughters of Aaron, and her name Elizabeth.

⁶Ug silangduha lonlon mga matarung sa atubangan sa Dios, nga nagalakaw sa tanang mga sugo ug mga tulomanon sa Ginoo, sa walay ikasaway.

⁶And they were both just before God, walking in all the commandments and ordinances of the Lord blameless.

⁷Ug sila walay anak kay si Elizabet apuli ug silang duha mga tigulang na.

⁷And they had no child, because Elizabeth was barren, and they were both advanced in years.

⁸Apan nahitabo nga samtang nagatuman siya sa iyang pagkasacerdote sa atubangan sa Dios, ingon sa gipasunod sa iyang laray.

⁸And it came to pass, as he fulfilled his priestly service before God in the order of his course,

⁹Sumala sa batasan sa katungdanan sa pagkasacerdote, naigo kaniya ang palad sa pagsulod sa templo sa Ginoo aron sa pagsunog sa incienso.

⁹it fell to him by lot, according to the custom of the priesthood, to enter into the temple of the Lord to burn incense.

¹⁰Ug ang tibook panon sa katawohan nag-ampo sa gawas sa takna sapaghalad sa incienso.

¹⁰And all the multitude of the people were praying without at the hour of incense.

¹¹Ug may nagpakita kaniya usa ka manolonda sa Ginoo nga nagatindog sa too sa halaran sa incienso.

¹¹And an angel of [the] Lord appeared to him, standing on the right of the altar of incense.

¹²Ug si Zacarias nalisang sa pagkakita kaniya, ug siya giabut ug kahadlok.

¹²And Zacharias was troubled, seeing [him], and fear fell upon him.

¹³Apan ang manolonda nagaingon kaniya. Ayaw kahadlok, Zacarias; kay ang imong pag-ampo gipatalinghugan ug ang imong asawa nga si Elizabet magaanak ug usa ka batang lalake ug pagatawgon mo ang iyang ngalan Juan.

¹³But the angel said to him, Fear not, Zacharias, because thy supplication has been heard, and thy wife Elizabeth shall bear thee a son, and thou shalt call his name John.

¹⁴Ug ikaw makabaton sa kalipay ug pagmaya; ug daghan ang mangalipay sa iyang pagkatawo.

¹⁴And he shall be to thee joy and rejoicing, and many shall rejoice at his birth.

¹⁵Kay siya mamahimong daku sa atubangan sa Ginoo, ug dili magainum ug vino, bisan mga ilimnon nga maisug; ug mapuno siya sa Espiritu Santo bisan sa gikan pa sa tiyan sa iyang inahan.

¹⁵For he shall be great before [the] Lord, and he shall drink no wine nor strong drink; and he shall be filled with [the] Holy Spirit, even from his mother's womb.

¹⁶Ug daghan sa mga anak sa Israel nga iyang pabalikon ngadto sa ilang Ginoong Dios.

¹⁶And many of the sons of Israel shall he turn to [the] Lord their God.

¹⁷Ug siya magauna kaniya sa espiritu ug sa gahum ni Elias sa pagpabalik sa mga kasingkasing sa mga amahan ngadto sa mga anak, ug sa mga masukihon sa paglakaw sa kaligdong sa mga matarung; aron sa pagtagana alang sa Ginoo usa ka katawohan nga inandam.

¹⁷And *he* shall go before him in [the] spirit and power of Elias, to turn hearts of fathers to children, and disobedient ones to [the] thoughts of just [men], to make ready for [the] Lord a prepared people.

¹⁸Ug nag-ingon si Zacarias sa manolonda: Unsaon ko pagkahibalo niini? kay ako tigulang na, ug ang akong asawa hilabihan na katigulang.

¹⁸And Zacharias said to the angel, How shall I know this, for *I* am an old man, and my wife advanced in years?

¹⁹Ug ang manolonda sa mingtubag miingon kaniya: Ako mao si Gabriel, nga nagatindog sa atubangan sa Dios; ug ako gisugo sa pagsulti kanimo ug pagdala kanimo niining mga Maayong Balita.

¹⁹And the angel answering, said to him, *I* am Gabriel, who stand before God, and I have been sent to speak to thee, and to bring these glad tidings to thee;

²⁰Ug ania karon, maamang ikaw, ug dili ka makasulti hangtud sa adlaw nga mahitabo kining mga butanga, kay ikaw wala motoo sa akong mga pulong, nga matuman unya sa ilang panahon.

²⁰and behold, thou shalt be silent and not able to speak, till the day in which these things shall take place, because thou hast not believed my words, the which shall be fulfilled in their time.

²¹Ug ang mga tawo naghulat kang Zacarias, ug nanghibulong sila nga nadugay siya sa templo.

²¹And the people were awaiting Zacharias, and they wondered at his delaying in the temple.

²²Ug sa paggula niya wala siya makasulti kanila: ug gisabut nila nga nakakita siya ug panan-awon sa templo: ug nagpadayon siya paghimog sinyas kanila, ug napabilin nga amang.

²²But when he came out he could not speak to them, and they recognised that he had seen a vision in the temple. And he was making signs to them, and continued dumb.

²³Ug nahitabo nga sa pagkatapus sa mga adlaw sa iyang pag-alagad, mipauli siya sa iyang balay.

²³And it came to pass, when the days of his service were completed, he departed to his house.

²⁴Ug sa human niining mga adlawa, si Elizabet nga iyang asawa nanamkon; ug nagtago siya sulod sa lima ka bulan, nga nagaingon,

²⁴Now after these days, Elizabeth his wife conceived, and hid herself five months, saying,

²⁵Ingon niini ang gibuhat sa Ginoo kanako sa mga adlaw nga nagtagad siya sa pagkuha sa akong kaulawan sa taliwala sa mga tawo.

²⁵Thus has [the] Lord done to me in [these] days in which he looked upon [me] to take away my reproach among men.

²⁶Karon sa ikaunom ka bulan gisugo sa Dios ang manolonda nga si Gabriel ngadto sa usa ka lungsod sa Galilea, nga ginganlan Nazaret,

²⁶But in the sixth month, the angel Gabriel was sent of God to a city of Galilee, of which [the] name [was] Nazareth,

²⁷Sa usa ka ulay nga kaslonon sa usa ka lalake, nga ginganlan si Jose, sa banay ni David; ug ang ngalan sa ulay mao si Maria.

²⁷to a virgin betrothed to a man whose name [was] Joseph, of the house of David; and the virgin's name [was] Mary.

²⁸Ug mingsulod ang manolonda ngadto kaniya, ug miingon: Maghimaya, ikaw nga nahatagan sa gracia, ang Ginoo anaa kanimo. Bulahan ikaw sa taliwala sa kababayen-an.

²⁸And the angel came in to her, and said, Hail, [thou] favoured one! the Lord [is] with thee: [blessed art *thou* amongst women].

²⁹Apan sa pagkakita niya, hilabihan niyang kalibug tungod sa gipamulong sa manolonda, ug misantop sa iyang hunahuna kong unsa kining pagpangumosta kaniya.

²⁹But she, [seeing] [the angel], was troubled at his word, and reasoned in her mind what this salutation might be.

³⁰Ug nag-ingon kaniya ang manolonda: Dili ka mahadlok, Maria: kay ikaw nahiagum sa gracia sa Dios.

³⁰And the angel said to her, Fear not, Mary, for thou hast found favour with God;

³¹Ug ania karon, ikaw magapanamkon ug magaanak usa ka batang lalake ug pagatawgon ang iyang ngalan JESUS.

³¹and behold, thou shalt conceive in the womb and bear a son, and thou shalt call his name Jesus.

³²Siya mamahimong daku ug paganganlan nga Anak sa Hataas Uyamut; ug ang Ginoong Dios magahatag kaniya sa lingkoranan nga harianon ni David nga iyang amahan;

³²*He* shall be great, and shall be called Son of [the] Highest; and [the] Lord God shall give him the throne of David his father;

³³Ug siya magahari sa balay ni Jacob sa gihapon ug ang iyang gingharian walay katapusan.

³³and he shall reign over the house of Jacob for the ages, and of his kingdom there shall not be an end.

³⁴Apan si Maria nag-ingon sa manolonda: Unsaon pagkahimo niini nga wala man ako makaila ug lalake?

³⁴But Mary said to the angel, How shall this be, since I know not a man?

³⁵Ug mingtubag ang manolonda, ug miingon kaniya: Ang Espiritu Santo moanhi kanimo, ug ang gahum sa Hataas Uyamut magalandong kanimo: tungod usab niini ang balaan nga matawo paganganlan Anak sa Dios.

³⁵And the angel answering said to her, [The] Holy Spirit shall come upon thee, and power of [the] Highest overshadow thee, wherefore the holy thing also which shall be born shall be called Son of God.

³⁶Ug ania karon, si Elizabet nga imong ig-agaw nanamkon usab ug usa ka anak nga lalake sa iyang pagkatigulang; ug kini mao na ang ikaunom ka bulan kaniya nga ginganlan siya ug apuli.

³⁶And behold, Elizabeth, thy kinswoman, she also has conceived a son in her old age, and this is the sixth month to her that was called barren:

³⁷Kay walay pulong gikan sa Dios nga mawad-an sa gahum.

³⁷for nothing shall be impossible with God.

³⁸Ug nag-ingon si Maria: Ania karon, ang ulipon sa Ginoo; pagabuhaton kanako sumala sa imong pulong. Ug mingpahawa kaniya ang manolonda.

³⁸And Mary said, Behold the bondmaid of [the] Lord; be it to me according to thy word. And the angel departed from her.

³⁹Ug niining mga adlawa mitindog si Maria, ug miadto pagdali sa kabukiran sa usa ka lungsod sa Juda.

³⁹And Mary, rising up in those days, went into the hill country with haste, to a city of Judah,

⁴⁰Ug misulod sa balay ni Zacarias, ug nangumosta kang Elizabet.

⁴⁰and entered into the house of Zacharias, and saluted Elizabeth.

⁴¹Ug nahitabo nga sa pagkadungog ni Elizabet sa pagpangumosta ni Maria, ang bata miulpot sa iyang tiyan; ug si Elizabet napuno sa Espiritu Santo.

⁴¹And it came to pass, as Elizabeth heard the salutation of Mary, the babe leaped in her womb; and Elizabeth was filled with [the] Holy Spirit,

⁴²Ug misinggit siya sa dakung tingog, ug miingon: Bulahan ikaw sa taliwala sa kababayen-an, ug bulahan ang bunga sa imong tiyan.

⁴²and cried out with a loud voice and said, Blessed [art] *thou* amongst women, and blessed the fruit of thy womb.

⁴³Ug unsa kini kanako, nga ang inahan sa akong Ginoo moanhi kanako?

⁴³And whence [is] this to me, that the mother of my Lord should come to me?

⁴⁴Kay ania karon, sa pagkadungog ko sa tingog sa imong pagpangomusta ang bata miulpot sa akong tiyan tungod sakalipay.

⁴⁴For behold, as the voice of thy salutation sounded in my ears, the babe leaped with joy in my womb.

⁴⁵Ug bulahan ang mingtoo, kay adunay pagkatuman sa mga butang nga gisulti kaniya gikan sa Ginoo.

⁴⁵And blessed [is] she that has believed, for there shall be a fulfilment of the things spoken to her from [the] Lord.

⁴⁶Ug si Maria miingon: Nagapadaku ang akong kalag sa Ginoo.

⁴⁶And Mary said, My soul magnifies the Lord,

⁴⁷Ug ang akong espiritu nalipay sa Dios nga akong Manluluwas;

⁴⁷and my spirit has rejoiced in God my Saviour.

⁴⁸Tungod kay gitamud niya ang ubos nga kahimtang sa iyang ulipon; kay tan-awa, gikan karon ang tanang mga kaliwatan magangalan kanako nga bulahan.

⁴⁸For he has looked upon the low estate of his bondmaid; for behold, from henceforth all generations shall call me blessed.

⁴⁹Kay siya nga makagagahum, nagbuhat kanako mga dagkung butang; ug balaan ang iyang ngalan.

⁴⁹For the Mighty One has done to me great things, and holy [is] his name;

⁵⁰Ug ang iyang kalooy anaa sa mga kaliwatan ngadto sa mga kaliwatan sa mga nagakahadlok kaniya.

⁵⁰and his mercy [is] to generations and generations to them that fear him.

⁵¹Siya nagapakita ug kusog sa iyang bukton; siya nagapapatlaag sa mga palabilabihon tungod sa hunahuna sa ilang kasingkasing.

⁵¹He has wrought strength with his arm; he has scattered haughty [ones] in the thought of their heart.

⁵²Siya nagapakanaug gikan sa mga lingkoranang harianon sa mga principe, ug nagatuboy sa mga ubos ug kahimtang.

⁵²He has put down rulers from thrones, and exalted the lowly.

⁵³Ang gigutom gibusog niya sa mga maayong butang, ug gipapahawa niya nga walay sulod ang mga bahandianon.

⁵³He has filled the hungry with good things, and sent away the rich empty.

⁵⁴Mitabang siya kang Israel nga iyang ulipon, aron siya mahanumdum sa kalooy;

⁵⁴He has helped Israel his servant, in order to remember mercy,

⁵⁵(Ingon sa gisulti niya sa atong mga ginikanan) ngadto kang Abraham ug sa iyang mga kaliwatan sa gihapon.

⁵⁵(as he spoke to our fathers,) to Abraham and to his seed for ever.

⁵⁶Ug si Maria mipuyo uban kang Elizabet sa may tolo ka bulan, ug unya mipauli ngadto sa iyang balay.

⁵⁶And Mary abode with her about three months, and returned to her house.

⁵⁷Karon miabut ang panahon nga ig-aanak ni Elizabet; ug siya mianak usa ka batang lalake.

⁵⁷But the time was fulfilled for Elizabeth that she should bring forth, and she gave birth to a son.

⁵⁸Ug ang iyang mga silingan ug kabanayan nakadungog nga ang Ginoo nagpadaku sa iyang kalooy ngadto kaniya, ug sila nangalipay uban kaniya.

⁵⁸And her neighbours and kinsfolk heard that [the] Lord had magnified his mercy with her, and they rejoiced with her.

⁵⁹Ug nahitabo nga sa ikawalo ka adlaw nangadto sila sa pagcircuncidar sa bata, ug nganlan unta nila siya ug Zacarias, sama sa ngalan sa iyang amahan.

⁵⁹And it came to pass on the eighth day they came to circumcise the child, and they called it after the name of his father, Zacharias.

⁶⁰Apan ang iyang inahan mitubag ug miingon: Dili kondili paganganlan siya ug Juan.

⁶⁰And his mother answering said, No; but he shall be called John.

⁶¹Ug sila nanag-ingon kaniya: Walay bisan kinsa sa imong kabanayan nga ginanganlan nianang ngalana.

⁶¹And they said to her, There is no one among thy kinsfolk who is called by this name.

⁶²Ugnagsinyas sila sa iyang amahan kong unsa ang buot niyang ingalan kaniya.

⁶²And they made signs to his father as to what he might wish it to be called.

⁶³Ug nangayo siya ug usa ka sulatanan, ug misulat nga nagaingon: Ang iyang ngalan si Juan. Ug ang tanan nanghibulong.

⁶³And having asked for a writing-table, he wrote saying, John is his name. And they all wondered.

⁶⁴Ug dihadiha nabungat ang iyang baba, ug ang iyang dila nakalitok, ug misulti nga nagdayeg sa Dios.

⁶⁴And his mouth was opened immediately, and his tongue, and he spake, blessing God.

⁶⁵Ug nangahadlok ang tanang mga silingan nila, ug kining tanang mga butanga ginasultihan sa tibook kabukiran sa Judea.

⁶⁵And fear came upon all who dwelt round about them; and in the whole hill-country of Judaea all these things were the subject of conversation.

⁶⁶Ug ang tanang nagpakadungog kanila nagatipig niini sa ilang mga kasingkasing nga nagaingon: Unsa ba kaha kining bataa? Kay ang kamot sa Ginoo nagauban kaniya.

⁶⁶And all who heard them laid them up in their heart, saying, What then will this child be? And [the] Lord's hand was with him.

⁶⁷Ug si Zacarias nga iyang amahan, napuno sa Espiritu Santo, ug nagtagna nga nagaingon:

⁶⁷And Zacharias his father was filled with [the] Holy Spirit, and prophesied, saying,

⁶⁸Dalayegon ang Ginoo, ang Dios sa Israel! Kay siya midu-aw ug nagbuhat ug pagtubos sa iyang lungsod.

⁶⁸Blessed be [the] Lord the God of Israel, because he has visited and wrought redemption for his people,

⁶⁹Ug nagpabangon alang kanato ug usa ka sungay sa kaluwasan sa kabanayan ni David nga iyang ulipon.

⁶⁹and raised up a horn of deliverance for us in the house of David his servant;

⁷⁰Ingon sa iyang gisulti pinaagi sa baba sa iyang mga balaan nga manalagna gikan pa sa mga unang panahon:

⁷⁰as he spoke by [the] mouth of his holy prophets, who have been since the world began;

⁷¹Kaluwasan gikan sa atong mga kaaway, ug gikan sa kamot sa tanan niadtong mga nanagdumot kanato;

⁷¹deliverance from our enemies and out of the hand of all who hate us;

⁷²Sa pagpakita ug kalooy ngadto sa atong mga ginikanan ug sapaghinumdum sa iyang balaang tugon;

⁷²to fulfil mercy with our fathers and remember his holy covenant,

⁷³Ang panumpa nga iyang gihatag kang Abraham nga atong amahan.

⁷³[the] oath which he swore to Abraham our father,

⁷⁴Sa pagtugot kanato nga sa naluwas kita gikan sa kamot sa atong mga kaaway, manag-alagad kaniya sa walay kahadlok,

⁷⁴to give us, that, saved out of the hand of our enemies, we should serve him without fear

⁷⁵Sa pagkaputli ug sa pagkamatarung sa atubangan niya sa tanang mga adlaw sa atong kinabuhi.

⁷⁵in piety and righteousness before him all our days.

⁷⁶Ug ikaw, bata, paganganlan ka nga manalagna sa Hataas Uyamut, kay magauna ka sa atubangan sa nawong sa Ginoo sa pag-andam sa iyang mga dalan,

⁷⁶And *thou*, child, shalt be called [the] prophet of [the] Highest; for thou shalt go before the face of [the] Lord to make ready his ways;

⁷⁷Sa paghatag kahibalo sa kaluwasan sa iyang katawohan, sa pagpasaylo sa ilang mga sala.

⁷⁷to give knowledge of deliverance to his people by [the] remission of their sins

⁷⁸Tungod sa malomong kalooy sa atong Dios, nga tungod niana, modu-aw kanato ang adlawng masanag gikan sa kahitas-an,

⁷⁸on account of [the] bowels of mercy of our God; wherein [the] dayspring from on high has visited us,

⁷⁹Sa pag-iwag sa mga nanaglingkod sa kangitngitan ug sa landong sa kamatayon, sa pagmando sa atong mga tiil sa dalan sa pakigdait.

⁷⁹to shine upon them who were sitting in darkness and in [the] shadow of death, to guide our feet into [the] way of peace.

⁸⁰Ug mitubo ang bata ug nabaskug sa Espiritu ug didto sa kamingawan hangtud sa adlaw sa iyang pagpakita sa Israel.

⁸⁰-- And the child grew and was strengthened in spirit; and he was in the deserts until the day of his shewing to Israel.