1Ang vino maoy usa ka tigtamay, ang maisug nga ilimnon mao ang sabaan; Ug bisan kinsa nga masayup tungod niini dili manggialamon.
1Wine is a scorner, strong drink is raging; and whoso erreth thereby is not wise.
2Ang pagkamakalilisang sa usa ka hari ingon sa pagngulob sa usa ka leon: Kadtong magahagit kaniya sa pagpakasuko magapakasala batok sa iyang kaugalingong kinabuhi.
2The terror of a king is as the roaring of a lion: he that provoketh him to anger sinneth against his own soul.
3Maoy usa ka kadungganan alang sa usa ka tawo ang pagpahilayo gikan sa pagpakig-away; Apan ang tagsatagsa ka buang magakaaway.
3It is an honour for a man to cease from strife; but every fool rusheth into it.
4Ang tapulan dili modaro tungod sa panahon nga tingtugnaw; Busa siya magapakilimos sa tingani, ug walay maiya.
4The sluggard will not plough by reason of the winter; he shall beg in harvest, and have nothing.
5Ang tambag diha sa kasingkasing sa tawo ingon sa halalum nga tubig, Apan ang usa ka tawo nga may salabutan magatimba niini.
5Counsel in the heart of man is deep water, and a man of understanding draweth it out.
6Ang kadaghanan sa mga tawo magabutyag sa tagsatagsa sa iyang kaugalingong kalolot; Apan sa usa ka matinumanon nga tawo kinsay makakaplag kaniya ?
6Most men will proclaim every one his own kindness; but a faithful man who shall find?
7Ang usa ka tawong matarung magalakat diha sa iyang pagkahingpit sa kasingkasing, Bulahan ang iyang mga anak sunod kaniya.
7The righteous walketh in his integrity: blessed are his children after him!
8Ang usa ka hari nga magalingkod sa trono sa paghukom Magapatibulaag sa tanang dautan pinaagi sa iyang mga mata.
8A king sitting on the throne of judgment scattereth away all evil with his eyes.
9Kinsay makaingon, gihimo ko ang akong kasingkasing nga malinis, Ako ulay gikan sa akong sala?
9Who can say, I have made my heart clean, I am pure from my sin?
10Ang nagkalainlaing mga timbangan ug nagkalainlaing mga sukdanan, Silang duruha managsama mga q2 dulumtanan kang Jehova.
10Divers weights, divers measures, even both of them are abomination to Jehovah.
11Bisan ang usa ka bata magapaila sa iyang kaugalingon pinaagi sa iyang mga buhat, Kong ang iyang buhat maputi ba ug kong kini matarung ba.
11Even a child is known by his doings, whether his work be pure, and whether it be right.
12Sa mapatalinghugon nga igdulungog, ug sa matinan-awong mata, Si Jehova ang nagbuhat bisan niining duruha.
12The hearing ear, and the seeing eye, Jehovah hath made even both of them.
13Ayaw paghigugmaa ang pagkatulog, tingali unya ikaw modangat sa pagkakabus; Bukha ang imong mga mata, ug ikaw mabusog sa tinapay.
13Love not sleep, lest thou come to poverty; open thine eyes, [and] thou shalt be satisfied with bread.
14Dili maayo, dili maayo, nagapamulong ang pumapalit; Apan sa makalakaw na siya sa iyang dalan, unya siya magapangandak.
14Bad! bad! saith the buyer; but when he is gone his way, then he boasteth.
15Adunay bulawan, ug daghang mga rubi; Apan ang mga ngabil sa kahibalo maoy usa ka bililhong mutya.
15There is gold, and a multitude of rubies; but the lips of knowledge are a precious Jewel.
16Kuhaa ang iyang panapton nga maoy pasalig alang sa usa ka lumalangyaw; Ug batonan mo siya sa usa ka saad nga maoy pasalig alang sa mga dumuloong.
16Take his garment that is become surety [for] another, and hold him in pledge for strangers.
17Ang tinapay sa kabakakan matam-is sa usa ka tawo; Apan sa kaulahian ang iyang baba mapuno sa grava.
17Bread of falsehood is sweet to a man, but afterwards his mouth shall be filled with gravel.
18Ang tagsatagsa ka tuyo natukod pinaagi sa pagtambag; Ug pinaagi sa maalamong pagmando nakiggubat ikaw.
18Plans are established by counsel; and with good advice make war.
19Kadtong magasuroysuroy ingon sa usa ka witwitan nagabutyag sa mga tinagoan; Busa ayaw pagpakigkauban niadtong magapalapad sa pagwalis sa iyang mga ngabil.
19He that goeth about talebearing revealeth secrets; therefore meddle not with him that openeth his lips.
20Bisan kinsa nga magatunglo sa iyang amahan kun sa iyang inahan, Ang iyang lamparahan pagapalongon diha sa kaitum sa kangitngitan.
20Whoso curseth his father or his mother, his lamp shall be put out in the blackest darkness.
21Ang usa ka panulondon mahimong kuhaon sa hinanali sa sinugdanan; Apan ang katapusan niana dili pagabulahanon.
21An inheritance obtained hastily at the beginning will not be blessed in the end.
22Dili ka mag-ingon: Ako mobalus sa dautan: Humulat ka kang Jehova, ug siya magaluwas kanimo.
22Say not, I will recompense evil: wait on Jehovah, and he shall save thee.
23Ang nagkalainlaing mga bato sa timbangan maoy usa ka dulumtanan kang Jehova; Ug ang usa ka limbongan nga timbangan dili maayo.
23Divers weights are an abomination unto Jehovah; and a false balance is not good.
24Ang mga pagpanlihok sa usa ka tawo iya ni Jehova; Nan unsaon man sa pagpakasabut sa tawo sa iyang dalan?
24The steps of a man are from Jehovah; and how can a man understand his own way?
25Kini maoy usa ka lit-ag sa usa ka tawo nga mamulong sa hinanali: Kini maoy balaan, Ug tapus sa mga panaad ang pagpakigsayud.
25It is a snare to a man rashly to say, It is hallowed, and after vows to make inquiry.
26Ang usa ka hari nga manggialamon magaalig-ig sa dautan, Ug magapaligid kanila sa ligid sa giukan .
26A wise king scattereth the wicked, and bringeth the wheel over them.
27Ang espiritu sa tawo mao ang lamparahan ni Jehova, Nagasusi sa tanan niyang kinahiladman uyamut nga mga dapit.
27Man's spirit is the lamp of Jehovah, searching all the inner parts of the belly.
28Kalooy ug kamatuoran nagapanalipod sa hari; Ug ang iyang trono ginatuboy tungod sa kalolot.
28Mercy and truth preserve the king; and he upholdeth his throne by mercy.
29Ang himaya sa mga batan-ong lalake mao ang ilang kusog; Ug ang katahum sa mga tigulang mao ang ilang ubanon nga ulo.
29The glory of young men is their strength; and the beauty of old men is the grey head.
30Ang mga labud nga makasamad makahugas sa dautan; Ug ang mga pagbunal molagbas sa kinahiladman uyamut nga mga dapit.
30Wounding stripes purge away evil, and strokes [purge] the inner parts of the belly.