1Anak ko, kong ikaw mahimong magpapasalig alang sa imong isigkatawo, Kong ikaw sa imong mga kamot makadagmal sa usa ka dumuloong;
1My son, if thou hast become surety for thy friend, if thou hast stricken thy hand for a stranger,
2Ikaw nabitik tungod sa mga pulong sa imong baba, Ikaw nadakpan tungod sa mga pulong sa imong baba.
2thou art snared with the words of thy mouth, thou art taken with the words of thy mouth.
3Buhata kini karon, anak ko, ug gumawas ka sa imong kaugalingon, Sanglit ikaw nagapus sa kamot sa imong isigkatawo: Lakaw, magpaubos ka sa imong kaugalingon, ug magpakilooy sa imong isigkatawo;
3Do this now, my son, and deliver thyself, since thou hast come into the hand of thy friend: go, humble thyself, and be urgent with thy friend.
4Ayaw paghatagi ug katulog ang imong mga mata, Ni paghinanok ang imong mga tabon-tabon;
4Give not sleep to thine eyes, nor slumber to thine eyelids:
5Gumawas ka sa imong kaugalingon ingon sa usa ka lagsaw gikan sa kamot sa mangangayam , Ug ingon sa usa ka langgam gikan sa kamot sa mangangayam sa langgam.
5deliver thyself as a gazelle from the hand [of the hunter], and as a bird from the hand of the fowler.
6Umadto ka sa olmigas, ikaw nga tapulan; Palandunga ang iyang mga dalan, ug pagmaalamon:
6Go to the ant, thou sluggard; consider her ways and be wise:
7Nga bisan walay pangulo, Capatas, kun punoan,
7which having no chief, overseer, or ruler,
8Nagaandam sa iyang kalan-on sa ting-init, Ug nagahipos sa iyang makaon sa ting-ani.
8provideth her bread in the summer, [and] gathereth her food in the harvest.
9Unsa ang kadugayon nga ikaw matulog, Oh tapulan? Anus-a ka mobangon gikan sa imong pagkatulog?
9How long, sluggard, wilt thou lie down? When wilt thou arise out of thy sleep?
10Usa ka diyutay nga pagkatulog, usa ka diyutay nga paghinanok, Usa ka diyutay nga pagkiyugpos sa mga kamot aron sa pagkatulog:
10A little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to rest!
11Busa ang imong pagkakabus modangat ingon sa usa ka tulisan, Ug ang imong kawalad-on ingon sa usa ka tawo nga may hinagiban.
11So shall thy poverty come as a roving plunderer, and thy penury as an armed man.
12Usa ka tawo nga walay hinungdan, usa ka tawo sa kasal-anan, Mao siya nga nagalakat nga may usa ka masukihong baba;
12A man of Belial, a wicked person, is he that goeth about with a perverse mouth;
13Nga nagapangidhat sa iyang mga mata, nga namulong uban sa iyang mga tiil, Nga nagabuhat ug mga ilhanan uban sa iyang mga tudlo;
13he winketh with his eyes, he speaketh with his feet, he teacheth with his fingers;
14Sa kang kinsang kasingkasing anaa ang pagkamasukihon, Nga nagalalang ug dautan sa kanunay, Nga nagapugas sa pagpakiglalis.
14deceits are in his heart; he deviseth mischief at all times, he soweth discords.
15Busa ang iyang kalisdanan modangat sa hinanali; Sa usa ka hinanali siya mabungkag, ug nga niana walay arang ikatabang.
15Therefore shall his calamity come suddenly: in a moment shall he be broken, and without remedy.
16Adunay unom ka butang nga gidumtan ni Jehova; Oo, pito nga maoy dulumtanan niya:
16These six [things] doth Jehovah hate, yea, seven are an abomination unto him:
17Mapahitas-ong mga mata, usa ka dila nga bakakon, Ug mga kamot nga nag-ula sa dugo nga inocente;
17haughty eyes, a lying tongue, and hands that shed innocent blood;
18Usa ka kasingkasing nga nagalalang sa dautang mga tinguha, Mga tiil nga matulin nga modalagan ngadto sa binilyako,
18a heart that deviseth wicked imaginations; feet that are swift in running to mischief;
19Usa ka bakakon nga saksi nga nagapamulong ug mga bakak, Ug kadto nga nagapugas sa pagkalalis sa mga kaigsoonan.
19a false witness that uttereth lies, and he that soweth discords among brethren.
20Anak ko, bantayi ang sugo sa imong amahan, Ug ayaw pagbiyai ang balaod sa imong inahan:
20My son, observe thy father's commandment, and forsake not the teaching of thy mother;
21Bugkuson mo sila kanunay sa imong kasingkasing; Ibaligtos sila sa imong liog.
21bind them continually upon thy heart, tie them about thy neck:
22Sa diha nga ikaw magalakaw, kini magatultol kanimo; Sa diha nga ikaw matulog, kini magabantay kanimo; Ug sa diha nga ikaw mahigmata kini makigsulti kanimo.
22when thou walkest, it shall lead thee; when thou sleepest, it shall keep thee; and [when] thou awakest, it shall talk with thee.
23Kay ang sugo maoy usa ka lamparahan; ug ang balaod maoy suga; Ug ang pagbadlong sa pahamatngon maoy dalan sa kinabuhi:
23For the commandment is a lamp, and the teaching a light, and reproofs of instruction are the way of life:
24Sa pagpalikay kanimo gikan sa dautang babaye, Gikan sa pag-uloulo sa dila sa dumuloong.
24to keep thee from the evil woman, from the flattery of the tongue of a strange woman.
25Ayaw kaibug sa iyang kaanyag diha sa imong kasingkasing; Ni pabihag ikaw kaniya uban sa mga tabontabon sa iyang mga mata.
25Lust not after her beauty in thy heart, neither let her take thee with her eyelids;
26Kay tungod sa usa ka babaye nga bigaon ang usa ka tawo mataral lamang ngadto sa usa ka tipak nga tinapay; Ug ang babayeng mananapaw mangita alang sa bililhon nga kinabuhi.
26for by means of a whorish woman [a man is brought] to a loaf of bread, and another's wife doth hunt for the precious soul.
27Makadala ba ang usa ka tawo ug kalayo sa iyang sabakan, Ug ang iyang mga sapot dili ba masunog?
27Can a man take fire in his bosom, and his garments not be burned?
28Kun makalakat ba ang usa ka tawo ibabaw sa mainit nga mga baga, Ug ang iyang mga tiil dili ba mapagtong?
28Can one go upon hot coals, and his feet not be scorched?
29Busa siya nga moadto sa asawa sa iyang isigkatawo; Bisan kinsa nga makapanghilabut kaniya dili gayud makagawas sa silot.
29So he that goeth in to his neighbour's wife: whosoever toucheth her shall not be innocent.
30Ang mga tawo dili magatamay sa usa ka kawatan, kong siya mangawat Aron sa pagtagbaw sa iyang kaugalingon sa diha nga siya pagagutom:
30They do not despise a thief, if he steal to satisfy his soul when he is hungry:
31Apan kong siya hidakpan, magauli siya sa pito ka pilo nga gidaghanon; Siya magahatag sa tanan niyang manggad sa iyang balay.
31and if he be found, he shall restore sevenfold; he shall give all the substance of his house.
32Siya nga makapanapaw sa usa ka babaye maoy tawong walay salabutan: Siya nagabuhat niini aron sa paglaglag sa iyang kaugalingong kalag.
32Whoso committeth adultery with a woman is void of understanding: he that doeth it destroyeth his own soul.
33Ang mga samad ug pagkawalay dungog mao ang iyang mamakuha; Ug ang iyang pagkawalay-ulaw dili na gayud mapapas
33A wound and contempt shall he get; and his reproach shall not be wiped away.
34Kay ang pangabugho mao ang kapungot sa usa ka tawo; Ug siya dili mopasaylo sa adlaw sa pagpanimalus.
34For jealousy is the rage of a man, and he will not spare in the day of vengeance;
35Siya dili motagad ug bisan unsang paglukat; Ni matagbaw siya bisan pa kong hatagan mo ug daghang mga gasa.
35he will not regard any ransom, neither will he rest content though thou multipliest [thy] gifts.