1Ug giyahat niya ang iyang mga mata, ug hingkit-an niya ang mga dato nga nagahulog sa ilang mga halad sa sudlanan sa salapi.
1He looked up, and saw the rich people who were putting their gifts into the treasury.
2Ug hingkit-an usab niya ang usa ka kabus nga babayeng balo, nga nagahulog didto ug duha ka diyut.
2He saw a certain poor widow casting in two small brass coins. literally, “two lepta.” 2 lepta was about 1% of a day’s wages for an agricultural laborer.
3Ug siya miingon: Sa pagkamatuod, nagaingon ako kaninyo nga kining kabus nga babayeng balo nagahulog ug labaw kay kanilang tanan.
3He said, “Truly I tell you, this poor widow put in more than all of them,
4Kay kini silang tanan nanaghulog sa kapin sa ilang kaadunahan sa mga halad sa Dios, apan kini siya, sa iyang kakabus, nagahulog sa tibook niyang panginabuhi.
4 for all these put in gifts for God from their abundance, but she, out of her poverty, put in all that she had to live on.”
5Ug sa nanaghisgut ang uban nahatungod sa templo nga nadayandayanan sa mga maanindot nga mga bato, ug sa mga butang nga hinalad sa Dios, siya miingon:
5As some were talking about the temple and how it was decorated with beautiful stones and gifts, he said,
6Mahitungod niining mga butanga nga ginatan-aw ninyo, moabut ang mga adlaw nga walay mahibilin dinhi; nga bato sa ibabaw sa usa ka bato, nga dili pagatumpagon.
6 “As for these things which you see, the days will come, in which there will not be left here one stone on another that will not be thrown down.”
7Ug sila nanagpangutana kaniya nga nagaingon: Magtutudlo, anus-a man diay kining mga butanga mahitabo? ug unsa man ang ilhanan kong magakahitabo na kining mga butanga?
7They asked him, “Teacher, so when will these things be? What is the sign that these things are about to happen?”
8Ug siya miingon: Magmatngon kamo nga dili kamo pagpasalaagon, kay daghan ang moanhi sa akong ngalan sa pag-ingon: Ako mao si Cristo, ug ang panahon haduol na. Dili kamo magsunod kanila.
8He said, “Watch out that you don’t get led astray, for many will come in my name, saying, ‘I am he or, I AM ,’ and, ‘The time is at hand.’ Therefore don’t follow them.
9Ug kong makadungog kamo mahatungod sa mga gubat ug mga kagubot, ayaw kamo kalisang; kay kinahanglan kining mga butanga mahitabo pag-una, apan dili moabut gilayon ang katapusan.
9 When you hear of wars and disturbances, don’t be terrified, for these things must happen first, but the end won’t come immediately.”
10Unya siya miingon kanila: Ang nasud motindog batok sa nasud, ug ang gingharian batok sa gingharian.
10Then he said to them, “Nation will rise against nation, and kingdom against kingdom.
11Ug moabut ang makusog nga mga linog, ug sa nagkalainlaing mga dapit mga gutom ug mga kamatay; ug may mga makalilisang talan-awon ug mga dagkung ilhanan gikan sa langit.
11 There will be great earthquakes, famines, and plagues in various places. There will be terrors and great signs from heaven.
12Apan sa dili pa kining mga butanga, kamo pagadakpon nila, ug pagalutoson kamo nga igatugyan sa mga sinagoga ug sa mga bilanggoan; ug pagadad-on kamo sa atubangan sa mga hari ug sa mga gobernador tungod sa akong ngalan.
12 But before all these things, they will lay their hands on you and will persecute you, delivering you up to synagogues and prisons, bringing you before kings and governors for my name’s sake.
13Ug kini magapulos kaninyo ingon nga usa ka pagpamatuod.
13 It will turn out as a testimony for you.
14Busa, ibutang ninyo kini sa inyong mga kasingkasing sa dili pagpalandung una kong unsa ang inyong igatubag.
14 Settle it therefore in your hearts not to meditate beforehand how to answer,
15Kay ako magahatag kaninyo ug baba ug kaalam, nga ang tanan ninyong mga kaaway dili arang makasukol bisan makatubag.
15 for I will give you a mouth and wisdom which all your adversaries will not be able to withstand or to contradict.
16Apan igatugyan kamo sa inyo gayud nga mga ginikanan, ug mga igsoon, ug mga kaubanan, ug mga abyan, ug igapapatay nila ang uban kaninyo.
16 You will be handed over even by parents, brothers, relatives, and friends. They will cause some of you to be put to death.
17Ug pagadumtan kamo sa tanang mga tawo tungod sa akong ngalan.
17 You will be hated by all men for my name’s sake.
18Ug walay usa ka buhok sa inyong ulo nga mawala.
18 And not a hair of your head will perish.
19Sa inyong pagpailub, mabatonan ninyo ang inyong mga kalag.
19 “By your endurance you will win your lives.
20Apan kong makita ninyo ang Jerusalem, nga malikusan sa mga kasundalohan, masabut ninyo nga haduol na ang iyang pagkalaglag.
20 “But when you see Jerusalem surrounded by armies, then know that its desolation is at hand.
21Unya pasagdi nga ang mga atua sa Judea mangalagiw ngadto sa mga bukid, ug pasagdi nga ang mga atua sa mga kinataliwad-an niya, manggula; ug ang mga atua sa kapatagan ayaw tugoti nga manulod didto.
21 Then let those who are in Judea flee to the mountains. Let those who are in the midst of her depart. Let those who are in the country not enter therein.
22Kay kini mga adlaw sa pagpanimalus, aron ang tanang mga butang nga nahasulat mangatuman.
22 For these are days of vengeance, that all things which are written may be fulfilled.
23Alaut sila nga magamabdos ug sila nga magapasuso niadtong mga adlawa! kay moabut ang dakung kagul-anan sa ibabaw sa yuta ug ang kaligutgut niining katawohan.
23 Woe to those who are pregnant and to those who nurse infants in those days! For there will be great distress in the land, and wrath to this people.
24Ug sila mangahulog sa sulab sa hinagiban, ug sila pagadad-on nga mga bihag ngadto sa tanang mga nasud; ug ang Jerusalem pagatamakan sa mga Gentil, hangtud nga matuman ang mga panahon sa mga Gentil.
24 They will fall by the edge of the sword, and will be led captive into all the nations. Jerusalem will be trampled down by the Gentiles, until the times of the Gentiles are fulfilled.
25Ug aduna unyay mga ilhanan sa adlaw, ug sa bulan, ug sa mga bitoon, ug sa ibabaw sa yuta, kagul-anan sa mga nasud, ug kalibug tungod sa dinaguok sa dagat ug sa mga balud;
25 There will be signs in the sun, moon, and stars; and on the earth anxiety of nations, in perplexity for the roaring of the sea and the waves;
26Mga tawo mangaluya tungod sa kahadlok, ug tungod sa pagpaabut sa mga butang nga magakahitabo sa kalibutan, kay ang mga kagamhanan sa mga langit pagauyogon.
26 men fainting for fear, and for expectation of the things which are coming on the world: for the powers of the heavens will be shaken.
27Ug unya makita nila ang Anak sa tawo nga moanhi sa usa ka panganod nga adunay dakung gahum ug himaya.
27 Then they will see the Son of Man coming in a cloud with power and great glory.
28Apan kong kining mga butanga mosugod na sa pagkahitabo, humangad kamo, ug ituboy ang inyong mga ulo; kay ang inyong kaluwasan nagakahaduol na.
28 But when these things begin to happen, look up, and lift up your heads, because your redemption is near.”
29Ug siya nagsulti kanila sa usa ka sambingay: Tan-awa ninyo ang higuera ug ang tanang mga kahoy:
29He told them a parable. “See the fig tree, and all the trees.
30Kong sila mosalingsing na, makita ninyo ug mahibaloan ninyo sa inyong kaugalingon nga haduol na ang tinghulaw.
30 When they are already budding, you see it and know by your own selves that the summer is already near.
31Ingon man usab kamo, kong inyong makita nga nagakahatabo kining mga butanga, hibaloi ninyo nga haduol na ang gingharian sa Dios.
31 Even so you also, when you see these things happening, know that the Kingdom of God is near.
32Sa pagkamatuod, nagaingon ako kaninyo, nga dili moagi kini nga kaliwatan hangtud nga ang tanang mga butang mahitabo.
32 Most certainly I tell you, this generation will not pass away until all things are accomplished.
33Ang langit ug ang yuta mahanaw, apan ang akong mga pulong dili mahanaw.
33 Heaven and earth will pass away, but my words will by no means pass away.
34Apan magmatngon kamo sa inyong kaugalingon, tingali ang inyong mga kasingkasing matugob sa kaulit ug kahubog, ug sa mga pag-atiman niini nga kinabuhi, ug kadtong adlawa moabut kaninyo sa hinanali ingon sa usa ka lit-ag.
34 “So be careful, or your hearts will be loaded down with carousing, drunkenness, and cares of this life, and that day will come on you suddenly.
35Kay sa ingon niini moabut kini sa tanan nga nagapuyo sa ibabaw sa tibook nga yuta.
35 For it will come like a snare on all those who dwell on the surface of all the earth.
36Apan managtukaw kamo sa tanang panahon, nga magapangamuyo, aron modaug kamo sa paglikay niining tanang mga butang nga mahitabo, ug sa pagtindog sa atubangan sa Anak sa tawo.
36 Therefore be watchful all the time, praying that you may be counted worthy to escape all these things that will happen, and to stand before the Son of Man.”
37Ug sa matag-adlaw nagapanudlo siya sa templo; ug sa matag-gabii mogula siya ug nagapahulay sa bukid nga ginganlan Olivo.
37Every day Jesus was teaching in the temple, and every night he would go out and spend the night on the mountain that is called Olivet.
38Ug ang tanang katawohan midugok kaniya sa templo sayo sa kabuntagon aron sa pagpatalinghug kaniya.
38All the people came early in the morning to him in the temple to hear him.