1 Wyth mlwydd oed oedd Joseia pan ddaeth yn frenin, a theyrnasodd am dri deg ac un o flynyddoedd yn Jerwsalem.
1约西亚作犹大王（王下22:1-2）
2 Gwnaeth yr hyn oedd uniawn yng ngolwg yr ARGLWYDD, a dilyn llwybrau ei dad Dafydd yn gwbl ddiwyro.
2他行耶和华看为正的事，效法他先祖大卫所行的，不偏左，也不偏右。
3 Yn yr wythfed flwyddyn o'i deyrnasiad, ac yntau'n dal yn llanc ifanc, dechreuodd geisio Duw ei dad Dafydd. Yn y ddeuddegfed flwyddyn, dechreuodd buro Jwda a Jerwsalem o'r uchelfeydd, y pyst Asera, y cerfddelwau a'r delwau tawdd.
3宗教改革他在位第八年，还是年幼的时候，就开始寻求他先祖大卫的 神。到了第十二年，他就开始洁净犹大和耶路撒冷，除掉邱坛、亚舍拉、雕像和铸像。
4 Gorchmynnodd ddinistrio allorau'r Baalim, a thorrodd i lawr yr allorau arogldarth a oedd uwch eu pen; drylliodd yn chwilfriw y pyst Asera, y cerfddelwau a'r delwau tawdd; malodd hwy'n yfflon a thaenu eu llwch hyd wyneb beddau y rhai a fu'n aberthu iddynt.
4众人在他面前拆毁了巴力的祭坛，他亲自打碎了坛上高高的香坛，又把亚舍拉、雕像和铸像砍碎，撒在向这些偶像献过祭的人的坟上。
5 Llosgodd esgyrn yr offeiriaid ar eu hallorau, a phurodd Jwda a Jerwsalem.
5他把祭司的骨头烧在他们的祭坛上，这样就洁净了犹大和耶路撒冷。
6 Gwnaeth yr un peth yn ninasoedd Manasse, Effraim a Simeon, hyd at Nafftali, ac yn yr adfeilion o'u cwmpas,
6他又在玛拿西、以法莲、西缅，以至拿弗他利的各城，以及它们周围荒废的地方，都这样行。
7 sef dryllio'r allorau a'r pyst Asera, a malu'r cerfluniau'n yfflon a dinistrio'r holl arogldarth trwy Israel gyfan; yna dychwelodd i Jerwsalem.
7他拆毁了祭坛，把亚舍拉和雕刻的偶像打碎，破碎了以色列全地所有的香坛，就回耶路撒冷去了。
8 Yn y ddeunawfed flwyddyn o'i deyrnasiad, ar �l puro'r wlad a'r deml, anfonodd Saffan fab Asaleia, Maaseia rheolwr y ddinas a Joa fab Joahas y cofiadur i atgyweirio tu375?'r ARGLWYDD ei Dduw.
8重修圣殿（王下22:3-7）约西亚在位第十八年，洁净犹大地和圣殿以后，就差派亚萨利雅的儿子沙番、市长玛西雅和约哈斯的儿子史官约亚，去修筑耶和华他的 神的殿。
9 Pan ddaethant at Hilceia yr archoffeiriad rhoesant iddo'r arian a ddygwyd i du375? Dduw ac a gasglodd y Lefiaid, ceidwaid y drws, oddi wrth Manasse ac Effraim a gweddill Israel, ac o holl Jwda, Benjamin a thrigolion Jerwsalem.
9于是他们来见大祭司希勒家，把献给 神的殿的银子交给他。这银子都是守门的利未人，从玛拿西、以法莲和以色列所有的余民，以及犹大、便雅悯和耶路撒冷的居民那里收集来的。
10 Yna rhoddwyd ef i'r goruchwylwyr oedd yn gofalu am du375?'r ARGLWYDD; rhoddasant hwythau ef i'r gweithwyr oedd yn gweithio yn nhu375?'r ARGLWYDD ac yn atgyweirio'i agennau.
10他们又把银子交给在耶和华殿里负责监察的人；他们又把银子发给在耶和华殿里作工的工人，去修补圣殿。
11 Fe'i rhoesant hefyd i'r seiri a'r adeiladwyr i brynu cerrig nadd a choed ar gyfer distiau a thrawstiau i'r adeiladau yr oedd brenhinoedd Jwda wedi eu hesgeuluso.
11他们把银子交给木匠和石匠，去购买凿好的石头和作木架与横梁的木材，修补犹大列王毁坏了的殿宇。
12 Yr oedd y dynion yn gweithio'n ddiwyd dan oruchwyliaeth y Lefiaid oedd yn eu hannog, sef Jahath ac Obadeia o feibion Merari, a Sechareia a Mesulam o feibion y Cohathiaid. Ac yr oedd y Lefiaid, pob un a fedrai ganu offeryn cerdd,
12这些人忠心地工作；管理他们的督工是利未人米拉利的子孙雅哈和俄巴底；监管他们的是哥辖的子孙撒迦利雅和米书兰；还有所有精通乐器的利未人，
13 hefyd yn gofalu am y cludwyr ac yn arolygu pob gweithiwr, beth bynnag oedd ei waith. Yr oedd rhai o'r Lefiaid hefyd yn ysgrifenyddion, swyddogion a phorthorion.
13管理扛抬的，并且监管所有作各种工作的人；利未人中，也有作书记、作职员和作守门的。
14 Wrth iddynt ddwyn allan yr arian a ddygwyd i du375?'r ARGLWYDD, darganfu Hilceia'r offeiriad lyfr cyfraith yr ARGLWYDD, a roddwyd trwy Moses.
14发现律法书（王下22:8-13）他们把献给耶和华殿的银子拿出来的时候，希勒家祭司发现了耶和华借摩西所传的律法书。
15 Dywedodd Hilceia wrth Saffan yr ysgrifennydd, "Cefais lyfr y gyfraith yn nhu375?'r ARGLWYDD." A rhoddodd y llyfr i Saffan.
15希勒家对书记沙番说：“我在耶和华的殿里发现了律法书。”希勒家就把书交给沙番。
16 Aeth Saffan �'r llyfr at y brenin a'r un pryd rhoi adroddiad iddo a dweud, "Y mae dy weision yn gwneud y cwbl a orchmynnwyd iddynt.
16沙番把书带到王那里，同时向王报告：“你交托你仆人的事，他们都办妥了。
17 Y maent wedi cyfrif yr arian oedd yn nhu375?'r ARGLWYDD ac wedi ei drosglwyddo i'r ymgymerwyr a'r gweithwyr."
17他们把在耶和华殿里的银子倒出来，交给监督和作工的人。”
18 Ac ychwanegodd Saffan yr ysgrifennydd wrth y brenin, "Rhoddodd Hilceia'r offeiriad lyfr imi"; a darllenodd Saffan ef i'r brenin.
18书记沙番又告诉王，说：“希勒家祭司还交给我一卷书卷。”于是沙番在王面前诵读那书。
19 Pan glywodd y brenin gynnwys y gyfraith, rhwygodd ei ddillad,
19王一听见律法书上的话，就撕裂自己的衣服，
20 a gorchmynnodd i Hilceia ac i Ahicam fab Saffan, ac i Abdon fab Nicha, ac i Saffan yr ysgrifennydd ac i Asaia gwas y brenin,
20吩咐希勒家和沙番的儿子亚希甘、米迦的儿子亚比顿、书记沙番，以及王的臣仆亚撒雅，说：
21 "Ewch i ymgynghori �'r ARGLWYDD ar fy rhan, ac ar ran pawb sydd ar �l yn Israel a Jwda, ynglu375?n � chynnwys y llyfr a ddaeth i'r golwg; oherwydd y mae llid yr ARGLWYDD yn fawr, ac wedi ei ennyn yn ein herbyn am na chadwodd ein hynafiaid air yr ARGLWYDD na gwneud yr hyn a ysgrifennwyd yn y llyfr hwn."
21“你们去，为我、也为以色列和犹大的余民，求问耶和华关于我们发现的这书上的话；因为我们的列祖没有谨守耶和华的话，也没有照着这书上所记的一切去行，所以耶和华才向我们大发烈怒。”
22 Yna aeth Hilceia, a'r rhai a orchmynnodd y brenin, at y broffwydes Hulda, gwraig Salum fab Ticfa, fab Hasra, ceidwad y gwisgoedd. Yr oedd hi'n byw yn yr Ail Barth yn Jerwsalem; ac wedi iddynt ddweud eu neges,
22女先知户勒大的预言（王下22:14-20）于是希勒家和王所差派的人去见女先知户勒大。户勒大是掌管礼服的沙龙的妻子；沙龙是哈斯拉的孙子、特瓦的儿子；户勒大住在耶路撒冷第二区；他们对户勒大这样说了。
23 dywedodd hi wrthynt, "Fel hyn y dywed yr ARGLWYDD, Duw Israel. Dywedwch wrth y gu373?r a'ch anfonodd ataf,
23她就回答他们：“耶和华以色列的 神这样说：‘你们对那差你们来见我的人说：
24 'Fel hyn y dywed yr ARGLWYDD: Yr wyf yn dwyn drwg ar y lle hwn a'i drigolion, sef yr holl felltithion sy'n ysgrifenedig yn y llyfr a ddarllenwyd yng ngu373?ydd brenin Jwda,
24耶和华这样说：我要按着在犹大王面前诵读的那卷书上所写的一切咒诅，降灾在这地和这地的居民身上。
25 am eu bod wedi fy ngwrthod ac wedi arogldarthu i dduwiau eraill, i'm digio ym mhopeth a wn�nt; y mae fy nig wedi ei ennyn yn erbyn y lle hwn, ac nis diffoddir.'
25因为他们离弃了我，向别的神烧香，用他们手所做的惹我发怒，所以我的忿怒必倾倒在这地上，总不熄灭。
26 Dyma a ddywedwch wrth frenin Jwda, a'ch anfonodd i ymgynghori �'r ARGLWYDD: 'Fel hyn y dywed yr ARGLWYDD, Duw Israel, ynglu375?n �'r geiriau a glywaist:
26至于那派你们来求问耶和华的犹大王，你们要这样对他说：耶和华以色列的 神这样说：论到你听见的话；
27 Am i'th galon dyneru ac iti ymostwng o flaen Duw pan glywaist ei eiriau am y lle hwn a'i drigolion, am iti ymostwng ac wylo o'i flaen, a rhwygo dy ddillad, yr wyf finnau wedi gwrando, medd yr ARGLWYDD.
27因为你听了我指着这地方和这里的居民所说的话，就心里感动，在 神面前谦卑；你既然在我的面前谦卑，又撕裂衣服，在我的面前哭泣，所以我就垂听你的祷告；这是耶和华的宣告。
28 Am hynny pan fyddi farw, dygir di i'r bedd mewn heddwch, ac ni w�l dy lygaid yr holl ddrwg a ddygaf ar y lle hwn a'i drigolion.'" Dygasant hwythau'r ateb i'r brenin.
28我必使你归到你的列祖那里去，你必平平安安归入你的坟墓。我所要降在这地方和这地上的居民身上的一切灾祸，你必不会亲眼看见。’”他们就把这番话回复王去了。
29 Yna anfonodd y brenin a chasglu ynghyd holl henuriaid Jwda a Jerwsalem;
29王宣读约书并与 神立约（王下23:1-7）于是王派人把犹大和耶路撒冷的众长老都召集了来。
30 ac aeth i fyny i du375?'r ARGLWYDD, a holl bobl Jwda a thrigolion Jerwsalem gydag ef, a hefyd yr offeiriaid a'r Lefiaid a phawb o'r bobl, o'r lleiaf hyd y mwyaf. Yna darllenodd yn eu clyw holl gynnwys y llyfr cyfamod a gaed yn nhu375?'r ARGLWYDD.
30王和犹大众人、耶路撒冷的居民、祭司、利未人，以及所有的人民，无论大小，都一同上耶和华的殿去；王就把在耶和华殿里发现的约书上的一切话，都诵读给他们听。
31 Safodd y brenin wrth ei golofn, a gwnaeth gyfamod o flaen yr ARGLWYDD i ddilyn yr ARGLWYDD ac i gadw ei orchmynion a'i dystiolaethau a'i ddeddfau �'i holl galon ac �'i holl enaid, ac i gyflawni geiriau'r cyfamod a ysgrifennwyd yn y llyfr hwn.
31王站在他的位上，在耶和华面前立约，要一心一意跟随耶和华，谨守他的诫命、法度和律例，实行这书上所记立约的誓言。
32 Gwnaeth i bawb oedd yn byw yn Jerwsalem a Benjamin gadw'r cyfamod. Yna cadwodd trigolion Jerwsalem gyfamod Duw, Duw eu hynafiaid.
32他又使所有在耶路撒冷和便雅悯的人，都顺从这约。于是耶路撒冷的居民，都遵照他们列祖的 神的约而行。
33 Felly tynnodd Joseia ymaith bob ffieidd�dra o'r holl diriogaeth oedd yn perthyn i'r Israeliaid, a gwnaeth i bawb oedd yn byw yn Israel wasanaethu'r ARGLWYDD eu Duw. Yn ei gyfnod ef ni throesant oddi ar �l yr ARGLWYDD, Duw eu hynafiaid.
33约西亚在以色列人所属的各地，把一切可憎的物尽都除掉，使所有在以色列的人都事奉耶和华他们的 神。约西亚在世的日子，人民都跟随耶和华他们列祖的 神，总不离开。