1 Fel y mae pryfed meirw yn gwneud i ennaint y peraroglydd ddrewi, felly y mae ychydig ffolineb yn tynnu oddi wrth ddoethineb ac anrhydedd.
1Dead flies cause a perfumer`s perfume To send forth a stink; The precious by reason of wisdom — By reason of honour — a little folly!
2 Y mae calon y doeth yn ei arwain i'r dde, ond calon y ff�l yn ei droi i'r chwith.
2The heart of the wise [is] at his right hand, And the heart of a fool at his left.
3 Pan yw'r ff�l yn cerdded ar y ffordd, nid oes synnwyr ganddo, ac y mae'n dweud wrth bawb ei fod yn ynfyd.
3And also, when he that is a fool Is walking in the way, his heart is lacking, And he hath said to every one, `He [is] a fool.`
4 Os enynnir llid y llywodraethwr yn dy erbyn, paid ag ymddiswyddo; y mae pwyll yn tymheru troseddau mawr.
4If the spirit of the ruler go up against thee, Thy place leave not, For yielding quieteth great sinners.
5 Gwelais beth drwg dan yr haul, sef camgymeriad yn deillio oddi wrth y llywodraethwr:
5There is an evil I have seen under the sun, As an error that goeth out from the ruler,
6 ffu373?l wedi ei osod mewn safleoedd pwysig, a'r cyfoethog wedi eu gosod yn israddol.
6He hath set the fool in many high places, And the rich in a low place do sit.
7 Gwelais weision ar geffylau, a thywysogion yn cerdded fel gweision.
7I have seen servants on horses, And princes walking as servants on the earth.
8 Y mae'r un sy'n cloddio pwll yn syrthio iddo, a'r sawl sy'n chwalu clawdd yn cael ei frathu gan neidr.
8Whoso is digging a pit falleth into it, And whoso is breaking a hedge, a serpent biteth him.
9 Y mae'r un sy'n symud cerrig yn cael niwed ganddynt, a'r sawl sy'n hollti coed yn cael dolur ganddynt.
9Whoso is removing stones is grieved by them, Whoso is cleaving trees endangered by them.
10 Os yw bwyell yn ddi-fin, a heb ei hogi, yna rhaid defnyddio mwy o nerth; ond y mae medr yn dod � llwyddiant.
10If the iron hath been blunt, And he the face hath not sharpened, Then doth he increase strength, And wisdom [is] advantageous to make right.
11 Os na swynir neidr cyn iddi frathu, nid oes mantais o gael swynwr.
11If the serpent biteth without enchantment, Then there is no advantage to a master of the tongue.
12 Y mae geiriau'r doeth yn ennill ffafr, ond geiriau'r ff�l yn ei ddinistrio.
12Words of the mouth of the wise [are] gracious, And the lips of a fool swallow him up.
13 Y mae ei eiriau'n dechrau yn ff�l, ac yn diweddu mewn ynfydrwydd llwyr,
13The beginning of the words of his mouth [is] folly, And the latter end of his mouth [Is] mischievous madness.
14 a'r ffu373?l yn amlhau geiriau. Nid oes neb yn gwybod beth a ddaw, a phwy a all ddweud wrth neb beth fydd ar ei �l?
14And the fool multiplieth words: `Man knoweth not that which is, And that which is after him, who doth declare to him?`
15 Y mae llafur y ff�l yn ei wneud yn lluddedig, ac ni u373?yr sut i fynd i'r ddinas.
15The labour of the foolish wearieth him, In that he hath not known to go unto the city.
16 Gwae di, wlad, pan fydd gwas yn frenin arnat, a'th dywysogion yn gwledda yn y bore!
16Wo to thee, O land, when thy king [is] a youth, And thy princes do eat in the morning.
17 Gwyn dy fyd, wlad, pan fydd dy frenin yn fab pendefig, a'th dywysogion yn gwledda ar yr amser priodol, a hynny i gryfhau ac nid i feddwi!
17Happy art thou, O land, When thy king [is] a son of freemen, And thy princes do eat in due season, For might, and not for drunkenness.
18 Y mae'r trawstiau'n dadfeilio o ganlyniad i ddiogi, a'r tu375?'n gollwng o achos llaesu dwylo.
18By slothfulness is the wall brought low, And by idleness of the hands doth the house drop.
19 I gael llawenydd y paratoir gwledd, ac y mae gwin yn llonni bywyd, ac arian yn ateb i bopeth.
19For mirth they are making a feast, And wine maketh life joyful, And the silver answereth with all.
20 Paid � melltithio'r brenin yn dy feddwl, na'r cyfoethog yn dy ystafell wely, oherwydd gall adar yr awyr gario dy lais, a pherchen adain fynegi'r hyn a ddywedi.
20Even in thy mind a king revile not, And in the inner parts of thy bed-chamber Revile not the rich: For a fowl of the heavens causeth the voice to go, And a possessor of wings declareth the word.