1 Mwy dymunol yw enw da na chyfoeth lawer, a gwell yw parch nag arian ac aur.
1A name is chosen rather than much wealth, Than silver and than gold — good grace.
2 Y mae un peth yn gyffredin i gyfoethog a thlawd: yr ARGLWYDD a'u creodd ill dau.
2Rich and poor have met together, The Maker of them all [is] Jehovah.
3 Y mae'r craff yn gweld perygl ac yn ei osgoi, ond y gwirion yn mynd rhagddo ac yn talu am hynny.
3The prudent hath seen the evil, and is hidden, And the simple have passed on, and are punished.
4 Gwobr gostyngeiddrwydd ac ofn yr ARGLWYDD yw cyfoeth, anrhydedd a bywyd.
4The end of humility [is] the fear of Jehovah, Riches, and honour, and life.
5 Y mae drain a maglau ar ffordd y gwrthnysig, ond y mae'r un gwyliadwrus yn cadw draw oddi wrthynt.
5Thorns — snares [are] in the way of the perverse, Whoso is keeping his soul is far from them.
6 Hyffordda blentyn ar ddechrau ei daith, ac ni thry oddi wrthi pan heneiddia.
6Give instruction to a youth about his way, Even when he is old he turneth not from it.
7 Y mae'r cyfoethog yn rheoli'r tlawd, ac y mae'r benthyciwr yn was i'r echwynnwr.
7The rich over the poor ruleth, And a servant [is] the borrower to the lender.
8 Y mae'r un sy'n hau anghyfiawnder yn medi gofid, a bydd gwialen ei ymffrost yn methu.
8Whoso is sowing perverseness reapeth sorrow, And the rod of his anger weareth out.
9 Bendithir yr un hael am ei fod yn rhannu ei fara i'r tlawd.
9The good of eye — he is blessed, For he hath given of his bread to the poor.
10 Bwrw allan y gwatwarwr, a cheir terfyn ar ymryson, a diwedd ar ddadlau a gwawd.
10Cast out a scorner — and contention goeth out, And strife and shame cease.
11 Yr un sy'n hoffi purdeb meddwl a geiriau grasol, y mae ef yn gyfaill i frenin.
11Whoso is loving cleanness of heart, Grace [are] his lips, a king [is] his friend.
12 Y mae llygaid yr ARGLWYDD yn gwarchod deall, ond y mae ef yn dymchwel geiriau twyllwr.
12The eyes of Jehovah have kept knowledge, And He overthroweth the words of the treacherous.
13 Dywed y diog, "Y mae llew y tu allan; fe'm lleddir yn y stryd."
13The slothful hath said, `A lion [is] without, In the midst of the broad places I am slain.`
14 Y mae genau'r wraig ddieithr fel pwll dwfn; y mae'r un a ddigiodd yr ARGLWYDD yn syrthio iddo.
14A deep pit [is] the mouth of strange women, The abhorred of Jehovah falleth there.
15 Y mae ffolineb ynghlwm wrth feddwl plentyn, ond y mae gwialen disgyblaeth yn ei yrru oddi wrtho.
15Folly is bound up in the heart of a youth, The rod of chastisement putteth it far from him.
16 Y sawl sy'n gorthrymu'r tlawd i geisio elw iddo'i hun, ac yn rhoi i'r cyfoethog, bydd hwnnw'n diweddu mewn angen.
16He is oppressing the poor to multiply to him, He is giving to the rich — only to want.
17 Rho sylw, a gwrando ar eiriau'r doethion, a gosod dy feddwl ar fy neall;
17Incline thine ear, and hear words of the wise, And thy heart set to my knowledge,
18 oherwydd y mae'n werth iti eu cadw yn dy galon, ac iddynt oll gael eu sicrhau ar dy wefusau.
18For they are pleasant when thou dost keep them in thy heart, They are prepared together for thy lips.
19 Er mwyn i ti roi dy hyder yn yr ARGLWYDD yr wyf yn eu dysgu iti heddiw � ie, i ti!
19That thy trust may be in Jehovah, I caused thee to know to-day, even thou.
20 Onid wyf wedi ysgrifennu iti ddeg ar hugain o ddywediadau, yn llawn cyngor a deall,
20Have I not written to thee three times With counsels and knowledge?
21 i ddysgu iti wirionedd geiriau cywir, fel y gelli roi ateb cywir i'r rhai a'th anfonodd?
21To cause thee to know the certainty of sayings of truth, To return sayings of truth to those sending thee.
22 Paid ag ysbeilio'r tlawd am ei fod yn dlawd, a phaid � sathru'r anghenus yn y porth;
22Rob not the poor because he [is] poor, And bruise not the afflicted in the gate.
23 oherwydd bydd yr ARGLWYDD yn dadlau eu hachos, ac yn difetha'r rhai sy'n eu difetha hwy.
23For Jehovah pleadeth their cause, And hath spoiled the soul of their spoilers.
24 Paid � chyfeillachu � neb a chanddo dymer ddrwg, nac aros yng nghwmni'r dicllon,
24Shew not thyself friendly with an angry man, And with a man of fury go not in,
25 rhag iti ddysgu ei ffordd, a'th gael dy hun mewn magl.
25Lest thou learn his paths, And have received a snare to thy soul.
26 Paid � rhoi gwystl, a mynd yn feichiau am ddyledion;
26Be not thou among those striking hands, Among sureties [for] burdens.
27 os na fydd gennyt ddim i dalu, oni chymerir dy wely oddi arnat?
27If thou hast nothing to pay, Why doth he take thy bed from under thee?
28 Paid � symud yr hen derfynau a osodwyd gan dy hynafiaid.
28Remove not a border of olden times, That thy fathers have made.
29 Gwelaist un medrus yn ei waith; bydd yn gwasanaethu brenhinoedd, ond ni fydd yn gwasanaethu pobl ddibwys.
29Hast thou seen a man speedy in his business? Before kings he doth station himself, He stations not himself before obscure men!