1 Pan eisteddi i fwyta gyda llywodraethwr, rho sylw manwl i'r hyn sydd o'th flaen,
1When thou sittest to eat with a ruler, Thou considerest diligently that which [is] before thee,
2 a gosod gyllell at dy wddf os wyt yn un blysig.
2And thou hast put a knife to thy throat, If thou [art] a man of appetite.
3 Paid � chwennych ei ddanteithion, oherwydd bwyd sy'n twyllo ydyw.
3Have no desire to his dainties, seeing it [is] lying food.
4 Paid �'th flino dy hun i ennill cyfoeth; bydd yn ddigon synhwyrol i ymatal.
4Labour not to make wealth, From thine own understanding cease, Dost thou cause thine eyes to fly upon it? Then it is not.
5 Os tynni dy lygaid oddi arno, y mae'n diflannu, oherwydd y mae'n magu adenydd, fel eryr yn hedfan i'r awyr.
5For wealth maketh to itself wings, As an eagle it flieth to the heavens.
6 Paid � bwyta gyda neb cybyddlyd, na chwennych ei ddanteithion,
6Eat not the bread of an evil eye, And have no desire to his dainties,
7 oherwydd bydd hynny fel blewyn yn ei lwnc; bydd yn dweud wrthyt, "Bwyta ac yf", ond ni fydd yn meddwl hynny.
7For as he hath thought in his soul, so [is] he, `Eat and drink,` saith he to thee, And his heart [is] not with thee.
8 Byddi'n chwydu'r tameidiau a fwyteaist, ac yn gwastraffu dy ganmoliaeth.
8Thy morsel thou hast eaten thou dost vomit up, And hast marred thy words that [are] sweet.
9 Paid � llefaru yng nghlyw'r ffu373?l, oherwydd bydd yn dirmygu synnwyr dy eiriau.
9In the ears of a fool speak not, For he treadeth on the wisdom of thy words.
10 Paid � symud yr hen derfynau, na chymryd meddiant o diroedd yr amddifaid;
10Remove not a border of olden times, And into fields of the fatherless enter not,
11 oherwydd y mae eu Gwaredwr yn gryf, a bydd yn amddiffyn eu hachos yn dy erbyn.
11For their Redeemer [is] strong, He doth plead their cause with thee.
12 Gosod dy feddwl ar gyfarwyddyd, a'th glust ar eiriau deall.
12Bring in to instruction thy heart, And thine ear to sayings of knowledge.
13 Paid ag atal disgyblaeth oddi wrth blentyn; os byddi'n ei guro � gwialen, ni fydd yn marw.
13Withhold not from a youth chastisement, When thou smitest him with a rod he dieth not.
14 Os byddi'n ei guro � gwialen, byddi'n achub ei fywyd o Sheol.
14Thou with a rod smitest him, And his soul from Sheol thou deliverest.
15 Fy mab, os bydd dy galon yn ddoeth, bydd fy nghalon innau yn llawen.
15My son, if thy heart hath been wise, My heart rejoiceth, even mine,
16 Byddaf yn llawenhau drwof i gyd pan fydd dy enau yn llefaru'n uniawn.
16And my reins exult when thy lips speak uprightly.
17 Paid � chenfigennu wrth bechaduriaid, ond wrth y rhai sy'n ofni'r ARGLWYDD bob amser;
17Let not thy heart be envious at sinners, But — in the fear of Jehovah all the day.
18 os felly, bydd dyfodol iti, ac ni thorrir ymaith dy obaith.
18For, is there a posterity? Then thy hope is not cut off.
19 Fy mab, gwrando a bydd ddoeth, a gosod dy feddwl ar y ffordd iawn.
19Hear thou, my son, and be wise, And make happy in the way thy heart,
20 Paid � chyfathrachu �'r rhai sy'n yfed gwin, nac ychwaith �'r rhai glwth;
20Be not thou among quaffers of wine, Among gluttonous ones of flesh,
21 oherwydd bydd y diotwr a'r glwth yn mynd yn dlawd, a bydd syrthni'n eu gwisgo mewn carpiau.
21For the quaffer and glutton become poor, And drowsiness clotheth with rags.
22 Gwrando ar dy dad, a'th genhedlodd, a phaid � dirmygu dy fam pan fydd yn hen.
22Hearken to thy father, who begat thee, And despise not thy mother when she hath become old.
23 Pryn wirionedd, a phaid �'i werthu; pryn ddoethineb, cyfarwyddyd a deall.
23Truth buy, and sell not, Wisdom, and instruction, and understanding,
24 Bydd rhieni'r cyfiawn yn llawen iawn, a'r rhai a genhedlodd y doeth yn ymhyfrydu ynddo.
24The father of the righteous rejoiceth greatly, The begetter of the wise rejoiceth in him.
25 Bydded i'th dad a'th fam gael llawenydd, ac i'r un a esgorodd arnat gael hyfrydwch.
25Rejoice doth thy father and thy mother, Yea, she that bare thee is joyful.
26 Fy mab, dal sylw arnaf, a bydded i'th lygaid ymhyfrydu yn fy ffyrdd.
26Give, my son, thy heart to me, And let thine eyes watch my ways.
27 Y mae'r butain fel pwll dwfn, a'r ddynes estron fel pydew cul;
27For a harlot [is] a deep ditch, And a strange woman [is] a strait pit.
28 y mae'n llercian fel lleidr, ac yn amlhau'r godinebwyr ymysg dynion.
28She also, as catching prey, lieth in wait, And the treacherous among men she increaseth.
29 Pwy sy'n cael gwae? Pwy sy'n cael gofid? Pwy sy'n cael ymryson a chu373?yn? Pwy sy'n cael poen yn ddiachos, a chochni llygaid?
29Who hath wo? who hath sorrow? Who hath contentions? who hath plaint? Who hath wounds without cause? Who hath redness of eyes?
30 Y rhai sy'n oedi uwchben gwin, ac yn dod i brofi gwin wedi ei gymysgu.
30Those tarrying by the wine, Those going in to search out mixed wine.
31 Paid ag edrych ar win pan yw'n goch, pan yw'n pefrio yn y cwpan, ac yn mynd i lawr yn esmwyth.
31See not wine when it showeth itself red, When it giveth in the cup its colour, It goeth up and down through the upright.
32 Yn y diwedd bydd yn brathu fel sarff, ac yn pigo fel gwiber.
32Its latter end — as a serpent it biteth, And as a basilisk it stingeth.
33 Bydd dy lygaid yn gweld pethau rhyfedd, a'th feddwl yn mynegi pethau cymysg.
33Thine eyes see strange women, And thy heart speaketh perverse things.
34 Byddi fel un yn mynd i'w wely yng nghanol y m�r, fel un yn gorwedd ar ben yr hwylbren.
34And thou hast been as one lying down in the heart of the sea, And as one lying down on the top of a mast.
35 Byddi'n dweud, "Y maent yn fy nharo, ond nid wyf yn teimlo briw; y maent yn fy nghernodio, ond ni wn hynny. Pa bryd y deffroaf, imi geisio cael diod eto?"
35`They smote me, I have not been sick, They beat me, I have not known. When I awake — I seek it yet again!`