1 Ar drothwy gu373?yl y Pasg, yr oedd Iesu'n gwybod fod ei awr wedi dod, iddo ymadael �'r byd hwn a mynd at y Tad. Yr oedd wedi caru'r rhai oedd yn eiddo iddo yn y byd, ac fe'u carodd hyd yr eithaf.
1Now before the feast of the Passover, Jesus, knowing that his time had come that he would depart from this world to the Father, having loved his own who were in the world, he loved them to the end.
2 Yn ystod swper, pan oedd y diafol eisoes wedi gosod yng nghalon Jwdas fab Simon Iscariot y bwriad i'w fradychu ef,
2During supper, the devil having already put into the heart of Judas Iscariot, Simon’s son, to betray him,
3 dyma Iesu, ac yntau'n gwybod bod y Tad wedi rhoi pob peth yn ei ddwylo ef, a'i fod wedi dod oddi wrth Dduw a'i fod yn mynd at Dduw,
3Jesus, knowing that the Father had given all things into his hands, and that he came forth from God, and was going to God,
4 yn codi o'r swper ac yn rhoi ei wisg o'r neilltu, yn cymryd tywel ac yn ei glymu am ei ganol.
4arose from supper, and laid aside his outer garments. He took a towel, and wrapped a towel around his waist.
5 Yna tywalltodd ddu373?r i'r badell, a dechreuodd olchi traed y disgyblion, a'u sychu �'r tywel oedd am ei ganol.
5Then he poured water into the basin, and began to wash the disciples’ feet, and to wipe them with the towel that was wrapped around him.
6 Daeth at Simon Pedr yn ei dro, ac meddai ef wrtho, "Arglwydd, a wyt ti am olchi fy nhraed i?"
6Then he came to Simon Peter. He said to him, “Lord, do you wash my feet?”
7 Atebodd Iesu ef: "Ni wyddost ti ar hyn o bryd beth yr wyf fi am ei wneud, ond fe ddoi i wybod ar �l hyn."
7Jesus answered him, “You don’t know what I am doing now, but you will understand later.”
8 Meddai Pedr wrtho, "Ni chei di olchi fy nhraed i byth." Atebodd Iesu ef, "Os na chaf dy olchi di, nid oes lle iti gyda mi."
8Peter said to him, “You will never wash my feet!” Jesus answered him, “If I don’t wash you, you have no part with me.”
9 "Arglwydd," meddai Simon Pedr wrtho, "nid fy nhraed yn unig, ond golch fy nwylo a'm pen hefyd."
9Simon Peter said to him, “Lord, not my feet only, but also my hands and my head!”
10 Dywedodd Iesu wrtho, "Y mae'r sawl sydd wedi ymolchi drosto yn l�n i gyd, ac nid oes arno angen golchi dim ond ei draed. Ac yr ydych chwi yn l�n, ond nid pawb ohonoch."
10Jesus said to him, “Someone who has bathed only needs to have his feet washed, but is completely clean. You are clean, but not all of you.”
11 Oherwydd gwyddai pwy oedd am ei fradychu. Dyna pam y dywedodd, "Nid yw pawb ohonoch yn l�n."
11For he knew him who would betray him, therefore he said, “You are not all clean.”
12 Wedi iddo olchi eu traed, ac ymwisgo a chymryd ei le unwaith eto, gofynnodd iddynt, "A ydych yn deall beth yr wyf wedi ei wneud i chwi?
12So when he had washed their feet, put his outer garment back on, and sat down again, he said to them, “Do you know what I have done to you?
13 Yr ydych chwi'n fy ngalw i yn 'Athro' ac yn 'Arglwydd', a hynny'n gwbl briodol, oherwydd dyna wyf fi.
13 You call me, ‘Teacher’ and ‘Lord.’ You say so correctly, for so I am.
14 Os wyf fi, felly, a minnau'n Arglwydd ac yn Athro, wedi golchi eich traed chwi, fe ddylech chwithau hefyd olchi traed eich gilydd.
14 If I then, the Lord and the Teacher, have washed your feet, you also ought to wash one another’s feet.
15 Yr wyf wedi rhoi esiampl i chwi; yr ydych chwithau i wneud fel yr wyf fi wedi ei wneud i chwi.
15 For I have given you an example, that you also should do as I have done to you.
16 Yn wir, yn wir, rwy'n dweud wrthych, nid yw unrhyw was yn fwy na'i feistr, ac nid yw'r un a anfonir yn fwy na'r un a'i hanfonodd.
16 Most certainly I tell you, a servant is not greater than his lord, neither one who is sent greater than he who sent him.
17 Os gwyddoch y pethau hyn, gwyn eich byd os gweithredwch arnynt.
17 If you know these things, blessed are you if you do them.
18 Nid wyf yn siarad amdanoch i gyd. Yr wyf fi'n gwybod pwy a ddewisais. Ond y mae'n rhaid i'r Ysgrythur gael ei chyflawni: 'Y mae'r un sy'n bwyta fy mara i wedi codi ei sawdl yn f'erbyn.'
18 I don’t speak concerning all of you. I know whom I have chosen. But that the Scripture may be fulfilled, ‘He who eats bread with me has lifted up his heel against me.’ Psalm 41:9
19 Yr wyf fi'n dweud wrthych yn awr, cyn i'r peth ddigwydd, er mwyn ichwi gredu, pan ddigwydd, mai myfi yw.
19 From now on, I tell you before it happens, that when it happens, you may believe that I am he.
20 Yn wir, yn wir, rwy'n dweud wrthych, y mae'r sawl sy'n derbyn unrhyw un a anfonaf fi yn fy nerbyn i, ac y mae'r sawl sy'n fy nerbyn i yn derbyn yr hwn a'm hanfonodd i."
20 Most certainly I tell you, he who receives whomever I send, receives me; and he who receives me, receives him who sent me.”
21 Wedi iddo ddweud hyn, cynhyrfwyd ysbryd Iesu a thystiodd fel hyn: "Yn wir, yn wir, rwy'n dweud wrthych fod un ohonoch yn mynd i'm bradychu i."
21When Jesus had said this, he was troubled in spirit, and testified, “Most certainly I tell you that one of you will betray me.”
22 Dechreuodd y disgyblion edrych ar ei gilydd, yn methu dyfalu am bwy yr oedd yn s�n.
22The disciples looked at one another, perplexed about whom he spoke.
23 Yr oedd un o'i ddisgyblion, yr un yr oedd Iesu'n ei garu, yn nesaf ato ef wrth y bwrdd.
23One of his disciples, whom Jesus loved, was at the table, leaning against Jesus’ breast.
24 A dyma Simon Pedr yn rhoi arwydd i hwn i holi Iesu am bwy yr oedd yn s�n.
24Simon Peter therefore beckoned to him, and said to him, “Tell us who it is of whom he speaks.”
25 A dyma'r disgybl hwnnw yn pwyso'n �l ar fynwes Iesu ac yn gofyn iddo, "Pwy yw ef, Arglwydd?"
25He, leaning back, as he was, on Jesus’ breast, asked him, “Lord, who is it?”
26 Atebodd Iesu, "Yr un y gwlychaf y tamaid yma o fara a'i roi iddo, hwnnw yw ef." Yna gwlychodd y tamaid a'i roi i Jwdas fab Simon Iscariot.
26Jesus therefore answered, “It is he to whom I will give this piece of bread when I have dipped it.” So when he had dipped the piece of bread, he gave it to Judas, the son of Simon Iscariot.
27 Ac yn dilyn ar hyn, aeth Satan i mewn i hwnnw. Meddai Iesu wrtho, "Yr hyn yr wyt yn ei wneud, brysia i'w gyflawni."
27After the piece of bread, then Satan entered into him. Then Jesus said to him, “What you do, do quickly.”
28 Nid oedd neb o'r cwmni wrth y bwrdd yn deall pam y dywedodd hynny wrtho.
28Now no man at the table knew why he said this to him.
29 Gan mai yng ngofal Jwdas yr oedd y god arian, tybiodd rhai fod Iesu wedi dweud wrtho, "Pryn y pethau y mae arnom eu heisiau at yr u373?yl", neu am roi rhodd i'r tlodion.
29For some thought, because Judas had the money box, that Jesus said to him, “Buy what things we need for the feast,” or that he should give something to the poor.
30 Yn union wedi cymryd y tamaid bara aeth Jwdas allan. Yr oedd hi'n nos.
30Therefore having received that morsel, he went out immediately. It was night.
31 Ar �l i Jwdas fynd allan dywedodd Iesu, "Yn awr y mae Mab y Dyn wedi ei ogoneddu, a Duw wedi ei ogoneddu ynddo ef.
31When he had gone out, Jesus said, “Now the Son of Man has been glorified, and God has been glorified in him.
32 Ac os yw Duw wedi ei ogoneddu ynddo ef, bydd Duw yntau yn ei ogoneddu ef ynddo'i hun, ac yn ei ogoneddu ar unwaith.
32 If God has been glorified in him, God will also glorify him in himself, and he will glorify him immediately.
33 Fy mhlant, am ychydig amser eto y byddaf gyda chwi; fe chwiliwch amdanaf, a'r hyn a ddywedais wrth yr Iddewon, yr wyf yn awr yn ei ddweud wrthych chwi hefyd, 'Ni allwch chwi ddod lle'r wyf fi'n mynd.'
33 Little children, I will be with you a little while longer. You will seek me, and as I said to the Jews, ‘Where I am going, you can’t come,’ so now I tell you.
34 Yr wyf yn rhoi i chwi orchymyn newydd: carwch eich gilydd. Fel y cerais i chwi, felly yr ydych chwithau i garu'ch gilydd.
34 A new commandment I give to you, that you love one another, just like I have loved you; that you also love one another.
35 Os bydd gennych gariad tuag at eich gilydd, wrth hynny bydd pawb yn gwybod mai disgyblion i mi ydych."
35 By this everyone will know that you are my disciples, if you have love for one another.”
36 Meddai Simon Pedr wrtho, "Arglwydd, i ble'r wyt ti'n mynd?" Atebodd Iesu ef, "Lle'r wyf fi'n mynd, ni elli di ar hyn o bryd fy nghanlyn, ond fe fyddi'n fy nghanlyn maes o law."
36Simon Peter said to him, “Lord, where are you going?” Jesus answered, “Where I am going, you can’t follow now, but you will follow afterwards.”
37 "Arglwydd," gofynnodd Pedr iddo, "pam na allaf dy ganlyn yn awr? Fe roddaf fy einioes drosot."
37Peter said to him, “Lord, why can’t I follow you now? I will lay down my life for you.”
38 Atebodd Iesu, "A roddi dy einioes drosof? Yn wir, yn wir, rwy'n dweud wrthyt, ni ch�n y ceiliog cyn iti fy ngwadu i dair gwaith.
38Jesus answered him, “Will you lay down your life for me? Most certainly I tell you, the rooster won’t crow until you have denied me three times.