Welsh

World English Bible

Luke

6

1 Un Saboth yr oedd yn mynd trwy gaeau u375?d, ac yr oedd ei ddisgyblion yn tynnu tywysennau ac yn eu bwyta, gan eu rhwbio yn eu dwylo.
1Now it happened on the second Sabbath after the first, that he was going through the grain fields. His disciples plucked the heads of grain, and ate, rubbing them in their hands.
2 Ond dywedodd rhai o'r Phariseaid, "Pam yr ydych yn gwneud peth sy'n groes i'r Gyfraith ar y Saboth?"
2But some of the Pharisees said to them, “Why do you do that which is not lawful to do on the Sabbath day?”
3 Atebodd Iesu hwy, "Onid ydych wedi darllen am y peth hwnnw a wnaeth Dafydd pan oedd eisiau bwyd arno ef a'r rhai oedd gydag ef?
3Jesus, answering them, said, “Haven’t you read what David did when he was hungry, he, and those who were with him;
4 Sut yr aeth i mewn i du375? Dduw a chymryd y torthau cysegredig a'u bwyta a'u rhoi i'r rhai oedd gydag ef, torthau nad yw'n gyfreithlon i neb eu bwyta ond yr offeiriaid yn unig?"
4 how he entered into God’s house, and took and ate the show bread, and gave also to those who were with him, which is not lawful to eat except for the priests alone?”
5 Ac meddai wrthynt, "Y mae Mab y Dyn yn arglwydd ar y Saboth."
5He said to them, “The Son of Man is lord of the Sabbath.”
6 Ar Saboth arall aeth i mewn i'r synagog a dysgu. Yr oedd yno ddyn �'i law dde yn ddiffrwyth.
6It also happened on another Sabbath that he entered into the synagogue and taught. There was a man there, and his right hand was withered.
7 Yr oedd yr ysgrifenyddion a'r Phariseaid �'u llygaid arno i weld a fyddai'n iach�u ar y Saboth, er mwyn cael hyd i gyhuddiad yn ei erbyn.
7The scribes and the Pharisees watched him, to see whether he would heal on the Sabbath, that they might find an accusation against him.
8 Ond yr oedd ef yn deall eu meddyliau, ac meddai wrth y dyn �'r llaw ddiffrwyth, "Cod a saf yn y canol"; a chododd yntau ar ei draed.
8But he knew their thoughts; and he said to the man who had the withered hand, “Rise up, and stand in the middle.” He arose and stood.
9 Meddai Iesu wrthynt, "Yr wyf yn gofyn i chwi, a yw'n gyfreithlon gwneud da ar y Saboth, ynteu gwneud drwg, achub bywyd, ynteu ei ddifetha?"
9Then Jesus said to them, “I will ask you something: Is it lawful on the Sabbath to do good, or to do harm? To save a life, or to kill?”
10 Yna edrychodd o gwmpas arnynt oll a dweud wrth y dyn, "Estyn dy law." Estynnodd yntau hi, a gwnaed ei law yn iach.
10He looked around at them all, and said to the man, “Stretch out your hand.” He did, and his hand was restored as sound as the other.
11 Ond llanwyd hwy � gorffwylledd, a dechreusant drafod �'i gilydd beth i'w wneud i Iesu.
11But they were filled with rage, and talked with one another about what they might do to Jesus.
12 Un o'r dyddiau hynny aeth allan i'r mynydd i wedd�o, a bu ar hyd y nos yn gwedd�o ar Dduw.
12It happened in these days, that he went out to the mountain to pray, and he continued all night in prayer to God.
13 Pan ddaeth hi'n ddydd galwodd ei ddisgyblion ato. Dewisodd o'u plith ddeuddeg, a rhoi'r enw apostolion iddynt:
13When it was day, he called his disciples, and from them he chose twelve, whom he also named apostles:
14 Simon, a enwodd hefyd yn Pedr; Andreas ei frawd; Iago, Ioan, Philip a Bartholomeus;
14Simon, whom he also named Peter; Andrew, his brother; James; John; Philip; Bartholomew;
15 Mathew, Thomas, Iago fab Alffeus, a Simon, a elwid y Selot;
15Matthew; Thomas; James, the son of Alphaeus; Simon, who was called the Zealot;
16 Jwdas fab Iago, a Jwdas Iscariot, a droes yn fradwr.
16Judas the son of James; and Judas Iscariot, who also became a traitor.
17 Aeth i lawr gyda hwy a sefyll ar dir gwastad, gyda thyrfa fawr o'i ddisgyblion, a llu niferus o bobl o Jwdea gyfan a Jerwsalem ac o arfordir Tyrus a Sidon, a oedd wedi dod i wrando arno ac i'w hiach�u o'u clefydau;
17He came down with them, and stood on a level place, with a crowd of his disciples, and a great number of the people from all Judea and Jerusalem, and the sea coast of Tyre and Sidon, who came to hear him and to be healed of their diseases;
18 yr oedd y rhai a flinid gan ysbrydion aflan hefyd yn cael eu gwella.
18as well as those who were troubled by unclean spirits, and they were being healed.
19 Ac yr oedd yr holl dyrfa'n ceisio cyffwrdd ag ef, oherwydd yr oedd nerth yn mynd allan ohono ac yn iach�u pawb.
19All the multitude sought to touch him, for power came out from him and healed them all.
20 Yna cododd ef ei lygaid ar ei ddisgyblion a dweud: "Gwyn eich byd chwi'r tlodion, oherwydd eiddoch chwi yw teyrnas Dduw.
20He lifted up his eyes to his disciples, and said, “Blessed are you who are poor, for yours is the Kingdom of God.
21 Gwyn eich byd chwi sydd yn awr yn newynog, oherwydd cewch eich digoni. Gwyn eich byd chwi sydd yn awr yn wylo, oherwydd cewch chwerthin.
21 Blessed are you who hunger now, for you will be filled. Blessed are you who weep now, for you will laugh.
22 Gwyn eich byd pan fydd pobl yn eich cas�u, yn eich ysgymuno a'ch gwaradwyddo, ac yn dirmygu eich enw fel peth drwg, o achos Mab y Dyn.
22 Blessed are you when men shall hate you, and when they shall exclude and mock you, and throw out your name as evil, for the Son of Man’s sake.
23 Byddwch lawen y dydd hwnnw a llamwch o orfoledd, oherwydd, ystyriwch, y mae eich gwobr yn fawr yn y nef. Oherwydd felly'n union y gwnaeth eu hynafiaid i'r proffwydi.
23 Rejoice in that day, and leap for joy, for behold, your reward is great in heaven, for their fathers did the same thing to the prophets.
24 "Ond gwae chwi'r cyfoethogion, oherwydd yr ydych wedi cael eich diddanwch.
24 “But woe to you who are rich! For you have received your consolation.
25 Gwae chwi sydd yn awr wedi eich llenwi, oherwydd daw arnoch newyn. Gwae chwi sydd yn awr yn chwerthin, oherwydd cewch ofid a dagrau.
25 Woe to you, you who are full now, for you will be hungry. Woe to you who laugh now, for you will mourn and weep.
26 Gwae chwi pan fydd pawb yn eich canmol, oherwydd felly'n union y gwnaeth eu hynafiaid i'r gau broffwydi.
26 Woe, when men speak well of you, for their fathers did the same thing to the false prophets.
27 "Ond wrthych chwi sy'n gwrando rwy'n dweud: carwch eich gelynion, gwnewch ddaioni i'r rhai sy'n eich cas�u,
27 “But I tell you who hear: love your enemies, do good to those who hate you,
28 bendithiwch y rhai sy'n eich melltithio, gwedd�wch dros y rhai sy'n eich cam-drin.
28 bless those who curse you, and pray for those who mistreat you.
29 Pan fydd rhywun yn dy daro di ar dy foch, cynigia'r llall iddo hefyd; pan fydd un yn cymryd dy fantell, paid �'i rwystro rhag cymryd dy grys hefyd.
29 To him who strikes you on the cheek, offer also the other; and from him who takes away your cloak, don’t withhold your coat also.
30 Rho i bawb sy'n gofyn gennyt, ac os bydd rhywun yn cymryd dy eiddo, paid � gofyn amdano'n �l.
30 Give to everyone who asks you, and don’t ask him who takes away your goods to give them back again.
31 Fel y dymunwch i eraill wneud i chwi, gwnewch chwithau yr un fath iddynt hwy.
31 “As you would like people to do to you, do exactly so to them.
32 Os ydych yn caru'r rhai sy'n eich caru chwi, pa ddiolch fydd i chwi? Y mae hyd yn oed y pechaduriaid yn caru'r rhai sy'n eu caru hwy.
32 If you love those who love you, what credit is that to you? For even sinners love those who love them.
33 Ac os gwnewch ddaioni i'r rhai sy'n gwneud daioni i chwi, pa ddiolch fydd i chwi? Y mae hyd yn oed y pechaduriaid yn gwneud cymaint � hynny.
33 If you do good to those who do good to you, what credit is that to you? For even sinners do the same.
34 Os rhowch fenthyg i'r rhai yr ydych yn disgwyl derbyn ganddynt, pa ddiolch fydd i chwi? Y mae hyd yn oed bechaduriaid yn rhoi benthyg i bechaduriaid dim ond iddynt gael yr un faint yn �l.
34 If you lend to those from whom you hope to receive, what credit is that to you? Even sinners lend to sinners, to receive back as much.
35 Nage, carwch eich gelynion a gwnewch ddaioni a rhowch fenthyg heb ddisgwyl dim yn �l. Bydd eich gwobr yn fawr a byddwch yn blant y Goruchaf, oherwydd y mae ef yn garedig wrth yr anniolchgar a'r drygionus.
35 But love your enemies, and do good, and lend, expecting nothing back; and your reward will be great, and you will be children of the Most High; for he is kind toward the unthankful and evil.
36 Byddwch yn drugarog fel y mae eich Tad yn drugarog.
36 Therefore be merciful, even as your Father is also merciful.
37 "Peidiwch � barnu, ac ni chewch eich barnu. Peidiwch � chondemnio, ac ni chewch eich condemnio. Maddeuwch, ac fe faddeuir i chwi.
37 Don’t judge, and you won’t be judged. Don’t condemn, and you won’t be condemned. Set free, and you will be set free.
38 Rhowch, ac fe roir i chwi; rhoir yn eich c�l fesur da, wedi ei wasgu i lawr a'i ysgwyd ynghyd nes gorlifo; oherwydd �'r mesur y rhowch y rhoir i chwi yn �l."
38 “Give, and it will be given to you: good measure, pressed down, shaken together, and running over, will be given to you. For with the same measure you measure it will be measured back to you.”
39 Adroddodd hefyd ddameg wrthynt: "A fedr y dall arwain y dall? Onid syrthio i bydew a wna'r ddau?
39He spoke a parable to them. “Can the blind guide the blind? Won’t they both fall into a pit?
40 Nid yw disgybl yn well na'i athro; ond wedi ei lwyr gymhwyso bydd pob un fel ei athro.
40 A disciple is not above his teacher, but everyone when he is fully trained will be like his teacher.
41 Pam yr wyt yn edrych ar y brycheuyn sydd yn llygad dy gyfaill, a thithau heb sylwi ar y trawst sydd yn dy lygad dy hun?
41 Why do you see the speck of chaff that is in your brother’s eye, but don’t consider the beam that is in your own eye?
42 Sut y gelli ddweud wrth dy gyfaill, 'Gyfaill, gad imi dynnu allan y brycheuyn sydd yn dy lygad di', a thi dy hun heb weld y trawst sydd yn dy lygad di? Ragrithiwr, yn gyntaf tyn y trawst allan o'th lygad dy hun, ac yna fe weli yn ddigon eglur i dynnu'r brycheuyn sydd yn llygad dy gyfaill.
42 Or how can you tell your brother, ‘Brother, let me remove the speck of chaff that is in your eye,’ when you yourself don’t see the beam that is in your own eye? You hypocrite! First remove the beam from your own eye, and then you can see clearly to remove the speck of chaff that is in your brother’s eye.
43 "Oherwydd nid yw coeden dda yn dwyn ffrwyth gwael, ac nid yw coeden wael chwaith yn dwyn ffrwyth da.
43 For there is no good tree that brings forth rotten fruit; nor again a rotten tree that brings forth good fruit.
44 Wrth ei ffrwyth ei hun y mae pob coeden yn cael ei hadnabod; nid oddi ar ddrain y mae casglu ffigys, ac nid oddi ar lwyni mieri y mae tynnu grawnwin.
44 For each tree is known by its own fruit. For people don’t gather figs from thorns, nor do they gather grapes from a bramble bush.
45 Y mae'r dyn da yn dwyn daioni o drysor daionus ei galon, a'r dyn drwg yn dwyn drygioni o'i ddrygioni; oherwydd yn �l yr hyn sy'n llenwi ei galon y mae ei enau yn llefaru.
45 The good man out of the good treasure of his heart brings out that which is good, and the evil man out of the evil treasure of his heart brings out that which is evil, for out of the abundance of the heart, his mouth speaks.
46 "Pam yr ydych yn galw 'Arglwydd, Arglwydd' arnaf, a heb wneud yr hyn yr wyf yn ei ofyn?
46 “Why do you call me, ‘Lord, Lord,’ and don’t do the things which I say?
47 Pob un sy'n dod ataf ac yn gwrando ar fy ngeiriau ac yn eu gwneud, dangosaf i chwi i bwy y mae'n debyg:
47 Everyone who comes to me, and hears my words, and does them, I will show you who he is like.
48 y mae'n debyg i ddyn a adeiladodd du375? a chloddio'n ddwfn a gosod sylfaen ar y graig; a phan ddaeth llifogydd, ffrwydrodd yr afon yn erbyn y tu375? hwnnw, ond ni allodd ei syflyd, gan iddo gael ei adeiladu yn gadarn.
48 He is like a man building a house, who dug and went deep, and laid a foundation on the rock. When a flood arose, the stream broke against that house, and could not shake it, because it was founded on the rock.
49 Ond y mae'r sawl sy'n clywed, ond heb wneud, yn debyg i rywun a adeiladodd du375? ar bridd, heb sylfaen; ffrwydrodd yr afon yn ei erbyn a chwalodd y tu375? hwnnw ar unwaith, a dirfawr fu ei gwymp."
49 But he who hears, and doesn’t do, is like a man who built a house on the earth without a foundation, against which the stream broke, and immediately it fell, and the ruin of that house was great.”