1 Yr oedd y Pasg a gu373?yl y Bara Croyw ymhen deuddydd. Ac yr oedd y prif offeiriaid a'r ysgrifenyddion yn ceisio modd i'w ddal trwy ddichell, a'i ladd.
1It was now two days before the feast of the Passover and the unleavened bread, and the chief priests and the scribes sought how they might seize him by deception, and kill him.
2 Oherwydd dweud yr oeddent, "Nid yn ystod yr u373?yl, rhag bod cynnwrf ymhlith y bobl."
2For they said, “Not during the feast, because there might be a riot of the people.”
3 A phan oedd ef ym Methania, wrth bryd bwyd yn nhu375? Simon y gwahanglwyfus, daeth gwraig a chanddi ffiol alabastr o ennaint drudfawr, nard pur; torrodd y ffiol a thywalltodd yr ennaint ar ei ben ef.
3While he was at Bethany, in the house of Simon the leper, as he sat at the table, a woman came having an alabaster jar of ointment of pure nard—very costly. She broke the jar, and poured it over his head.
4 Ac yr oedd rhai yn ddig ac yn dweud wrth ei gilydd, "I ba beth y bu'r gwastraff hwn ar yr ennaint?
4But there were some who were indignant among themselves, saying, “Why has this ointment been wasted?
5 Oherwydd gallesid gwerthu'r ennaint hwn am fwy na thri chant o ddarnau arian a'i roi i'r tlodion." Ac yr oeddent yn ei cheryddu.
5For this might have been sold for more than three hundred denarii, 300 denarii was about a years wages for an agricultural laborer. and given to the poor.” They grumbled against her.
6 Ond dywedodd Iesu, "Gadewch iddi; pam yr ydych yn ei phoeni? Gweithred brydferth a wnaeth hi i mi.
6But Jesus said, “Leave her alone. Why do you trouble her? She has done a good work for me.
7 Y mae'r tlodion gyda chwi bob amser, a gallwch wneud cymwynas � hwy pa bryd bynnag y mynnwch; ond ni fyddaf fi gyda chwi bob amser.
7 For you always have the poor with you, and whenever you want to, you can do them good; but you will not always have me.
8 A allodd hi, fe'i gwnaeth; achubodd y blaen i eneinio fy nghorff erbyn y gladdedigaeth.
8 She has done what she could. She has anointed my body beforehand for the burying.
9 Yn wir, rwy'n dweud wrthych, pa le bynnag y pregethir yr Efengyl yn yr holl fyd, adroddir hefyd yr hyn a wnaeth hon, er cof amdani."
9 Most certainly I tell you, wherever this Good News may be preached throughout the whole world, that which this woman has done will also be spoken of for a memorial of her.”
10 Yna aeth Jwdas Iscariot, hwnnw oedd yn un o'r Deuddeg, at y prif offeiriaid i'w fradychu ef iddynt.
10Judas Iscariot, who was one of the twelve, went away to the chief priests, that he might deliver him to them.
11 Pan glywsant, yr oeddent yn llawen, ac addawsant roi arian iddo. A dechreuodd geisio cyfle i'w fradychu ef.
11They, when they heard it, were glad, and promised to give him money. He sought how he might conveniently deliver him.
12 Ar ddydd cyntaf gu373?yl y Bara Croyw, pan leddid oen y Pasg, dywedodd ei ddisgyblion wrtho, "I ble yr wyt ti am inni fynd i baratoi i ti, i fwyta gwledd y Pasg?"
12On the first day of unleavened bread, when they sacrificed the Passover, his disciples asked him, “Where do you want us to go and prepare that you may eat the Passover?”
13 Ac anfonodd ddau o'i ddisgyblion, ac meddai wrthynt, "Ewch i'r ddinas, ac fe ddaw dyn i'ch cyfarfod, yn cario stenaid o ddu373?r. Dilynwch ef,
13He sent two of his disciples, and said to them, “Go into the city, and there you will meet a man carrying a pitcher of water. Follow him,
14 a dywedwch wrth u373?r y tu375? lle'r � i mewn, 'Y mae'r Athro'n gofyn, "Ble mae f'ystafell, lle yr wyf i fwyta gwledd y Pasg gyda'm disgyblion?"'
14 and wherever he enters in, tell the master of the house, ‘The Teacher says, “Where is the guest room, where I may eat the Passover with my disciples?”’
15 Ac fe ddengys ef i chwi oruwchystafell fawr wedi ei threfnu'n barod; yno paratowch i ni."
15 He will himself show you a large upper room furnished and ready. Get ready for us there.”
16 Aeth y disgyblion ymaith, a daethant i'r ddinas a chael fel yr oedd ef wedi dweud wrthynt, a pharatoesant wledd y Pasg.
16His disciples went out, and came into the city, and found things as he had said to them, and they prepared the Passover.
17 Gyda'r nos daeth yno gyda'r Deuddeg.
17When it was evening he came with the twelve.
18 Ac fel yr oeddent wrth y bwrdd yn bwyta, dywedodd Iesu, "Yn wir, rwy'n dweud wrthych y bydd i un ohonoch fy mradychu i, un sy'n bwyta gyda mi."
18As they sat and were eating, Jesus said, “Most certainly I tell you, one of you will betray me—he who eats with me.”
19 Dechreusant drist�u a dweud wrtho y naill ar �l y llall, "Nid myfi?"
19They began to be sorrowful, and to ask him one by one, “Surely not I?” And another said, “Surely not I?”
20 Dywedodd yntau wrthynt, "Un o'r Deuddeg, un sy'n gwlychu ei fara gyda mi yn y ddysgl.
20He answered them, “It is one of the twelve, he who dips with me in the dish.
21 Y mae Mab y Dyn yn wir yn ymadael, fel y mae'n ysgrifenedig amdano, ond gwae'r dyn hwnnw y bradychir Mab y Dyn ganddo! Da fuasai i'r dyn hwnnw petai heb ei eni."
21 For the Son of Man goes, even as it is written about him, but woe to that man by whom the Son of Man is betrayed! It would be better for that man if he had not been born.”
22 Ac wrth iddynt fwyta, cymerodd fara, ac wedi bendithio fe'i torrodd a'i roi iddynt, a dweud, "Cymerwch; hwn yw fy nghorff."
22As they were eating, Jesus took bread, and when he had blessed, he broke it, and gave to them, and said, “Take, eat. This is my body.”
23 A chymerodd gwpan, ac wedi diolch fe'i rhoddodd iddynt, ac yfodd pawb ohono.
23He took the cup, and when he had given thanks, he gave to them. They all drank of it.
24 A dywedodd wrthynt, "Hwn yw fy ngwaed i, gwaed y cyfamod, sy'n cael ei dywallt er mwyn llawer.
24He said to them, “This is my blood of the new covenant, which is poured out for many.
25 Yn wir, rwy'n dweud wrthych nad yfaf byth mwy o ffrwyth y winwydden hyd y dydd hwnnw pan yfaf ef yn newydd yn nheyrnas Dduw."
25 Most certainly I tell you, I will no more drink of the fruit of the vine, until that day when I drink it anew in the Kingdom of God.”
26 Ac wedi iddynt ganu emyn, aethant allan i Fynydd yr Olewydd.
26When they had sung a hymn, they went out to the Mount of Olives.
27 A dywedodd Iesu wrthynt, "Fe ddaw cwymp i bob un ohonoch. Oherwydd y mae'n ysgrifenedig : 'Trawaf y bugail, a gwasgerir y defaid.'
27Jesus said to them, “All of you will be made to stumble because of me tonight, for it is written, ‘I will strike the shepherd, and the sheep will be scattered.’ Zechariah 13:7
28 Ond wedi i mi gael fy nghyfodi af o'ch blaen chwi i Galilea."
28 However, after I am raised up, I will go before you into Galilee.”
29 Meddai Pedr wrtho, "Er iddynt gwympo bob un, ni wnaf fi."
29But Peter said to him, “Although all will be offended, yet I will not.”
30 Ac meddai Iesu wrtho, "Yn wir, rwy'n dweud wrthyt y bydd i ti heno nesaf, cyn i'r ceiliog ganu ddwywaith, fy ngwadu i deirgwaith."
30Jesus said to him, “Most certainly I tell you, that you today, even this night, before the rooster crows twice, you will deny me three times.”
31 Ond taerai yntau'n fwy byth, "Petai'n rhaid imi farw gyda thi, ni'th wadaf byth." A'r un modd yr oeddent yn dweud i gyd.
31But he spoke all the more, “If I must die with you, I will not deny you.” They all said the same thing.
32 Daethant i le o'r enw Gethsemane, ac meddai ef wrth ei ddisgyblion, "Eisteddwch yma tra byddaf yn gwedd�o."
32They came to a place which was named Gethsemane. He said to his disciples, “Sit here, while I pray.”
33 Ac fe gymerodd gydag ef Pedr ac Iago ac Ioan, a dechreuodd deimlo arswyd a thrallod dwys,
33He took with him Peter, James, and John, and began to be greatly troubled and distressed.
34 ac meddai wrthynt, "Y mae f'enaid yn drist iawn hyd at farw. Arhoswch yma a gwyliwch."
34He said to them, “My soul is exceedingly sorrowful, even to death. Stay here, and watch.”
35 Aeth ymlaen ychydig, a syrthiodd ar y ddaear a gwedd�o ar i'r awr, petai'n bosibl, fynd heibio iddo.
35He went forward a little, and fell on the ground, and prayed that, if it were possible, the hour might pass away from him.
36 "Abba! Dad!" meddai, "y mae pob peth yn bosibl i ti. Cymer y cwpan hwn oddi wrthyf. Eithr nid yr hyn a fynnaf fi, ond yr hyn a fynni di."
36He said, “Abba, Father, all things are possible to you. Please remove this cup from me. However, not what I desire, but what you desire.”
37 Daeth yn �l a'u cael hwy'n cysgu, ac meddai wrth Pedr, "Simon, ai cysgu yr wyt ti? Oni ellaist wylio am un awr?
37He came and found them sleeping, and said to Peter, “Simon, are you sleeping? Couldn’t you watch one hour?
38 Gwyliwch, a gwedd�wch na ddewch i gael eich profi. Y mae'r ysbryd yn barod ond y cnawd yn wan."
38 Watch and pray, that you may not enter into temptation. The spirit indeed is willing, but the flesh is weak.”
39 Aeth ymaith drachefn a gwedd�o, gan lefaru'r un geiriau.
39Again he went away, and prayed, saying the same words.
40 A phan ddaeth yn �l fe'u cafodd hwy'n cysgu eto, oherwydd yr oedd eu llygaid yn drwm; ac ni wyddent beth i'w ddweud wrtho.
40Again he returned, and found them sleeping, for their eyes were very heavy, and they didn’t know what to answer him.
41 Daeth y drydedd waith, a dweud wrthynt, "A ydych yn dal i gysgu a gorffwys? Dyna ddigon. Daeth yr awr; dyma Fab y Dyn yn cael ei fradychu i ddwylo pechaduriaid.
41He came the third time, and said to them, “Sleep on now, and take your rest. It is enough. The hour has come. Behold, the Son of Man is betrayed into the hands of sinners.
42 Codwch ac awn. Dyma fy mradychwr yn agos�u."
42 Arise, let us be going. Behold, he who betrays me is at hand.”
43 Ac yna, tra oedd yn dal i siarad, dyma Jwdas, un o'r Deuddeg, yn cyrraedd, a chydag ef dyrfa yn dwyn cleddyfau a phastynau, wedi eu hanfon gan y prif offeiriaid a'r ysgrifenyddion a'r henuriaid.
43Immediately, while he was still speaking, Judas, one of the twelve, came—and with him a multitude with swords and clubs, from the chief priests, the scribes, and the elders.
44 Yr oedd ei fradychwr wedi rhoi arwydd iddynt gan ddweud, "Yr un a gusanaf yw'r dyn; daliwch ef a mynd ag ef ymaith yn ddiogel."
44Now he who betrayed him had given them a sign, saying, “Whomever I will kiss, that is he. Seize him, and lead him away safely.”
45 Ac yn union wedi cyrraedd, aeth ato ef a dweud, "Rabbi," a chusanodd ef.
45When he had come, immediately he came to him, and said, “Rabbi! Rabbi!” and kissed him.
46 Rhoesant hwythau eu dwylo arno a'i ddal.
46They laid their hands on him, and seized him.
47 Tynnodd rhywun o blith y rhai oedd yn sefyll gerllaw gleddyf, a thrawodd was yr archoffeiriad a thorri ei glust i ffwrdd.
47But a certain one of those who stood by drew his sword, and struck the servant of the high priest, and cut off his ear.
48 A dywedodd Iesu wrthynt, "Ai fel at leidr, � chleddyfau a phastynau, y daethoch allan i'm dal i?
48Jesus answered them, “Have you come out, as against a robber, with swords and clubs to seize me?
49 Yr oeddwn gyda chwi beunydd, yn dysgu yn y deml, ac ni ddaliasoch fi. Ond cyflawner yr Ysgrythurau."
49 I was daily with you in the temple teaching, and you didn’t arrest me. But this is so that the Scriptures might be fulfilled.”
50 A gadawodd y disgyblion ef bob un, a ffoi.
50They all left him, and fled.
51 Ac yr oedd rhyw lanc yn ei ganlyn ef, yn gwisgo darn o liain dros ei gorff noeth. Cydiasant ynddo ef,
51A certain young man followed him, having a linen cloth thrown around himself, over his naked body. The young men grabbed him,
52 ond dihangodd, gan adael y lliain a ffoi'n noeth.
52but he left the linen cloth, and fled from them naked.
53 Aethant � Iesu ymaith at yr archoffeiriad, a daeth y prif offeiriaid oll a'r henuriaid a'r ysgrifenyddion ynghyd.
53They led Jesus away to the high priest. All the chief priests, the elders, and the scribes came together with him.
54 Canlynodd Pedr ef o hirbell, bob cam i mewn i gyntedd yr archoffeiriad, ac yr oedd yn eistedd gyda'r gwasanaethwyr, yn ymdwymo wrth y t�n.
54Peter had followed him from a distance, until he came into the court of the high priest. He was sitting with the officers, and warming himself in the light of the fire.
55 Yr oedd y prif offeiriaid a'r holl Sanhedrin yn ceisio tystiolaeth yn erbyn Iesu, i'w roi i farwolaeth, ond yn methu cael dim.
55Now the chief priests and the whole council sought witnesses against Jesus to put him to death, and found none.
56 Oherwydd yr oedd llawer yn rhoi camdystiolaeth yn ei erbyn, ond nid oedd eu tystiolaeth yn gyson.
56For many gave false testimony against him, and their testimony didn’t agree with each other.
57 Cododd rhai a chamdystio yn ei erbyn,
57Some stood up, and gave false testimony against him, saying,
58 "Clywsom ni ef yn dweud, 'Mi fwriaf i lawr y deml hon o waith llaw, ac mewn tridiau mi adeiladaf un arall heb fod o waith llaw.'"
58“We heard him say, ‘I will destroy this temple that is made with hands, and in three days I will build another made without hands.’”
59 Ond hyd yn oed felly nid oedd eu tystiolaeth yn gyson.
59Even so, their testimony did not agree.
60 Yna cododd yr archoffeiriad ar ei draed yn y canol, a holodd Iesu: "Onid atebi ddim? Beth am dystiolaeth y rhain yn dy erbyn?"
60The high priest stood up in the midst, and asked Jesus, “Have you no answer? What is it which these testify against you?”
61 Parhaodd yntau'n fud, heb ateb dim. Holodd yr archoffeiriad ef drachefn, ac meddai wrtho, "Ai ti yw'r Meseia, Mab y Bendigedig?"
61But he stayed quiet, and answered nothing. Again the high priest asked him, “Are you the Christ, the Son of the Blessed?”
62 Dywedodd Iesu, "Myfi yw, 'ac fe welwch Fab y Dyn yn eistedd ar ddeheulaw'r Gallu ac yn dyfod gyda chymylau'r nef.'"
62Jesus said, “I am. You will see the Son of Man sitting at the right hand of Power, and coming with the clouds of the sky.”
63 Yna rhwygodd yr archoffeiriad ei ddillad a dweud, "Pa raid i ni wrth dystion bellach?
63The high priest tore his clothes, and said, “What further need have we of witnesses?
64 Clywsoch ei gabledd; sut y barnwch chwi?" A'u dedfryd gyt�n arno oedd ei fod yn haeddu marwolaeth.
64You have heard the blasphemy! What do you think?” They all condemned him to be worthy of death.
65 A dechreuodd rhai boeri arno a rhoi gorchudd ar ei wyneb, a'i gernodio a dweud wrtho, "Proffwyda." Ac ymosododd y gwasanaethwyr arno � dyrnodiau.
65Some began to spit on him, and to cover his face, and to beat him with fists, and to tell him, “Prophesy!” The officers struck him with the palms of their hands.
66 Yr oedd Pedr islaw yn y cyntedd. Daeth un o forynion yr archoffeiriad,
66As Peter was in the courtyard below, one of the maids of the high priest came,
67 a phan welodd Pedr yn ymdwymo edrychodd arno ac meddai, "Yr oeddit tithau hefyd gyda'r Nasaread, Iesu."
67and seeing Peter warming himself, she looked at him, and said, “You were also with the Nazarene, Jesus!”
68 Ond gwadodd ef a dweud, "Nid wyf yn gwybod nac yn deall am beth yr wyt ti'n s�n." Ac aeth allan i'r porth.
68But he denied it, saying, “I neither know, nor understand what you are saying.” He went out on the porch, and the rooster crowed.
69 Gwelodd y forwyn ef, a dechreuodd ddweud wedyn wrth y rhai oedd yn sefyll yn ymyl, "Y mae hwn yn un ohonynt."
69The maid saw him, and began again to tell those who stood by, “This is one of them.”
70 Gwadodd yntau drachefn. Ymhen ychydig, dyma'r rhai oedd yn sefyll yn ymyl yn dweud wrth Pedr, "Yr wyt yn wir yn un ohonynt, achos Galilead wyt ti."
70But he again denied it. After a little while again those who stood by said to Peter, “You truly are one of them, for you are a Galilean, and your speech shows it.”
71 Dechreuodd yntau regi a thyngu: "Nid wyf yn adnabod y dyn hwn yr ydych yn s�n amdano."
71But he began to curse, and to swear, “I don’t know this man of whom you speak!”
72 Ac yna canodd y ceiliog yr ail waith. Cofiodd Pedr ymadrodd Iesu wrtho, fel y dywedodd, "Cyn i'r ceiliog ganu ddwywaith, fe'm gwedi i deirgwaith." A thorrodd i wylo.
72The rooster crowed the second time. Peter remembered the word, how that Jesus said to him, “Before the rooster crows twice, you will deny me three times.” When he thought about that, he wept.