1 Daethant i'r ochr draw i'r m�r i wlad y Geraseniaid.
1They came to the other side of the sea, into the country of the Gadarenes.
2 A phan ddaeth allan o'r cwch, ar unwaith daeth i'w gyfarfod o blith y beddau ddyn ag ysbryd aflan ynddo.
2When he had come out of the boat, immediately a man with an unclean spirit met him out of the tombs.
3 Yr oedd hwn yn cartrefu ymhlith y beddau, ac ni allai neb mwyach ei rwymo hyd yn oed � chadwyn,
3He lived in the tombs. Nobody could bind him any more, not even with chains,
4 oherwydd yr oedd wedi cael ei rwymo'n fynych � llyffetheiriau ac � chadwynau, ond yr oedd y cadwynau wedi eu rhwygo ganddo a'r llyffetheiriau wedi eu dryllio; ac ni fedrai neb ei ddofi.
4because he had been often bound with fetters and chains, and the chains had been torn apart by him, and the fetters broken in pieces. Nobody had the strength to tame him.
5 Ac yn wastad, nos a dydd, ymhlith y beddau ac ar y mynyddoedd, byddai'n gweiddi ac yn ei anafu ei hun � cherrig.
5Always, night and day, in the tombs and in the mountains, he was crying out, and cutting himself with stones.
6 A phan welodd Iesu o bell, rhedodd a syrthio ar ei liniau o'i flaen,
6When he saw Jesus from afar, he ran and bowed down to him,
7 a gwaeddodd � llais uchel, "Beth sydd a fynni di � mi, Iesu, Mab y Duw Goruchaf? Yn enw Duw, paid �'m poenydio."
7and crying out with a loud voice, he said, “What have I to do with you, Jesus, you Son of the Most High God? I adjure you by God, don’t torment me.”
8 Oherwydd yr oedd Iesu wedi dweud wrtho, "Dos allan, ysbryd aflan, o'r dyn."
8For he said to him, “Come out of the man, you unclean spirit!”
9 A gofynnodd iddo, "Beth yw dy enw?" Meddai yntau wrtho, "Lleng yw fy enw, oherwydd y mae llawer ohonom."
9He asked him, “What is your name?” He said to him, “My name is Legion, for we are many.”
10 Ac yr oedd yn ymbil yn daer arno beidio �'u gyrru allan o'r wlad.
10He begged him much that he would not send them away out of the country.
11 Yr oedd yno ar lethr y mynydd genfaint fawr o foch yn pori.
11Now on the mountainside there was a great herd of pigs feeding.
12 Ac ymbiliodd yr ysbrydion aflan arno, "Anfon ni i'r moch; gad i ni fynd i mewn iddynt hwy."
12All the demons begged him, saying, “Send us into the pigs, that we may enter into them.”
13 Ac fe ganiataodd iddynt. Aeth yr ysbrydion aflan allan o'r dyn ac i mewn i'r moch; a rhuthrodd y genfaint dros y dibyn i'r m�r, tua dwy fil ohonynt, a boddi yn y m�r.
13At once Jesus gave them permission. The unclean spirits came out and entered into the pigs. The herd of about two thousand rushed down the steep bank into the sea, and they were drowned in the sea.
14 Ffodd bugeiliaid y moch ac adrodd yr hanes yn y dref ac yn y wlad, a daeth y bobl i weld beth oedd wedi digwydd.
14Those who fed them fled, and told it in the city and in the country. The people came to see what it was that had happened.
15 Daethant at Iesu a gweld y dyn, hwnnw yr oedd y lleng cythreuliaid wedi bod ynddo, yn eistedd �'i ddillad amdano ac yn ei iawn bwyll; a daeth arnynt ofn.
15They came to Jesus, and saw him who had been possessed by demons sitting, clothed, and in his right mind, even him who had the legion; and they were afraid.
16 Adroddwyd wrthynt gan y rhai oedd wedi gweld beth oedd wedi digwydd i'r dyn ym meddiant cythreuliaid, a'r hanes am y moch hefyd.
16Those who saw it declared to them how it happened to him who was possessed by demons, and about the pigs.
17 A dechreusant erfyn arno fynd ymaith o'u gororau.
17They began to beg him to depart from their region.
18 Ac wrth iddo fynd i mewn i'r cwch, yr oedd y dyn a oedd wedi bod ym meddiant y cythreuliaid yn erfyn arno am gael bod gydag ef.
18As he was entering into the boat, he who had been possessed by demons begged him that he might be with him.
19 Ni adawodd iddo, ond meddai wrtho, "Dos adref at dy bobl dy hun a mynega iddynt gymaint y mae'r Arglwydd wedi ei wneud drosot, a'r modd y tosturiodd wrthyt."
19He didn’t allow him, but said to him, “Go to your house, to your friends, and tell them what great things the Lord has done for you, and how he had mercy on you.”
20 Aeth yntau ymaith a dechrau cyhoeddi yn y Decapolis gymaint yr oedd Iesu wedi ei wneud drosto; ac yr oedd pawb yn rhyfeddu.
20He went his way, and began to proclaim in Decapolis how Jesus had done great things for him, and everyone marveled.
21 Wedi i Iesu groesi'n �l yn y cwch i'r ochr arall, daeth tyrfa fawr ynghyd ato, ac yr oedd ar lan y m�r.
21When Jesus had crossed back over in the boat to the other side, a great multitude was gathered to him; and he was by the sea.
22 Daeth un o arweinwyr y synagog, o'r enw Jairus, a phan welodd ef syrthiodd wrth ei draed
22Behold, one of the rulers of the synagogue, Jairus by name, came; and seeing him, he fell at his feet,
23 ac ymbil yn daer arno: "Y mae fy merch fach," meddai, "ar fin marw. Tyrd a rho dy ddwylo arni, iddi gael ei gwella a byw."
23and begged him much, saying, “My little daughter is at the point of death. Please come and lay your hands on her, that she may be made healthy, and live.”
24 Ac aeth Iesu ymaith gydag ef. Yr oedd tyrfa fawr yn ei ganlyn ac yn gwasgu arno.
24He went with him, and a great multitude followed him, and they pressed upon him on all sides.
25 Ac yr oedd yno wraig ac arni waedlif ers deuddeng mlynedd.
25A certain woman, who had an issue of blood for twelve years,
26 Yr oedd wedi dioddef yn enbyd dan driniaeth llawer o feddygon, ac wedi gwario'r cwbl oedd ganddi, a heb gael dim lles ond yn hytrach mynd yn waeth.
26and had suffered many things by many physicians, and had spent all that she had, and was no better, but rather grew worse,
27 Yr oedd hon wedi clywed am Iesu, a daeth o'r tu �l iddo yn y dyrfa a chyffwrdd �'i fantell,
27having heard the things concerning Jesus, came up behind him in the crowd, and touched his clothes.
28 oherwydd yr oedd hi wedi dweud, "Os cyffyrddaf hyd yn oed �'i ddillad ef, fe gaf fy iach�u."
28For she said, “If I just touch his clothes, I will be made well.”
29 A sychodd llif ei gwaed hi yn y fan, a daeth hithau i wybod yn ei chorff ei bod wedi ei hiach�u o'i chlwyf.
29Immediately the flow of her blood was dried up, and she felt in her body that she was healed of her affliction.
30 Ac ar unwaith deallodd Iesu ynddo'i hun fod y nerth oedd yn tarddu ynddo wedi mynd allan, a throes yng nghanol y dyrfa, a gofyn, "Pwy gyffyrddodd �'m dillad?"
30Immediately Jesus, perceiving in himself that the power had gone out from him, turned around in the crowd, and asked, “Who touched my clothes?”
31 Meddai ei ddisgyblion wrtho, "Yr wyt yn gweld y dyrfa'n gwasgu arnat ac eto'n gofyn, 'Pwy gyffyrddodd � mi?'"
31His disciples said to him, “You see the multitude pressing against you, and you say, ‘Who touched me?’”
32 Ond daliodd ef i edrych o'i gwmpas i weld yr un oedd wedi gwneud hyn.
32He looked around to see her who had done this thing.
33 Daeth y wraig, dan grynu yn ei braw, yn gwybod beth oedd wedi digwydd iddi, a syrthiodd o'i flaen ef a dweud wrtho'r holl wir.
33But the woman, fearing and trembling, knowing what had been done to her, came and fell down before him, and told him all the truth.
34 Dywedodd yntau wrthi hi, "Ferch, y mae dy ffydd wedi dy iach�u di. Dos mewn tangnefedd, a bydd iach o'th glwyf."
34He said to her, “Daughter, your faith has made you well. Go in peace, and be cured of your disease.”
35 Tra oedd ef yn llefaru, daeth rhywrai o du375? arweinydd y synagog a dweud, "Y mae dy ferch wedi marw; pam yr wyt yn poeni'r Athro bellach?"
35While he was still speaking, people came from the synagogue ruler’s house saying, “Your daughter is dead. Why bother the Teacher any more?”
36 Ond anwybyddodd Iesu y neges, a dywedodd wrth arweinydd y synagog, "Paid ag ofni, dim ond credu."
36But Jesus, when he heard the message spoken, immediately said to the ruler of the synagogue, “Don’t be afraid, only believe.”
37 Ac ni adawodd i neb ganlyn gydag ef ond Pedr ac Iago ac Ioan, brawd Iago.
37He allowed no one to follow him, except Peter, James, and John the brother of James.
38 Daethant i du375? arweinydd y synagog, a gwelodd gynnwrf, a phobl yn wylo ac yn dolefain yn uchel.
38He came to the synagogue ruler’s house, and he saw an uproar, weeping, and great wailing.
39 Ac wedi mynd i mewn dywedodd wrthynt, "Pam yr ydych yn llawn cynnwrf ac yn wylo? Nid yw'r plentyn wedi marw, cysgu y mae."
39When he had entered in, he said to them, “Why do you make an uproar and weep? The child is not dead, but is asleep.”
40 Dechreusant chwerthin am ei ben. Gyrrodd yntau bawb allan, a chymryd tad y plentyn a'i mam a'r rhai oedd gydag ef, a mynd i mewn lle'r oedd y plentyn.
40They ridiculed him. But he, having put them all out, took the father of the child, her mother, and those who were with him, and went in where the child was lying.
41 Ac wedi gafael yn llaw'r plentyn dyma fe'n dweud wrthi, "Talitha cu373?m," sy'n golygu, "Fy ngeneth, rwy'n dweud wrthyt, cod."
41Taking the child by the hand, he said to her, “Talitha cumi!” which means, being interpreted, “Girl, I tell you, get up!”
42 Cododd yr eneth ar unwaith a dechrau cerdded, oherwydd yr oedd yn ddeuddeng mlwydd oed. A thrawyd hwy yn y fan � syndod mawr.
42Immediately the girl rose up and walked, for she was twelve years old. They were amazed with great amazement.
43 A rhoddodd ef orchymyn pendant iddynt nad oedd neb i gael gwybod hyn, a dywedodd am roi iddi rywbeth i'w fwyta.
43He strictly ordered them that no one should know this, and commanded that something should be given to her to eat.