1نیکنامی بهتر از ثروت هنگفت است و محبوبیت گرانبهاتر از طلا و نقره.
1Ein guter Name ist wertvoller als großer Reichtum, und Anmut ist besser als Silber und Gold.
2فقیر و ثروتمند یک وجه مشترک دارند: هر دوی آن ها را خداوند آفریده است.
2Reiche und Arme begegnen einander; der HERR hat sie alle gemacht.
3شخص زیرک خطر را می بیند و از آن دوری می کند، اما آدم جاهل بسوی آن می رود و خود را گرفتار می سازد.
3Der Kluge sieht das Unglück und verbirgt sich; aber die Einfältigen tappen hinein und müssen es büßen.
4ثمرۀ تواضع و اطاعت از خداوند، ثروت و احترام و عمر طولانی است.
4Der Lohn der Demut und der Furcht des HERRN ist Reichtum, Ehre und Leben.
5راه اشخاص بدکار از خارها و دامها پوشیده است. پس اگر جان خود را دوست داری از رفتن به آن راه خودداری کن.
5Dornen und Schlingen sind auf dem Wege des Verkehrten; wer seine Seele bewahren will, bleibe fern davon!
6کودک را در راهی که باید برود، تربیه کن و او تا آخر عمر از آن منحرف نخواهد شد.
6Gewöhnt man einen Knaben an den Weg, den er gehen soll, so läßt er nicht davon, wenn er alt wird!
7فقیر، اسیر ثروتمند است و کسی که قرض می گیرد غلام قرض دهنده است.
7Der Reiche herrscht über die Armen, und wer borgt, ist des Gläubigers Knecht.
8هر که ظلم بکارد، آن را درو می کند و قدرتش درهم می شکند.
8Wer Unrecht sät, wird Unheil ernten, und die Rute seines Übermuts liegt bereit.
9شخص سخاوتمندی که غذای خود را با فقرا تقسیم می کند، برکت می یابد.
9Gesegnet wird der Mitleidige; denn er gibt dem Armen von seinem Brot.
10شخص مسخره کننده را بیرون بینداز تا نزاع و مجادله و دشنام خاتمه یابد.
10Vertreibe den Spötter, so nimmt der Streit ein Ende, und das Zanken und Schmähen hört auf.
11کسی که بخواهد قلبش پاک و کلامش دلنشین باشد، حتی پادشاه هم او را دوست خواهد داشت.
11Wer Herzensreinheit liebt und anmutige Lippen hat, dessen Freund ist der König.
12خداوند حافظ راستی است و سخنان دروغ را باطل می سازد.
12Die Augen des HERRN behüten die Erkenntnis, aber er verwirrt die Reden des Betrügers.
13آدم تنبل در خانه می ماند و می گوید: «اگر بیرون بروم شیر مرا خواهد خورد.»
13Der Faule spricht: «Es ist ein Löwe draußen; der könnte mich auf offener Straße zerreißen!»
14سخنان زن بدکار مانند یک دام خطرناک است و هر کسی که مورد غضب خداوند باشد در آن گرفتار می شود.
14Ein Hurenmaul ist eine tiefe Grube; wen der HERR strafen will, der fällt hinein.
15حماقت در وجود کودک نهفته است، اما تنبیه آن را از او بیرون می کند.
15Torheit steckt dem Knaben im Herzen; aber die Rute der Zucht wird sie ihm austreiben.
16کسی که بخاطر نفع خود به فقرا ظلم کند و به ثروتمندان هدیه بدهد، عاقبت گرفتار فقر خواهد شد.
16Wer einen Armen drückt, bereichert ihn; wer einem Reichen gibt, schadet ihm nur.
17به این سخنان مردان حکیم که به تو یاد می دهم، گوش بده و با تمام وجود از آن ها پیروی کن،
17Neige dein Ohr und höre die Worte der Weisen, und dein Herz merke auf meine Lehre!
18زیرا حفظ کردن آن ها در دل و جاری کردن آن ها بر زبان، کار پسندیده ای است.
18Denn das ist lieblich, wenn du sie in deinem Innern bewahrst, wenn sie allzumal bereitstehen auf deinen Lippen.
19این سخنان را امروز به تو تعلیم می دهم تا بر خداوند اعتماد کنی.
19Damit du dein Vertrauen auf den HERRN setzest, lehre ich dich heute, ja, dich!
20این سی کلام برگزیده را که پُر از پند و حکمت اند، برای تو نوشته ام
20Habe ich dir nicht Vortreffliches geschrieben mit Ratschlägen und Lehren,
21تا حقیقت را همان طوری که هست به تو یاد بدهم و تو نیز آن را به کسانی که از تو سؤال می کنند، جواب بدهی.
21daß ich dir kundtäte die zuverlässigen Worte der Wahrheit, damit du wahrheitsgetreuen Bescheid gebest denen, die dich senden?
22به شخص فقیری که حامی ندارد، ظلم نکن و حق بیچارگان را در محکمه پایمال نساز.
22Beraube den Schwachen nicht, weil er schwach ist, und unterdrücke den Elenden nicht im Tor!
23زیرا خداوند به داد آن ها می رسد و کسانی را که به آن ها ظلم کرده اند، بسزای اعمال شان می رساند.
23Denn der HERR wird ihre Sache führen und wird denen, die sie berauben, das Leben rauben.
24با اشخاص تُند خو که زود خشمگین می شوند معاشرت نکن،
24Geselle dich nicht zu einem Zornmütigen und begib dich zu keinem Hitzkopf,
25مبادا مثل آن ها شوی و زندگی خود را تباه کنی.
25damit du dir nicht seinen Wandel angewöhnest und er dir nicht zum Fallstrick deiner Seele werde.
26ضامن کسی نشو و تعهد نکن که او قرض خود را ادا خواهد کرد،
26Sei nicht unter denen, welche in die Hand geloben, die sich für Schulden verbürgen;
27زیرا اگر مجبور به پرداخت قرض او شوی و نتوانی آن را بپردازی رختخوابت را از زیر پایت بیرون می کشد.
27denn wenn du nicht bezahlen kannst, warum soll man dir dein Bett wegnehmen?
28سرحد مُلک خود را که اجدادت از قدیم تعیین کرده اند، به نفع خود تغییر نده.اگر کسی در کار خود ماهر باشد، بدان که او جزو اشخاص گمنام نخواهد بود، بلکه در دربار پادشاهان راه خواهد یافت.
28Verrücke die ewige Grenze nicht, welche deine Väter gemacht haben.
29اگر کسی در کار خود ماهر باشد، بدان که او جزو اشخاص گمنام نخواهد بود، بلکه در دربار پادشاهان راه خواهد یافت.
29Siehst du jemand emsig in seinem Geschäft, der darf sich vor Könige stellen; er wird nicht bei unbedeutenden Leuten dienen.